Της Μαρίνας Οικονομίδου
Το πόσο θα στοιχίσει στον Νίκο Χριστοδουλίδη το βίντεο, που έχει γίνει viral και που παρουσιάζει 47 κοινά σημεία της εξαγγελίας του με αυτής του Ιωάννη Κασουλίδη το 2008, είναι το κύριο ερώτημα που συζητείται στα κομματικά πηγαδάκια. Είναι για παράδειγμα ένα «καίριο» πλήγμα στον προεκλογικό του την ώρα που παρουσιάζεται ως φαβορί των εκλογών ή απλώς ένας λεκές στην καλογυαλισμένη εικόνα του; Η επόμενη δημοσκόπηση θα δείξει κατά κάποιο τρόπο αν επλήγη είτε το προφίλ είτε η δυναμική του. Αυτό που καταγράφεται σήμερα είναι πως ο τέως υπουργός Εξωτερικών μπήκε αργά στην προεκλογική μάχη, όμως στην πρώτη και ίσως πιο σημαντική του παρουσία έστρωσε εύκολα το χαλί για να περάσει από πάνω του ο κομματικός οδοστρωτήρας του ΔΗΣΥ. Τα κοινά σημεία της ομιλίας με τότε, οι «πινελιές», σύμφωνα με το επιτελείο του, που έκανε ο επικοινωνιολόγος του Γιώργος Φλέσσας και οι προεκτάσεις αυτής της κατάστασης ίσως να διδάσκονται μετά από κάποια χρόνια στα πανεπιστήμια. Όμως στο σήμερα, πόσο ρόλο έχουν τελικά οι επικοινωνιολόγοι στο κτίσιμο μιας πολιτικής καριέρας και πόσο μπορούν να την πλήξουν; Άλλοτε η συμβολή τους μυθοποιείται, άλλοτε κάνουν ζημιά και άλλοτε αποτελούν τον κατάλληλο αποδιοπομπαίο τράγο. Η συμβολή τους είναι σύνθετη, τα όρια δεν είναι πάντα διακριτά, όμως πολλές είναι οι φορές που οι ίδιοι έχουν αναλάβει την ευθύνη για το κακό αποτέλεσμα.
Η μυθοποίηση
Ένας σύμβουλος επικοινωνίας δεν κτίζει από το μηδέν πολιτικές καριέρες, ούτε οδηγεί με ευκολία στη νίκη. Βοηθά βεβαίως στο να περάσει αποτελεσματικά το μήνυμα, να βελτιωθεί η εικόνα του πολιτικού προσώπου και να διαχειριστεί κρίσεις. Δεν μπορεί να κάνει θαύματα ούτε να κτίσει πολιτικό από το μηδέν. Για τη νίκη απαιτείται το πολιτικό πρόσωπο να έχει εμπνευσμένη προσωπικότητα, όραμα και σίγουρα δικές του θέσεις. Η επικοινωνία βοηθά στην εικόνα, όμως η εικόνα δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι το παν. Και εδώ ακριβώς προκύπτει η περίπτωση Ομπάμα το 2008 την οποία έχουν ως παράδειγμα μίμησης Κύπριοι πολιτικοί.
Με το «Yes We Can» ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ κατάφερε να δώσει ελπίδα σε μία Αμερική βαθιά πληγωμένη και διχασμένη. Είχε βέβαια μυθοποιηθεί η πολύ καλή επικοινωνιακή του ομάδα, και από κάποιους παρουσιάστηκε ως ο καταλυτικός παράγοντας του «θαύματος» που τον οδήγησε τελικά στον προεδρικό θώκο. Μία καμπάνια σίγουρα σύγχρονη, με έξυπνα μηνύματα και με τη συμμετοχή μεγάλης μερίδας της κοινωνίας σε αυτήν. Είτε μέσω crowd funding είτε με την προώθηση του μηνύματος Ομπάμα σε κάθε γωνιά των ΗΠΑ. Όμως, όσο καλή κι αν θεωρήθηκε η επικοινωνιακή καμπάνια, οι Axelrode και Plouffe δεν ήταν ο κύριος λόγος για τον οποίο πήγε καλά ο Ομπάμα. Ήταν η δική του πολιτική σφραγίδα, η δική του προσωπικότητα και το story telling του στις ομιλίες που κατάφερε να σαγηνεύσει και να πείσει, ότι αυτός θα μπορούσε να επανακτήσει την εμπιστοσύνη και την περηφάνια του αμερικανικού λαού.
Η κάθοδος των Ελλαδιτών
Στην Κύπρο η πολιτική επικοινωνιολογία υπήρχε από νωρίς, άρχισε όμως να ανθεί το 2008, εισάγοντας επικοινωνιολόγους από την Ελλάδα. Κάποιες περιπτώσεις έδεσαν, άλλες όχι για καιρό και σε αυτό ρόλο καταλυτικό παίζει η όχι και τόσο καλή γνώση του κυπριακού πολιτικού περιβάλλοντος και της κυπριακής εκλογικής συμπεριφοράς. Ο Τάσσος Παπαδόπουλος είχε επιλέξει τον Κώστα Παναγόπουλο, ενώ ο Δημήτρης Χριστόφιας τον έμπειρο Γιάννη Λούλη (σύμβουλος του Κώστα Καραμανλή), ο οποίος είχε εμπλοκή και στην προεκλογική του ΔΗΣΥ το 2001 με το "Δεν το ρισκάρουμε". Μαζί με τον κ. Λούλη το 2008 ήταν και ο Τάκης Θεοδωρικάκος που ανέλαβε το ΑΚΕΛ μέχρι και τον διορισμό του στην κυβέρνηση Μητσοτάκη. Το μήνυμα «δίκαιη λύση, δίκαιη κοινωνία» που παρουσίασε, κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη του κόσμου και να περάσει το μήνυμα πως μεταξύ Τάσσου Παπαδόπουλου και Ιωάννη Κασουλίδη, ο Δημήτρης Χριστόφιας αποτελούσε τη μέση οδό στο Κυπριακό. Ούτε πολύ ενδοτικός, αλλά ούτε πολύ απορριπτικός, δηλαδή. Την επιτυχία Χριστόφια θέλησε «κλέψει» και ο Νίκος Αναστασιάδης μία πενταετία αργότερα, προσλαμβάνοντας για τον προεκλογικό του, μαζί με τον Ανδρέα Χατζήκυριακο, τον Ελλαδίτη επικοινωνιολόγο. Η συνταγή κρίθηκε επιτυχής, σε συνδυασμό βεβαίως και με το ομολογουμένως στοχευμένο σύνθημα «η κρίση θέλει ηγέτη». Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο ο Γιάννης Λούλης συνέχισε τη συνεργασία του με τον ΔΗΣΥ, μαζί με τον συνεργάτη του Γιάννη Δημάκη.
Όσο όμως κι αν στις προεδρικές εκλογές του 2013 λάμβανε εύσημα για τη νίκη, θεωρήθηκε μέρος του προβλήματος και της μείωσης των ποσοστών του κόμματος μαζί με τον Γιάννη Δημάκη το 2016. Η συμβουλή τους για μία μικρή προεκλογική περίοδο προκάλεσε το 2016, καθώς το κόμμα δεν κατάφερε να απορροφήσει εγκαίρως τους εσωκομματικούς, αλλά και άλλους κραδασμούς, που προκλήθηκαν κατά την προεκλογική. Η προεκλογική καμπάνια χαρακτηρίστηκε άνευρη ασπόνδυλη και αδρανής καθώς από αυτή έλειπε ξεκάθαρα το προεκλογικό μήνυμα και σύνθημα. Αν και η τακτική του ώριμου φρούτου είχε πετύχει επί προεκλογικής Νίκου Αναστασιάδη, καθώς πόνταρε στους λάθος χειρισμούς του Δημήτρη Χριστόφια και κέρδισε, στις βουλευτικές του 2016 θεωρήθηκε μία καταστροφική συνταγή, με αποτέλεσμα να λήξει η συνεργασία.
Η περίπτωση Παναγόπουλου
Ο Κώστας Παναγόπουλος υπήρξε στενός συνεργάτης του Τάσσου Παπαδόπουλου και από το 2014 βρέθηκε στον στενό κύκλο του Νικόλα Παπαδόπουλου, όταν ο τελευταίος ανέλαβε την προεδρία του ΔΗΚΟ και προετοίμαζε το έδαφος για τις προεδρικές του 2018. Σε εκείνη την προεκλογική χρησιμοποίησε την ίδια ακριβώς επικοινωνιακή στρατηγική όπως επί Τάσσου Παπαδόπουλου. Τη δημιουργία ενός τρίτου δρόμου –ενδιάμεσου– με τη διαφορά ότι στην περίπτωση Νικόλα Παπαδόπουλου έκλεινε πλήρως τον δρόμο και στη σύμπλευση με την Δεξιά και στη σύμπλευση με την Αριστερά, με το περιβόητο ΔΗΣΑΚΕΛ. Ο κ. Παναγόπουλος φάνηκε να ακολουθεί την πρακτική της «κατασκευής εχθρού» του blame game και οπαδός μιας πιο επιθετικής πολιτικής. Φάνηκε και στις προεδρικές εκλογές του 2018 αλλά και στους αυξημένους αντιπολιτευτικούς τόνους των βουλευτικών εκλογών, με αποκορύφωμα το σταύρωμα του προϋπολογισμού της «πιο διεφθαρμένης κυβέρνησης». Αυτό, σε συνδυασμό με το περιβόητο προεκλογικό σποτ του Μάκη, που δεν είχε καμία επαφή με την κυπριακή πραγματικότητα, θεωρήθηκαν από τα σοβαρά επικοινωνιακά ολισθήματα της προεκλογικής του ΔΗΚΟ και ένας από τους λόγους της μείωσης των ποσοστών. Ο Κύπριος ψηφοφόρος φάνηκε πως τρομάζει μπροστά στους υψηλούς αντιπολιτευτικούς τόνους και στο σενάριο αποσταθεροποίησης. Η λήξη συνεργασίας Νικόλα Παπαδόπουλου και Κώστα Παναγόπουλου έγινε ανώδυνα, με τον κ. Παναγόπουλο να θεωρεί πως η ενασχόλησή του με το κυπριακό πολιτικό σκηνικό έχει ολοκληρωθεί.
Ο Φλέσσας και ο λεκές
Η επιλογή του Γιώργου Φλέσσα στο επιτελείο του Νίκου Χριστοδουλίδη δεν ήταν καθόλου τυχαία δεδομένου ότι ο Ελλαδίτης επικοινωνιολόγος είχε την πείρα του επιτελείου του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, ήταν κοντά στη Νέα Δημοκρατία και είχε δράση όπως είχε αποκαλύψει η «Κ» στην επικοινωνιακή καμπάνια του Ιωάννη Κασουλίδη, μαζί με τους Ευτύχη Βαρδουλάκη και Στράτο Φαναρά. Θα μπορούσε, όπως εκτιμούσαν πολιτικοί κύκλοι, να εμβολιάσει την επικοινωνιακή στρατηγική με στοιχεία της Νέας Δημοκρατίας, όπως άλλωστε συνηθίζει να κάνει διαχρονικά ο ΔΗΣΥ, αλλά και της προεκλογικής Ιωάννη Κασουλίδη. Κανένας βεβαίως δεν ανέμενε το αποτέλεσμα αυτό στην πιο σημαντική του παρουσία αυτής της εξαγγελίας. Όπως υποστηρίζεται από τον περίγυρο του τέως υπουργού Εξωτερικών, ο Γιώργος Φλέσσας ανέλαβε τα ηνία ως ο μόνος έμπειρος στο να κάνει προεκλογικό και εκεί ακριβώς έγινε η ζημιά. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης φρόντισε αμέσως να το χειριστεί, τερματίζοντας τη συνεργασία τους. Βεβαίως, όλη αυτή η ιστορία, με τα κοινά των δύο ομιλιών που διακινούνται φέρνει τον ίδιο σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση, καθώς ενισχύει το αφήγημα του ΔΗΣΥ ότι αποτελεί ένα ωραίο περιτύλιγμα χωρίς ή με κλεμμένο περιεχόμενο. Το θετικό για τον Νίκο Χριστοδουλίδη είναι πως αυτό έγινε στην αρχή του προεκλογικού και έχει όπως λέγεται τον χρόνο να ξεχαστεί. Σε αυτό θα παίξει ρόλο πόσο θα το χρησιμοποιήσει ακόμα το επιτελείο του Αβέρωφ Νεοφύτου. Προς το παρόν ο κ. Χριστοδουλίδης δεν έχει βρει αντικαταστάτη του κ. Φλέσσα, αλλά το επιτελείο του κτίζεται σταδιακά. Οι δημοσιογράφοι Μαριλένα Ευαγγέλου και Κυριάκος Ιακωβίδης (Γραφείο Τύπου αμερικανικής πρεσβείας) έχουν αναλάβει το γραφείο Τύπου και το οργανωτικό έχουν αναλάβει οι Νάκης Ρούσος και Γιασεμής Φιλή. Το διαφημιστικό γραφείο που ανέλαβε τον προεκλογικό Χριστοδουλίδη είναι οι Partners και τα social media έχει αναλάβει η εταιρεία Giraffes in the Kitchen. Τις δημοσκοπήσεις έχει αναλάβει η IMR.
