Του Γιώργου Κακούρη
Μέσα από τις εκλογές στην Τουρκία, αλλά και τις φιλοδοξίες των Βρυξελλών για εξομάλυνση σχέσεων περνά η υλοποίηση της όποιας πρότασης της ελληνοκυπριακής πλευράς για ενίσχυση του ρόλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην προσπάθεια επανέναρξης των συνομιλιών, είναι το συμπέρασμα που προκύπτει από τις επαφές του Προέδρου Χριστοδουλίδη στις Βρυξέλλες, πριν και κατά τη διάρκεια της συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Στην πράξη, όπως προκύπτει από κυβερνητικές πηγές καθώς και πληροφορίες από πηγές στις Βρυξέλλες, η προσέγγιση του Προέδρου περιλαμβάνει από τη μια, την εμπλοκή ενός απεσταλμένου της Ε.Ε. στις προσπάθειες επανέναρξης των συνομιλιών, και από την άλλη, τη διασύνδεση συγκεκριμένων ζητημάτων με πιθανά θετικά βήματα της Τουρκίας στο Κυπριακό.
Όπως ενημερώθηκε η «Κ», το περιβόητο non-paper για την ενεργότερη εμπλοκή της Ε.Ε. στο Κυπριακό δεν δόθηκε στους ηγέτες των θεσμών της Ε.Ε. κατά τις επαφές της Τετάρτης, ωστόσο παρουσιάστηκαν συγκεκριμένα παραδείγματα για το πού και πώς και με ποια σειρά μπορούν να προχωρήσουν συγκεκριμένα ζητήματα που αφορούν τις ευρωτουρκικές σχέσεις, δεδομένης της επανέναρξης των συνομιλιών και θετικών βημάτων από την Τουρκία.
Τα ζητήματα που αφορούν τα ευρωτουρκικά περιλαμβάνουν αιτήματα που είχε θέσει η Τουρκία εδώ και καιρό, και τα οποία θεωρείται πως θα θέλει να αναβιώσει είτε σε περίπτωση επανεκλογής Ερντογάν, είτε εκλογής νέας κυβέρνησης, όπως την αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης, τις στρατιωτικές συνεργασίας (PESCO) και την απελευθέρωση των θεωρήσεων στην Ε.Ε. για Τούρκους πολίτες. Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, το απόγευμα της Πέμπτης, ο σχεδιασμός ήταν πως ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης θα παρουσίαζε τις σκέψεις του για το Κυπριακό σε σύντομη παρέμβασή του, ενδεχομένως κατά τη διάρκεια του δείπνου. Η αναφορά αυτή έχει τη δική της σημασία, καθώς είτε προέλθει από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, είτε από την Κομισιόν, η όποια επιπρόσθετη εμπλοκή της Ε.Ε. στις συνομιλίες θα πρέπει να βρίσκει σύμφωνους τους 27 ηγέτες.
Αυτή τη στιγμή οι επικεφαλής της Κομισιόν, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου βλέπουν θετικά την προσέγγισή του. Πάντως, οι Βρυξέλλες έχουν γενικότερα χαμηλές προσδοκίες για το Κυπριακό, για το οποίο κάθε προσπάθεια θεωρείται καλοδεχούμενη, ιδιαίτερα από τη στιγμή που ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης δεν φαίνεται να αναφέρεται πλέον σε αλλαγές επί του πλαισίου Γκουτέρες, κάτι στο οποίο παραπέμπει το αίτημα για συνέχιση των συνομιλιών από εκεί που έμειναν στο Κραν Μοντανά.
Την ίδια στιγμή, θετικά σχολιάστηκε στις Βρυξέλλες το γεγονός ότι ο ΠτΔ κατ’ επανάληψη τόνισε τον δυτικό προσανατολισμό της Κύπρου και τη στήριξη στην Ουκρανία, κάτι που αποτελεί συνειδητή επιλογή της Λευκωσίας λόγω των στερεοτύπων που δικαίως και αδίκως έχουν συσσωρευτεί για την Κύπρο και το πολιτικό κεφάλαιο και την αξιοπιστία που καλείται να ανακτήσει.
Επιχείρηση απεσταλμένος
Από την πλευρά της κυβέρνησης, τα αποτελέσματα των επαφών κρίνονται θετικά καθώς η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο Σαρλ Μισέλ και η Ρομπέρτα Μέτσολα καλωσόρισαν τις ιδέες Χριστοδουλίδη, και η αίσθηση που υπάρχουν είναι πως βλέπουν ένα παράθυρο ευκαιρίας την επόμενη περίοδο. Ωστόσο, κυβερνητικές πηγές προσπάθησαν ταυτόχρονα να περιορίσουν τις προσδοκίες και να σημειώνουν πως ειδικά η πρόταση για απεσταλμένο βρίσκεται στη φάση της επεξεργασίας και της προεργασίας, καθώς θα μπορούσε να εφαρμοστεί μόνο μετά τις εκλογές στην Τουρκία. Παραμένει ανοιχτό το ερώτημα του πώς μπορεί να λειτουργήσει μια τέτοια πρόταση στην πράξη, ποιος θεσμός θα μπορούσε να αναλάβει τον διορισμό ενός απεσταλμένου, και ποιο ακριβώς μπορεί να είναι το προφίλ αυτού του ατόμου -αν δηλαδή θα πρόκειται για αμιγώς πολιτική ή τεχνοκρατική προσωπικότητα.
Όπως δήλωσε πάντως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, όταν ρωτήθηκε σχετικά από την «Κ», κατά την άφιξή του στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο την Πέμπτη, «μιλάμε για μια πολιτική προσωπικότητα», καθώς προτεραιότητα αποτελεί το σπάσιμο του αδιεξόδου και η επανέναρξη των συνομιλιών, προσπάθεια στην οποία θεωρεί πως μπορεί να συμβάλει η αποστολή μιας τέτοιας προσωπικότητας. Ο Πρόεδρος διαχώρισε και δημόσια την ιδέα για πολιτικό απεσταλμένο από την τεχνοκρατική συμβολή της Ε.Ε. στην ίδια τη διαδικασία, εάν και εφόσον αυτή ξεκινήσει. Προανήγγειλε, παράλληλα, σειρά διαβουλεύσεων με τους επικεφαλής των θεσμών «είτε στο δικό μου επίπεδο είτε στο επίπεδο των συνεργατών μας προς την κατεύθυνση υλοποίησης αυτής της πρότασης».
Συνοδευτικό με Γκουτέρες
Τη δική της σημασία είχε και η σύντομη συνομιλία που ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης είχε με τον γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες στο περιθώριο του γεύματος με τους 27 στο οποίο συμμετείχε την Πέμπτη, αλλά και η παρέμβαση του ίδιου του κ. Χριστοδουλίδη κατά τη διάρκεια του γεύματος, όπου τόνισε τη σημασία της συνεργασίας Ε.Ε. – Ηνωμένων Εθνών. Κάτι που όπως είπε αποδεικνύεται βοηθητικό στην περίπτωση των επιπτώσεων της εισβολής της Ουκρανίας και μπορεί να έχει τον ίδιο θετικό αντίκτυπο και στην περίπτωση της Κύπρου. Όπως μαθαίνει η «Κ» από διπλωματικές πηγές, η κυπριακή πλευρά είχε ζητήσει από τα Ηνωμένα Έθνη συνάντηση με τον γ.γ. του ΟΗΕ κατά τη διάρκεια της παρουσίας του κ. Γκουτέρες στις Βρυξέλλες, όμως κάτι τέτοιο δεν κατέστη δυνατόν λόγω του βεβαρημένου του προγράμματος.
Αυτό, ωστόσο, που διευθετήθηκε, μετά τη συνάντηση της βοηθού γενικού γραμματέα Ρόζμαρι Ντι Κάρλο με τον ΠτΔ στη Λευκωσία, ήταν σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές να υπάρξει το πράσινο φως για μια σύντομη «pull aside» συνομιλία με τον κ. Γκουτέρες, δηλαδή στο περιθώριο του γεύματος. Πάντως, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης στάθηκε αρκετή ώρα κοντά στον κ. Γκουτέρες, όπως φάνηκε και από τα πλάνα που μεταδόθηκαν. Η συζήτηση έγινε τελικά στην παρουσία της Προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία είχε μόλις ενημερωθεί για τις προτάσεις της ε/κ πλευράς.
Τόνισε Δύση στο ΕΛΚ
Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης παρουσίασε την προσέγγιση του όσον αφορά την επανέναρξη των συνομιλιών και στους ηγέτες των κρατών και κυβερνήσεων της Ε.Ε. που ανήκουν στο ΕΛΚ, κατά τη διάρκεια της καθιερωμένης συνάντησης προετοιμασίας πριν από την έναρξη της Συνόδου Κορυφής, την Πέμπτη το πρωί. Όπως πληροφορείται η «Κ», ο κ. Χριστοδουλίδης δήλωσε ενώπιον του ΕΛΚ πως είναι θετικός, εφόσον ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις από εκεί που έμειναν στο Κραν Μοντανά, για προώθηση θετικής ατζέντας στις ευρωτουρκικές σχέσεις, και ειδικότερα όσον αφορά την αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης, τη συμμετοχή της Τουρκίας στη μόνιμη διαρθρωμένη συνεργασία (PESCO) καθώς και αιτήματα για φιλελευθεροποίηση των ταξιδιωτικών θεωρήσεων για τους Τούρκους πολίτες. Προσθέτοντας πως θα βοηθήσει την κατάσταση αν μια ισχυρή πολιτική προσωπικότητα αναλάβει ρόλο απεσταλμένου εκ μέρους της Ε.Ε. Και κατά τη συνάντηση του ΕΛΚ, ο κ. Χριστοδουλίδης έδωσε έμφαση στον δυτικό προσανατολισμό της Κύπρου, υπογραμμίζοντας πως η Δύση δεν μπορεί να χάσει την Τουρκία ως εταίρο και ούτε να στραφεί η Τουρκία προς τη Ρωσία. Υπογράμμισε πως ο ευρωπαϊκός και δυτικός προσανατολισμός της Κύπρου είναι αδιαμφισβήτητος, και πως η Ε.Ε. πρέπει να βρίσκεται δίπλα στην Ουκρανία όσο χρειαστεί. Ο κ. Χριστοδουλίδης αναφέρθηκε και στο ζήτημα της διαχείρισης της μετανάστευσης, το οποίο όπως είπε ήταν ένα από τα κύρια θέματα εκλογών στην Κύπρο, σημειώνοντας πως η Κύπρος αναμένει την συνομολόγηση του Σχεδίου Δράσης για την Ανατολική Μεσόγειο.
