Kathimerini.gr
Τα σπάνια πουλιά αγαπούν τους υγρότοπους της Βόρειας Ελλάδας και ειδικά το Δέλτα του Εβρου και τους αρέσει πολύ να ξεχειμωνιάζουν σε αυτούς. Αυτό προκύπτει από τις σημαντικές καταγραφές σπάνιων πουλιών – νανόκυκνοι, χαμωτίδες και κεφαλούδια– οι οποίες πραγματοποιήθηκαν το τελευταίο χρονικό διάστημα στη Θράκη, τόσο στο Δέλτα Εβρου όσο και στις λίμνες Βιστωνίδα και Ισμαρίδα.
Οπως εξηγεί στην «Κ» η περιβαλλοντολόγος-ορνιθολόγος Ελένη Μακρυγιάννη, «οι υγρότοποι της βόρειας Ελλάδας είναι πάρα πολύ σημαντικοί για την ορνιθοπανίδα. Είναι η περίοδος που κατεβαίνουν εκατοντάδες χιλιάδες πουλιά από τον Αρκτικό κύκλο και τις βορειότερες χώρες της Ευρώπης, για να ξεχειμωνιάσουν. Το Δέλτα Εβρου ανήκει στους 3 πιο σημαντικούς υγροτόπους για τη διαχείμαση των πουλιών στην Ελλάδα. Το δίκτυο των υγροτόπων παγκοσμίως είναι πολύ σημαντικό γιατί είναι μια αλυσίδα για τη διαβίωση των πουλιών. Τα πουλιά ξέρουν πως όταν θα έρθουν από την Αφρική ή θα κατεβούν από την Ευρώπη, θα περάσουν από το Δέλτα του Δούναβη και μετά θα μείνουν στο Δέλτα Εβρου».
Ειδικά τα στοιχεία για τους νανόκυκνους είναι εντυπωσιακά.
«Τα τελευταία 15 με 20 χρόνια είχαμε μια εξαιρετικά μεγάλη αύξηση των νανόκυκνων στην περιοχή μας σε σημείο που η μέγιστη μέτρηση έφτασε πέρυσι τα 13.000 άτομα» εξηγεί στην «Κ» ο Παναγιώτης Ιωαννίδης, περιβαλλοντολόγος και επιστημονικός συνεργάτης της Εθνικής Μονάδας Διαχείρισης Δέλτα Εβρου-Δαδιάς του ΟΦΥΠΕΚΑ.
Οπως συνεχίζει να περιγράφει: «Ξεκινήσαμε από το μηδέν, πήγαμε σε μερικές εκατοντάδες, ύστερα σε μερικές χιλιάδες και σταθερά την τελευταία πενταετία φιλοξενούμε τον χειμώνα πάνω από 10.000 άτομα. Ο νανόκυκνος είναι ένα από τα τρία είδη κύκνων που απαντάται στην Ευρώπη μαζί με τον βουβόκυκνο και τον αγριόκυκνο. Είναι ο μικρότερος από τα τρία είδη. Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα και το Δέλτα είναι η σημαντικότερη περιοχή διαχείμασής του στην Ευρώπη και μία από τις σημαντικότερες παγκοσμίως».
Σημειώνεται πως ο νανόκυκνος έρχεται στην Ελλάδα μόνο για να διαχειμάσει και δεν αναπαράγεται στην περιοχή μας. Οι περιοχές αναπαραγωγής του βρίσκονται στη Σιβηρία (θάλασσα του Μπάρεντς του Κάρα κ.τ.λ.). Το φθινόπωρο οι νανόκυκνοι ξεκινούν να διασπείρονται προς τη βορειοδυτική Ευρώπη (Αγγλία, Γερμανία, Δανία, Βέλγιο), την Κασπία, το Δέλτα Εβρου και φθάνουν μέχρι την ανατολική Κίνα και την Ιαπωνία.
Εκτός από το Δέλτα μερικές εκατοντάδες νανοκύκνων περνούν φέτος τον χειμώνα τους και στη λίμνη Κερκίνη και τον Αξιό. Την ίδια στιγμή, σε Αγγλία και Γερμανία παρατηρείται μια πολύ σημαντική μείωση του αριθμού νανοκύκνων που διαχειμάζουν εκεί. «Τα τελευταία 20 με 25 χρόνια από 35.000 με 40.000 πουλιά, τις παραπάνω δύο χώρες επισκέπτονται 15.000 με 20.000 πουλιά» σημειώνει ο κ. Ιωαννίδης.
Η κ. Μακρυγιάννη προσθέτει πως «κάτι έχει συμβεί σε αυτές τις χώρες που δυσκολεύει τη διαχείμαση ή την εύρεση τροφής για τα πούλια και αυτά έρχονται στο Δέλτα ή στην Κερκίνη όπου βρίσκουν καλές συνθήκες διαχείμασης».
Οσο για τους λόγους που αγαπούν τόσο πολύ το Δέλτα, αυτοί σύμφωνα με τον κ. Ιωαννίδη είναι οι εξής: «Στο Δέλτα, οι νανόκυκνοι βρήκαν ένα συνδυασμό επάρκειας τροφής, ασφάλειας και καλών κλιματικών συνθηκών. Τρέφονται με υπολείμματα ρυζιού. Οι Τούρκοι το δικό τους κομμάτι στο Δέλτα το έχουν μετατρέψει σε απέραντες εκτάσεις ορυζώνων. Συμβαίνει το εξής ενδιαφέρον: τα πουλιά τρέφονται στους τουρκικούς ορυζώνες και τις απογευματινές ώρες επιστρέφουν στο ελληνικό κομμάτι γιατί η δική μας περιοχή είναι πιο ασφαλής και το καταλαβαίνουν αυτό τα πουλιά. Είναι ένας φυσικός υγρότοπος προστατευόμενος, ανήκει στο δίκτυο Νatura 2000 και διέπεται από τους κανονισμούς της συνθήκης Ramsar».
Νανόκυκνοι | Μονάδα Διαχείρισης Δέλτα Εβρου-Δαδιάς του ΟΦΥΠΕΚΑΜεγάλη συγκέντρωση και από χαμωτίδες
Ανοδική είναι όμως η τάση και για τον πληθυσμό των χαμωτίδων, οι οποίες επισκέφθηκαν φέτος το Δέλτα του Εβρου.
Σημειώνεται πως οι χαμωτίδες Tetrax tetrax αποτελούν σπάνια πουλιά που, ενώ παλαιότερα φώλιαζαν στη χώρα μας, πλέον παρατηρούνται μόνο σποραδικά και ακανόνιστα κατά τη διάρκεια του χειμώνα ή κατά τη μετανάστευση, σε περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης.
Τις τελευταίες ημέρες του Δεκεμβρίου, το προσωπικό του ΟΦΥΠΕΚΑ κατέγραψε 120 χαμωτίδες Tetrax tetrax, που είναι και ο μεγαλύτερος αριθμός ατόμων του είδους αυτού που έχει παρατηρηθεί στην Ελλάδα.
Είχε προηγηθεί η εμφάνιση 25 χαμωτίδων, στις αρχές Δεκεμβρίου, στις Αλυκές Κίτρους του Εθνικού Πάρκου Δέλτα Αξιού, που προκάλεσε το ενδιαφέρον των ορνιθοπαρατηρητών.
Οι 120 χαμωτίδες στο Δέλτα ωστόσο, αποτελούν μία ιδιαίτερα σημαντική καταγραφή, καθώς ο συνήθης διαχειμάζων πληθυσμός δεν υπερβαίνει τις λίγες δεκάδες άτομα. Αξίζει, επίσης, να επισημανθεί, πως η τελευταία περίπτωση φωλιάσματος στην Ελλάδα καταγράφηκε το 1917.
Χαμωτίδα- Φωτό: Αρχείο Μονάδας Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Δέλτα Εβρου«Οι χαμωτίδες μάς έρχονται από την περιοχή της Κασπίας, το Καζακστάν και το Αζερμπαϊτζάν, όπου παράγονται. Αυτό που πρέπει να δούμε τα επόμενα χρόνια είναι αν αυτή η τάση προτίμησης σπάνιων πουλιών στο Δέλτα και σε άλλες περιοχές της Βόρειας Ελλάδας θα παγιωθεί ή αν πρόκειται για μια τυχαία, φυσιολογική μέσα στη φύση, διακύμανση» σχολιάζει ο κ. Ιωαννίδης
«Πλημμύρισε» κεφαλούδια η Βιστωνίδα
Στο μεταξύ, οι πληθυσμοί από κεφαλούδια, τα οποία καταφτάνουν κάθε χρόνο από τον Βορρά, από τον Οκτώβρη και μετά, για να διαχειμάσουν στις λίμνες Βιστωνίδα και Ισμαρίδα, στο τέλος Νοεμβρίου ξεπέρασαν τα 1.100 άτομα.
Πρόκειται για ακόμη μία εντυπωσιακή καταγραφή για το σπάνιο αυτό είδος πάπιας. Ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη πως, σύμφωνα με το BirdLife International, o πληθυσμός του είδους στην ανατολική Μεσόγειο και τη νοτιοδυτική Ασία υπολογίζεται σε 5.000-10.000 άτομα.
Το κεφαλούδι θεωρείται ένα από τα πιο σπάνια πουλιά της Ευρώπης και απειλείται με εξαφάνιση, εξαιτίας της απώλειας των βιοτόπων που έχει ανάγκη για να φωλιάσει και να τραφεί, της λαθροθηρίας, της τυχαίας παγίδευσης σε δίχτυα και άλλων απειλών.
Τα κεφαλούδια επισκέπτονται τη λίμνη Βιστωνίδα, κάθε φθινόπωρο, για να διαχειμάσουν και κατά τα τέλη Μαρτίου επιστρέφουν στις θέσεις αναπαραγωγής τους, σε περιοχές της νότιας Ρωσίας και της κεντρικής Ασίας. Η προτίμησή τους για τη Βιστωνίδα είναι γνωστή και μάλιστα τα τελευταία χρόνια η λίμνη συγκεντρώνει το σύνολο σχεδόν του πληθυσμού που έρχεται στην Ελλάδα για να διαχειμάσει. Τα τελευταία δύο χρόνια παρατηρείται μια αύξηση των ατόμων και στη γειτονική Ισμαρίδα.
Κεφαλούδι | Μονάδα Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Δέλτα Εβρου και Δαδιάς του ΟΦΥΠΕΚΑ Η μεγαλύτερη καταγραφή πληθυσμών από κεφαλούδια στην Ελλάδα έγινε το 1997 οπότε και είχαν παρατηρηθεί, πάλι στη λίμνη Βιστωνίδα, περισσότερα από 2.300 πουλιά. Το γεγονός ότι στην περιοχή έχουν καταμετρηθεί, αρκετές φορές, πληθυσμοί κεφαλουδιών μεγαλύτεροι από 1.000 άτομα, δηλαδή το 2-10% του παγκόσμιου πληθυσμού, καθιστά τη λίμνη Βιστωνίδα έναν από τους σημαντικότερους υγρότοπους στον κόσμο για τη διαχείμαση του είδους.
