Του Ανδρέα Καραμήτα
Αν σκεφτεί κανείς πως το 97% του πλανήτη καλύπτεται από Ωκεανούς εύκολα μπορεί να αντιληφθεί πως η Θάλασσα προσφέρει πολλαπλά οφέλη στην ανθρωπότητα. Ωστόσο τα στατιστικά του 2023 για την θαλάσσια ρύπανση και τον σεβασμό στο οικοσύστημα της είναι απογοητευτικά. Οι άνθρωποι ρυπαίνουν τους ωκεανούς με περίπου 12,7 εκατ. τόνους πλαστικού ετησίως με τις ζημιές που προκαλούν στο Θαλάσσιο οικοσύστημα να αυξάνονται ραγδαία κάθε χρόνο. Είναι για αυτό που η Ε.Ε προχώρησε στη ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική (ΟΘΠ), βάσει της οποίας προωθείται η προστασία του περιβάλλοντος αλλά και η ενίσχυση της γαλάζιας οικονομίας. Στο ίδιο κλίμα και οι προσπάθειες της Αμερικάνικης υπηρεσίας προστασίας του περιβάλλοντος. Παρόλα αυτά, οι ανθρώπινες ενέργειες τα επόμενα 10 χρόνια, θα καθορίζουν την κατάσταση των Ωκεανών για τα επόμενα 10 χιλιάδες.
Πλέον, το 100% των βρεφικών χελωνών έχουν πλαστικό στο στομάχι τους
Όπως προκύπτει από τα στατιστικά στοιχεία μεγάλο όγκο στην Θαλάσσια ρύπανση καταλαμβάνουν τα πλαστικά απορρίμματα. Ειδικότερα, υπάρχουν 5,25 τρισεκατομμύρια κομμάτια μάκρο- και μίκρο-πλαστικού στον ωκεανό, καθώς και 46.000 κομμάτια σε κάθε τετραγωνικό μίλι και όλα μαζί ζυγίζουν έως και 269.000 τόνους. Επίσης, αυτή τη στιγμή πέραν από 160 τόνοι πλαστικών απορριμμάτων μολύνουν τους ωκεανούς μας , με 15 εκατ. κιλά πλαστικού να εισέρχονται στο θαλάσσιο περιβάλλον κάθε χρόνο. Τα νούμερα αυτά δύσκολα μπορούν να αλλάξουν αφού μέχρι το 2034 υπολογίζεται ο διπλασιασμός των αριθμών μόλυνσης, δεδομένου ότι ο κόσμος παράγει ετησίως 381 εκατ. πλαστικών απορριμμάτων. Αυτή η κατάσταση επηρεάζει και τα έμβια όντα των ωκεανών. Πλέον, το 100% των βρεφικών χελωνών έχουν πλαστικό στο στομάχι τους ενώ πάνω από 1 εκατομμύριο θαλάσσια πουλιά και 100.000 θαλάσσια ζώα πεθαίνουν ετησίως λόγω της πλαστικής ρύπανσης. Τα ψάρια έχουν αποκτήσει ανοσία στο πλαστικό αφού αυτά τα οποία τρέφονται κυρίως στις ποσειδωνίες και τον Θαλάσσιο πυθμένα δεν μπορούν να ξεχωρίσουν την διαφορά πλαστικού και τροφής. Τα ζώα που καταναλώνουν πλαστικό μπορεί να πεθάνουν από την πείνα, καθώς το πλαστικό γεμίζει το στομάχι τους, εμποδίζοντάς τα να φάνε σωστή τροφή, να διασπαστεί από τον οργανισμό τους ή να εμποδίσουν την τροφή να καταλήξει στο έντερο. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση στις Φιλιππίνες όπου μία γιγαντιαία φάλαινα εντοπίστηκε να κάνει εμετό με αίμα και να βγάζει από την κοιλιά της 88 κιλά πλαστικών απορριμμάτων. Η νεκροψία έδειξε πως ο οργανισμός της άρχισε να αυτοκαταστρέφεται λόγω των πλαστικών. Με τόσα πολλά ζώα να μπερδεύουν τα πλαστικά αντικείμενα και τα σωματίδια με τροφή ο αντίκτυπος των πλαστικών απορριμμάτων στη θαλάσσια ζωή έχει γίνει παγκόσμια κρίση.Τα στοιχεία της πλαστικής ρύπανσης βοούν ότι σιγά – σιγά περισσότερα από 700 είδη βρίσκονται στο χείλος της οριστικής εξαφάνισης όπως οι φώκες και οι χελώνες καρέτα καρέτα. Μαζί με τα μεγάλα θηλαστικά και τα μικρότερα είδη που υποφέρουν επηρεάζονται και οι άνθρωποι μιας και η τοξικότητα περνά και στην διατροφική αλυσίδα.
Από τις αποχετεύσεις στους ποταμούς και τη Θάλασσα τα απορρίμματα
Κάθε μέρα 8 εκατ. πλαστικά κομμάτι καταλήγουν στην Θάλασσα αφού τα υπολείμματα υγειονομικών ταφών πέφτουν στις αποχετεύσεις με αποτέλεσμα να εισέρχονται στους ποταμούς και έπειτα να φθάνουν στους ωκεανούς. Μόνο 10 ποταμοί στον κόσμο συμβάλλουν στο 90% του πλαστικού που ρέει στη θάλασσα. Τα είδη των πλαστικών δεν περιορίζονται μόνο στα καλαμάκια, τις σακούλες, τις μπανονέτες ή τα πλαστικά μπουκάλια. Το πρόβλημα έγκειται στα πλαστικά που δεν είναι ορατά με το ανθρώπινο μάτι. Μεγάλο ποσοστό εξ αυτών εισχωρούν στα κύματα όπου εκεί τρέφονται τα περισσότερα θαλάσσια είδη. Όπως αναφέρεται πιο πάνω, τα μονοχρηστικά πλαστικά είναι το λιγότερο με το υπόλοιπο ποσοστό να αναλογεί σε πλαστικές ίνες από ρουχισμό, από καλλυντικά μέχρι φακελάκια τσαγιού, προφυλακτικά και αποτσίγαρα. Είναι τρομακτικό το γεγονός πως μόνο το 1 % των πλαστικών απορριμμάτων αυτών ,επιπλέει στην επιφάνια με το υπόλοιπο 99 να καταλήγει στον πυθμένα με αποτέλεσμα ο εντοπισμό τους να είναι πολύ δύσκολος. Συνεχίζοντας με αυτούς τους ρυθμούς και παράγοντας τόσο μεγάλη ποσότητα απορριμμάτων το πρόβλημα θα γιγαντωθεί με τις επιπτώσεις στο οικοσύστημα, τη θαλάσσια ζωή και τους ανθρώπους να είναι πιθανότατα μη αναστρέψιμες. Σημειώνεται επίσης πως η πλαστική ρύπανση των ωκεανών έχει εισέλθει και σε απομακρυσμένες θαλάσσιες περιοχές που οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη πρόσβαση με κίνδυνο την ολοκληρωτική καταστροφή και παρθένων θαλάσσιων οικοσυστημάτων. Ενδεικτικά είναι και τα στατιστικά για το ποιες χώρες είναι οι πιο μολυσματικές για την θάλασσα. Το μεγαλύτερο μερίδιο έχει η Κίνα με 29% με το μερίδιο της υπόλοιπης Ασίας να φτάνει το 21%. Το 19% της παγκόσμιας μόλυνσης από πλαστικά ανήκει στην Ευρώπη ενώ ακολουθούν οι χώρες της βορειοαμερικάνικης συμμαχίας ελεύθερων συναλλαγών. Ακολουθούν η μέση ανατολή και η Αφρική με 7% και η λατινική Αμερική με 4% και ένα 2% που είναι απροσδιόριστο. Οι 10 χειρότεροι παραβάτες περιλαμβάνουν την Ινδονησία, τις Φιλιππίνες, το Βιετνάμ, τη Σρι Λάνκα και την Αίγυπτο με τις ΗΠΑ να βρίσκονται στην κατάταξη με τις 20 πιο επιβλαβείς χώρες.
Το 86% των σκουπιδιών στις κυπριακές ακτές είναι πλαστικά μίας χρήσης
Η Κύπρος ως νησιωτική χώρα επενδύει πολλά στην λεγόμενη γαλάζια ανάπτυξη αλλά λόγω και της μεγάλης ακτογραμμής που διαθέτει η παράκτια οικονομία και οι ανθρώπινες επιχειρήσεις επί του θαλάσσιου και παράκτιου οικοσυστήματος είναι πάρα πολλές. Συνεπώς εξυπακούεται πως η θαλάσσια ρύπανση από πλαστικά συμβαίνει και στη χώρα μας. Αυτό προκύπτει και από τα πιο πάνω στατιστικά στοιχεία αφού αφορούν την παγκόσμια. Λαμβάνοντας κανείς υπόψη τις εκστρατείες που πραγματοποιούνται κάθε χρόνο από οργανισμούς και φορείς που έχουν να κάνουν με την γαλάζια ανάπτυξη εξάγει το συμπέρασμα, πως πέραν της αντιμετώπισης του προβληματικού φαινομένου η καλλιέργεια θαλάσσιας και περιβαλλοντικής κουλτούρας στην κοινωνία των πολιτών είναι το κυρίαρχο χαρακτηριστικό που πρέπει να υιοθετηθεί. Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στην δημοσιότητα η οργάνωση ΑΚΤΗ , στην Κύπρο η πυκνότητα των σκουπιδιών στην ακτογραμμή, είναι 0,2 τεμάχια σε κάθε τετραγωνικό μέτρο άμμου ενώ το 86% των σκουπιδιών είναι πλαστικά με τον μεγαλύτερο όγκο να προέρχονται από καπάκια πλαστικών μπουκαλιών. Ωστόσο, οι εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης στους πολίτες είναι απαραίτητες αρκεί να υπάρξουν και οι πολιτικές αποφάσεις εκείνες που θα δημιουργούν έφορο έδαφος για την αλλαγή της όλης κατάστασης. Η ανάγκη για υπογραφή και κύρωση από την Κυπριακή Δημοκρατία του Έβδομου Πρωτόκολλου της Σύμβασης της Βαρκελώνης για την ολοκληρωμένη διαχείριση των παράκτιων ζωνών της μεσογείου είναι περισσότερο από ποτέ επείγουσα. Αυτό τονίζει και στο έγγραφο πολιτικής του το κυπριακό ινστιτούτο για την θάλασσα και ναυτιλία, με την υπογραφή να προσκρούει σε νομοτεχνικά ζητήματα. Επιπρόσθετα, το γεγονός πως οι οργανισμοί που ασχολούνται με την γαλάζια ανάπτυξη είναι διάσπαρτοι και κάτω από διαφορετικούς δημόσιους φορείς αποτελεί επιπλέον εμπόδιο στην πορεία της Κύπρου για ένα υγιές, παραγωγικό και ωφέλιμο θαλάσσιο περιβάλλον.
Πηγές : National Geographic, Our world in Data,Ocean Crusaders,The Guardian,Business Insider,SAS
