Kathimerini.gr
Του ΚΕΝΕΘ ΡΟΓΚΟΦ
H ρωσική εισβολή στην Ουκρανία είναι μια απόλυτη καταστροφή για την παγκόσμια ειρήνη και κυρίως για την ειρήνη στην περιοχή της Ευρώπης.
Εχουν επιδεινωθεί σε μεγάλο βαθμό παγκόσμα οικονομικά προβλήματα που προϋπήρχαν.
Ο πόλεμος, ωστόσο, έχει επιδεινώσει σε μεγάλο βαθμό μια σειρά παγκόσμιων οικονομικών προβλημάτων που προϋπήρχαν, μεταξύ των οποίων ο αυξημένος πληθωρισμός, η ακραία φτώχεια, η αυξημένη αστάθεια στη διατροφική αλυσίδα, ο προστατευτισμός και η υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Ξεκινώντας με τα προφανή, ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει δημιουργήσει σοβαρή οικονομική δυσχέρεια. Εκατομμύρια άνθρωποι εγκατέλειψαν τη χώρα, ενώ εκατοντάδες χιλιάδες έχουν σκοτωθεί ή τραυματιστεί.
Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας αυξήθηκε από 100 εκατομμύρια σε περίπου 700 εκατομμύρια. Οσον αφορά τη διεθνή οικονομία, οι ελλείψεις καυσίμων και τροφίμων που προκλήθηκαν λόγω του πολέμου έρχονται να επιδεινώσουν τον πληθωρισμό που εμφανίστηκε μετά την έξοδο από την πανδημία και έχει ήδη σκαρφαλώσει σε υψηλά πολλών δεκαετιών στα περισσότερα μέρη του κόσμου.
Οι βασικές αιτίες είναι προφανείς. Σίγουρα τα μέτρα στήριξης δημιούργησαν σε μεγάλο βαθμό ένα προστατευτικό μαξιλάρι κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας, ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις, διατηρήθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα με αποτέλεσμα να αποδειχθεί υπερβολικό, έπειτα από την απρόβλεπτα απότομη ανάκαμψη των αναπτυγμένων οικονομιών και κάποιων αναδυόμενων αγορών.
Οι αναταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα αποτέλεσαν επίσης έναν μεγάλο παράγοντα που συνετέλεσε στην άνοδο του πληθωρισμού, παρότι ένα μέρος της πίεσης πρέπει να αποδοθεί στην ξαφνική αύξηση της ζήτησης. Μεταξύ των ανεπτυγμένων οικονομιών, περισσότερες από τις μισές (ανάμεσα σε αυτές οι ΗΠΑ και η περιοχή της Ευρωζώνης) είχαν καταγράψει πληθωρισμό άνω του 5%, ακόμη και πριν από την έναρξη των εχθροπραξιών, με αποτέλεσμα ο πόλεμος στην Ουκρανία να επιδεινώσει μια ήδη δύσκολη κατάσταση.
Πριν ακόμη από την έναρξη του πολέμου, η Ρωσία και η Ουκρανία μαζί αντιπροσώπευαν το 1/4 των παγκόσμιων εξαγωγών σιταριού, ενώ η Ρωσία αποτελεί τον μεγαλύτερο προμηθευτή ορυκτών καυσίμων – κυρίως για την Ευρώπη. Ως εκ τούτου, οι αναταραχές στην προμήθεια των συγκεκριμένων εμπορευμάτων οδηγεί σε άνοδο των τιμών.
Από την άλλη, μεγάλο είναι το ερώτημα σχετικά με το πόσο τελικά θα αυξήσουν οι κεντρικές τράπεζες τα επιτόκια δανεισμού, αλλά και πόσο χρονικό διάστημα αυτά θα παραμείνουν αυξημένα. Η βασική πρόβλεψη αξιωματούχων της ομοσπονδιακής τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) είναι ότι το επιτόκιο διατραπεζικού δανεισμού μπορεί να φθάσει το 2,75%, από τα σχεδόν μηδενικά επίπεδα τον περασμένο Ιανουάριο.
Οσον αφορά τη δημοσιονομική πολιτική, οι βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία για τις αναπτυγμένες οικονομίες είναι λίγο μετριοπαθείς σε σύγκριση με αυτές που δημιούργησαν τα προγράμματα στήριξης κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ωστόσο, οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της δαπάνης που αφορά την αποκατάσταση της ειρήνης μπορεί να αποδειχθούν πιο μεγάλες από αυτές που είχαν εκτιμήσει μέχρι στιγμής οι περισσότερες κυβερνήσεις. Για παράδειγμα, η Ευρώπη μπορεί να καταλήξει να αυξήσει τελικά τις αμυντικές δαπάνες έως 1% του ΑΕΠ ετησίως, αν όχι περισσότερο. Εάν συμβεί κάτι τέτοιο, το τελικό κόστος είναι πιθανόν να υπερβεί ακόμη και το φιλόδοξο πακέτο στήριξης ΝextGenerationEU των 807 δισ. ευρώ που διοχετεύθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
* Ο κ. Ρόγκοφ είναι καθηγητής της έδρας Τόμας Ντ. Κάμποτ για τη Δημόσια Πολιτική και καθηγητής Οικονομικών στο Χάρβαρντ. Το άρθρο έχει δημοσιευθεί στο περιοδικό του ΔΝΤ «Χρηματοοικονομικά και ανάπτυξη».
