ΚΥΠΕ
Μετά τη μείωση των επιτοκίων στην οποία προχώρησε την Πέμπτη η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ο Καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και μέλος του Δημοσιονομικού Συμβουλίου, Μάριος Ζαχαριάδης λέει στο ΚΥΠΕ ότι εκτιμά ότι οι κυπριακές τράπεζες θα προχωρήσουν σε γρήγορη μείωση των καταθετικών επιτοκίων, ενώ αναμένει ότι θα υπάρξει μια σταθεροποίηση των δανειστικών.
Ο κ. Ζαχαριάδης σκιαγράφησε τα όρια της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, σημειώνοντας την ανάγκη για διαρθρωτικές αλλαγές προκειμένου να αυξηθεί η παραγωγικότητα στην ευρωζώνη, που θα φέρει ανάπτυξη της οικονομίας και την ανάγκη μείωσης της ζήτησης και των κρατικών δαπανών για να μειωθεί περαιτέρω ο πληθωρισμός.
Σημειώνοντας ότι υπάρχει ακόμη δρόμος να διανυθεί μέχρι να φτάσει ο πληθωρισμός της ευρωζώνης στο επιθυμητό 2%, ο Καθηγητής επισήμανε ότι πρέπει να ληφθεί υπόψιν ότι υπάρχουν μεγάλες καθυστερήσεις στην επίδραση που έχει το επιτόκιο της ΕΚΤ στην οικονομία και στον πληθωρισμό. Όπως είπε, σήμερα βλέπουμε επιδράσεις από τις αποφάσεις της ΕΚΤ που πάρθηκαν πριν 1-2 χρόνια. «Άρα, συνυπολογίζοντας αυτά, θα είναι προσεκτική (η ΕΚΤ) στο να μειώσει τα επιτόκια», ανέφερε, σημειώνοντας ότι πρέπει να υπάρξει τουλάχιστον ακόμα μία μείωση 0,25% ή τον Οκτώβρη ή πιο πιθανό προς τα τέλη του χρόνου, εντός του ’24.
Ερωτηθείς για το μέχρι πού μπορεί να φτάσουν τα επιτόκια, ο κ. Ζαχαριάδης είπε ότι το καταθετικό επιτόκιο της ΕΚΤ σήμερα είναι 3,5%. Μέσα στο ‘25 θα πέσει κάτω από 3%, πιθανόν κοντά στο 2,5%, εκτίμησε. Υπογράμμισε, ωστόσο, ότι ο πληθωρισμός, που για φέτος υπολογίζεται στο 2,5%, στις υπηρεσίες παραμένει ψηλός, γύρω στο 4,2% και αυτό προκαλεί ανησυχίες. «Με αυτά τα δεδομένα λοιπόν, δεν μπορούν να μειώσουν απότομα τους επόμενους μήνες τα επιτόκια», είπε.
Από την άλλη, όμως, υπάρχει ένας άλλος λόγος που σπρώχνει την ΕΚΤ προς τη μείωση. «Είναι πάρα πολύ χαμηλοί οι ρυθμοί αύξησης του ΑΕΠ στην ευρωζώνη, 0,8% για το 2024. Μιλούμε για εξαιρετικά χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης», σημείωσε.
Όπως ανέφερε, αυτό σπρώχνει την ΕΚΤ να μειώσει τα επιτόκια περαιτέρω. Ωστόσο, και η ίδια η ΕΚΤ, γνωρίζει ότι αυτό είναι το μόνο που μπορεί να κάνει όσον αφορά την ανάπτυξη. «Αλλά δεν είναι αρκετό, γιατί η Ευρώπη έχει δομικά προβλήματα, τα οποία καλούνται να λύσουν οι πολιτικοί στην κάθε χώρα. Εκεί υπάρχει μεγάλη καθυστέρηση, για πάρα πολλά χρόνια σε πάρα πολλές χώρες, να γίνουν διαρθρωτικές αλλαγές», ανέφερε, σημειώνοντας ότι υπάρχει μεγάλη δυσκολία στο να εφαρμοστούν διαρθρωτικές αλλαγές, μεταρρυθμίσεις, οι οποίες αγγίζουν συμφέροντα οργανωμένων συνόλων. Αυτό, διευκρίνισε, δεν ισχύει μόνο στη Κύπρο, αλλά και σε οικονομίες όπως η Γερμανία ή η Γαλλία.
Απαντώντας αν ο χαμηλός ρυθμός ανάπτυξης στην ευρωζώνη οφείλεται στα ψηλά επιτόκια, ο κ. Ζαχαριάδης είπε ότι υπήρξε μια επίδραση πάνω στους ρυθμούς ανάπτυξης από τα επιτόκια την οποία βλέπουμε τα τελευταία 1-2 χρόνια. Όμως, σημείωσε, υπήρχαν πολλοί άλλοι παράγοντες «και δεν θα έλεγα καν ότι είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας τα επιτόκια για το 0,8% ανάπτυξη που προβλέπεται για το ‘24».
Κληθείς να σχολιάσει την ομιλία της Κριστίν Λαγκάρντ την Πέμπτη, στην οποία κάλεσε τους ευρωπαίους ηγέτες να προχωρήσουν με μεταρρυθμίσεις, για να μειώσουν τα δημοσιονομικά ελλείμματα, ο Καθηγητής είπε ότι αυτή είναι μια παραδοχή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ότι δεν μπορεί να πράξει πολλά όσον αφορά την ανάπτυξη, για δύο λόγους. Από τη μία, η νομισματική πολιτική μέχρι σε ένα σημείο μπορεί να φτάσει. Από την άλλη, σημείωσε ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ιδρύθηκε με σκοπό να ελέγχει τον πληθωρισμό. «Αυτός είναι ο βασικός της στόχος. Βεβαίως νοιάζονται για την ανάπτυξη. Είναι και λίγα τα πράγματα που μπορούν να κάνουν για την ανάπτυξη. Έτσι κι αλλιώς περιορίζονται και από τη φύση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας», σημείωσε.
Σε κάθε περίπτωση, είπε, «η αναφορά της Λαγκάρντ ήταν μια παραδοχή ότι οι ίδιοι δεν μπορούν να κάνουν πολλά και θα πρέπει οι ίδιες οι χώρες να πράξουν αναλόγως». Διευκρίνισε ότι όταν μιλούμε για μεταρρυθμίσεις δεν μιλούμε κατ’ ανάγκη για περιορισμό των δημοσίων δαπανών. «Πολλές φορές μιλάμε για επενδύσεις ή για ενθάρρυνση κάποιων τομέων, πχ της εκπαίδευσης ή χαλάρωση διαφόρων κανονισμών που δυσκολεύουν την αγορά να λειτουργήσει ανταγωνιστικά».
Αναφερόμενος και στην πρόσφατη έκθεση Ντράγκι, είπε ότι αυτό που τονίζεται είναι ότι οι διαρθρωτικές αλλαγές θα φέρουν αύξηση στην παραγωγικότητα. «Αυτός είναι ο στόχος. Με την αύξηση στην παραγωγικότητα έχουμε και αυξήσεις μισθών, αλλά από την άλλη δεν επηρεάζονται αρνητικά ούτε οι τιμές, ούτε τα δημοσιονομικά. Το αντίθετο. Άρα αυτός είναι ο στόχος. Είναι με αυτόν τον τρόπο, που θα μπορούσε η Ευρώπη να έχει πιο ψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης μεσοπρόθεσμα», σημείωσε.
Η πορεία των επιτοκίων στην Κύπρο
Ο κ. Ζαχαριάδης σημείωσε ότι βάσει έκθεσης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου η Κύπρος είχε τη μεγαλύτερη ψαλίδα μεταξύ του δανειστικού και του καταθετικού επιτοκίου, «με διαφορά στην Ευρωζώνη αλλά και πολλαπλάσια άλλων χωρών». Επίσης, σημείωσε ότι είχαμε τη μεγαλύτερη καθυστέρηση από οποιαδήποτε άλλη χώρα στην ευρωζώνη όσον αφορά τη μετάδοση του επιτοκίου της ΕΚΤ όταν ανέβαιναν τα καταθετικά επιτόκια και την πιο γρήγορη για τα δανειστικά.
«Έτσι τώρα αυτό που πρέπει να αναμένουμε είναι τώρα που πέφτουν τα επιτόκια, ότι θα πέφτουν πολύ γρήγορα τα καταθετικά, χωρίς να πέφτουν τα δανειστικά», είπε.
Σημείωσε ότι κάτι που συμβαίνει σε κάθε χώρα με έντονο ολιγοπώλιο των τραπεζών, όπως στην Κύπρο, είναι όταν υπάρχει μείωση των καταθετικών επιτοκίων οι τράπεζες «συγχρονίζονται» και τα μειώνουν ταυτόχρονα. Αντίθετα, είπε, αυτό δεν σημαίνει ότι θα μειώνουν και τα δανειστικά. «Κάθε άλλο», είπε, προσθέτοντας «πόσο μάλλον που δεν προβλέπονται μεγάλες μειώσεις του επιτοκίου της ΕΚΤ μέχρι το τέλος του χρόνου», είπε, εκτιμώντας ότι δεν θα υπάρξουν μεγάλες μειώσεις στα δανειστικά επιτόκια.
«Θα μειώνονται πολύ πιο γρήγορα τα καταθετικά. Θα διατηρηθεί αυτή η πολύ μεγάλη ψαλίδα που μέχρι την άνοιξη ήταν η μεγαλύτερη στην ευρωζώνη στην Κύπρο, προς όφελος των κερδών των τραπεζών, αλλά εναντίον των δανειοληπτών και εναντίον των καταθετών στην Κύπρο. Είναι πιο εύκολο να μειώνονται τα καταθετικά με κάθε ευκαιρία που παρουσιάζεται και να αφήσουν μάλλον σταθερά τα δανειστικά», εκτίμησε.
Όσον αφορά τον πληθωρισμό στην Κύπρο και κατά πόσο βοήθησε η νομισματική πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, είπε ότι αυτός ήταν ο βασικός μηχανισμός που βοήθησε να κατέβει ο πληθωρισμός σε μεγάλο βαθμό και στην Κύπρο. Σημείωσε, ωστόσο, ως ανησυχητικούς εγχώριους παράγοντες τον ψηλό πληθωρισμό στις υπηρεσίες, που για να μειωθεί, όπως είπε, πρέπει να μειωθεί η ζήτηση, αλλά και τις κρατικές δαπάνες, ως παράγοντα που μπορεί να επιδεινώσει τον πληθωρισμό.
