ΝΟΑ ΜΠΡΑΟΥΝΙΓΚ, ΤΙΜΟΘΙ ΓΚΑΡΝΤΝΕΡ / REUTERS
Οι χώρες με την υψηλότερη κατανάλωση πετρελαίου ίσως να διαπιστώσουν ότι τα βασικά τους εργαλεία για την καταπολέμηση της ανόδου των τιμών του εμπορεύματος αποδεικνύονται ανεπαρκή, ώστε να κατευνάσουν τις αγορές που διψούν για προμήθειες από τη Ρωσία, αφ’ ης στιγμής εισέβαλε στην Ουκρανία. Τα εργαλεία αυτά είναι η αποδέσμευση στρατηγικών αποθεμάτων. Η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (ΙΕΑ) των 31 μελών, που εκπροσωπεί τα βιομηχανικά κράτη πλην της Ρωσίας, συντόνισε την τέταρτη οργανωμένη αποδέσμευση αποθεμάτων στην ιστορία της την 1η Μαρτίου και συνίστατο σε 60 εκατ. βαρέλια αργού. Ήταν, με τα τότε δεδομένα, η μεγαλύτερη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξετάζουν τώρα ακόμα μία ανάλογη κίνηση έως και 180 εκατ. βαρελιών από τα στρατηγικά τους αποθέματα σε ορίζοντα μηνών, ώστε να αποκλιμακώσουν τον πληθωρισμό στις τιμές καταναλωτή για την ενέργεια, σύμφωνα με πηγές. Αλλά όσες κινήσεις διεκπεραιώθηκαν μέχρι στιγμής δεν κατόρθωσαν να αναχαιτίσουν την εκτίναξη των τιμών του πετρελαίου σε δυσθεώρητα ύψη, ουσιαστικά αποκαλύπτοντας την περιορισμένη δύναμη που έχουν τα αποθέματα επείγουσας ανάγκης να αντιμετωπίσουν προβλήματα μακροπρόθεσμων προμηθειών.
Τέτοια προβλήματα είναι όσα απορρέουν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, τη δυναμική καταναλωτική ζήτηση και τους περιορισμούς στην παραγωγική ικανότητα σε άλλες πετρελαιοπαραγωγούς χώρες, οπότε δεν μπορούν να καλύψουν τα κενά. «Ιστορικά μιλώντας, η απελευθέρωση αποθεμάτων είχε μόνο προσωρινά αποκλιμακώσει τις τιμές πετρελαίου, ενώ στη συνέχεια σημειωνόταν άνοδος, διότι η αγορά αντιδρούσε στο γεγονός της ανεπάρκειας προμηθειών», επισημαίνει ο Τζος Γιανγκ, διευθυντής επενδύσεων της Bison Interests. «Ενδεχομένως οι τιμές του “μαύρου χρυσού” θα ανέλθουν μετά την αρχική αναδίπλωση και στη συνέχεια τα αποθέματα πρέπει να καλυφθούν πιθανώς σε ακόμα υψηλότερες τιμές».
Ορισμένες καταναλώτριες χώρες, συμπεριλαμβανομένων και των μεγαλύτερων όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, έχουν απαγορεύσει τις εισαγωγές πετρελαίου από τη Ρωσία, αφότου η τελευταία εισέβαλε στην Ουκρανία, ενώ η ίδια κάνει λόγο για «ειδική επιχείρηση». Αποτέλεσμα ήταν να καταστούν ακόμα ανελαστικότερες οι παγκόσμιες αγορές, οι οποίες ήδη είχαν πληγεί από την αναθέρμανση της ζήτησης και τα όρια στην παραγωγή από τις χώρες-μέλη του ΟΠΕΚ. Η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας προβλέπει 3 εκατ. βαρέλια ημερησίως σε ρωσικό πετρέλαιο, ήτοι σχεδόν το 1/3 και πλέον των εξαγωγών της, να αποκλειστούν από την αγορά λόγω κυρώσεων. Συν τοις άλλοις, οι επαναλαμβανόμενες αποδεσμεύσεις αποθεμάτων κάνουν ισχνούς τους μηχανισμούς προστασίας της προσφοράς σε διεθνή κλίμακα. «Κάθε αποδέσμευση πιθανώς να επηρεάζει ολοένα και λιγότερο την αγορά εμπορευμάτων», παρατηρεί ο Τζον Πέιζι, διευθυντής της εταιρείας συμβούλων με έδρα το Χιούστον, Stratas Advisors. Η αναμενόμενη δήλωση του Αμερικανού προέδρου για ακόμα μία κίνηση ώθησε ανοδικά χθες τον «μαύρο χρυσό», προκαλώντας και προβληματισμό ταυτόχρονα.
Τον Νοέμβριο η Ουάσιγκτον είχε επίσης υποσχεθεί να αποδεσμεύσει συντονισμένα με την Κίνα 50 εκατ. βαρέλια, ενώ συμμετείχαν και η Ινδία, η Ν. Κορέα, η Ιαπωνία και η Βρετανία. Η συμφωνία τους όμως δεν είχε ως αποτέλεσμα να ανακόψει την αναρρίχηση των τιμών πέραν των 100 δολαρίων το βαρέλι. Η δε δυνατότητα αποθήκευσης των κρατών του ΟΠΕΚ, τα περισσότερα εκ των οποίων ανήκουν στην ΙΕΑ, έφθασε 1,48 δισ. βαρέλια στα τέλη του 2021, δείχνοντας μείωση άνω των 100 εκατ. βαρελιών από το ρεκόρ του 2017. Κατά τους αναλυτές, τέλος, θα ήταν προτιμότερη η αποδέσμευση πετρελαίου σε μηνιαία βάση: η τράπεζα JP Morgan προτείνει στη Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας να δεσμευθεί για διοχέτευση 50 εκατ. βαρελιών τον μήνα ή και περισσότερο έως την εκπνοή του 2022.
