Από την Δευτέρα 19 Σεπτεμβρίου, οι καταναλωτές βρίσκουν το χαλλούμι στην αγορά πλέον με την σήμανση ΠΟΠ. Εφαρμόστηκε, δηλαδή, στην κυπριακή τουλάχιστον αγορά, ο ευρωπαϊκός κανονισμός για το χαλλούμι ως Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης προϊόν, ένα χρόνο μετά την ημερομηνία επίσημης εφαρμογής του - 1η Οκτωβρίου 2021. Υπενθυμίζεται ότι, σύμφωνα με επίσημη ενημέρωση, τον Ιούνιο 2022 η παραγωγή ΠΟΠ έφτανε μόλις το 8% της συνολικής παραγωγής. Ωστόσο, μέσα σε ένα τρίμηνο η εικόνα έχει αλλάξει σημαντικά. Σχεδόν στην ολότητά τους τα τυροκομεία έχουν λάβει την επίσημη πιστοποίηση από την Boureau Veritas, και πλέον το προϊόν που παράγεται είναι βάσει των προδιαγραφών. Αυτό καταγράφηκε την περασμένη Δευτέρα. Κατά την πρώτη μέρα των αρμόδιων ελέγχων του Υπουργείου αλλά και αυτών που διενήργησαν οι ίδιες υπεραγορές, στα ψυγεία των σουπερμάρκετ όποιο προϊόν έφερε την επωνυμία Χαλλούμι συνοδευόταν με την σήμανση ΠΟΠ. Σε κάποιες περιπτώσεις εντοπίστηκαν προϊόντα με συσκευασία που δεν ακολουθούσε τις οδηγίες και απομακρύνθηκαν από τα ψυγεία. Σύμφωνα με το Υπουργείο Γεωργίας, πρόκειται για μεμονωμένες περιπτώσεις, 2-3 μικρών τυροκομείων παραγωγής αιγοπρόβειου γάλακτος που ενδεχομένως να επανατοποθετηθούν στην αγορά με την ετικέτα: κυπριακό τυρί.
Είναι πολύ νωρίς για αποφάσεις στο θέμα branding του κυπριακού τυριού, καθώς θα πρέπει πρώτα να διαφανεί η απήχηση δύο προϊόντων στην αγορά.
Το κυπριακό τυρί
Από την προηγούμενη εβδομάδα οι καταναλωτές έβρισκαν στην αγορά και ΠΟΠ, αν και πιο μεμονωμένα, και κυπριακό τυρί light και κυπριακό τυρί, συγκεκριμένης επωνυμίας. Από την Δευτέρα οι ποσότητες ΠΟΠ αυξήθηκαν, ενώ διατήρησαν την θέση τους και τα άλλα προϊόντα κυπριακού τυριού. Πρόκειται στην ουσία για χαλλούμι εκτός προτύπου, οι ποσότητες του οποίου παρέμειναν στην αγορά, και άλλαξαν εξ ανάγκης όνομα προκειμένου να συνεχίσουν να έχουν μια θέση στα ψυγεία των υπεραγορών. Αυτά τα προϊόντα αναμένεται ότι θα διατηρήσουν τη θέση τους στην αγορά, κάτι που ευνοείται και σε επίπεδο συνδέσμου υπεραγορών καθώς και λιανικού εμπορίου. Εξάλλου και σε επίσημες δηλώσεις του ο εκτελεστικός γραμματέας του Συνδέσμου Υπεραγορών Ανδρέας Χατζηαδάμου στην εκπομπή του Σπορ fm Διαπορά Ειδήσεων, εξέφρασε την θέση ότι η κυκλοφορία στην αγορά εφάμιλλου ανταγωνιστικού προϊόντος με το χαλλούμι, είναι κάτι το θεμιτό και προς τέρψιν των καταναλωτών. Η παραγωγή τέτοιου προϊόντος και η παρουσία του στην αγορά περιλαμβάνεται και στην συμφωνία Ιουλίου. Υπενθυμίζεται ότι στους όρους της συμφωνίας περιλαμβάνεται η ενίσχυση, από το Υπουργείο Εμπορίου, Ενέργειας και Βιομηχανίας, της προσπάθειας προώθησης στην αγορά τόσο του χαλλουμιού ΠΟΠ όσο και του «κυπριακού λευκού τυριού σχάρας» που θα μπορεί να παράγεται από κυπριακό γάλα, χωρίς να πληρούνται όλες οι προδιαγραφές ΠΟΠ. Όρος συμφωνίας ο οποίος συνεπάγεται ότι τα δύο προϊόντα θα κυκλοφορούν στην αγορά και θα εξάγονται παράλληλα στις αγορές του εξωτερικού με διαφορετική επωνυμία και βεβαίως ποιότητα, ενώ παράλληλα ανοίγει τον δρόμο για διατήρηση στην αγορά του προϊόντος με την προσθήκη τσίλι και βασιλικού κ.ο.κ. Πλέον απομένει να αποφασιστεί το τελικό όνομα αυτού του νέου προϊόντος. Πληροφορίες από πλευράς των τυροκόμων αλλά και του Υπουργείου αναφέρουν ότι είναι πολύ νωρίς για αποφάσεις στο θέμα branding του κυπριακού τυριού, καθώς θα πρέπει πρώτα να φανεί η απήχηση των δύο προϊόντων στην αγορά. Έτσι φαίνεται ότι οι τυροκόμοι αφήνουν στο παρόν στάδιο για λίγο στην άκρη το θέμα του λευκού τυριού της Κύπρου, και θα επικεντρωθούν στην παραγωγή του πιστοποιημένου προϊόντος.
Προϊόν πολυτελείας
Μαζί με την ετικέτα, πάντως, αλλάζει και η τιμή του. Ήδη το κόστος αγοράς του προϊόντος έχει αυξηθεί κατά 1-2 ευρώ, αύξηση η οποία αποδίδεται στην αύξηση της τιμής του γάλακτος όπως είχε συμφωνηθεί τον περασμένο Ιούλιο. Στις πρόνοιες της συμφωνίας μεταξύ των εμπλεκόμενων πλευρών, ρυθμιζόταν και το θέμα των τιμών γάλακτος. Συγκεκριμένα ότι από την 1η Αυγούστου οι τιμές του γάλακτος θα αυξάνοντας για να κυμανθούν μεταξύ €1,35 – €1,45 ανά λίτρο για το πρόβειο γάλα και μεταξύ €0,80 – €0,90 ανά λίτρο για το αιγινό και αυξήσεις και στο αγελαδινό. Η αύξηση στην τιμή σχετίζεται βεβαίως και με το υψηλό κόστος αγοράς των ζωοτροφών, τις αυξήσεις ενέργειας και της μεταφοράς. Όπως επισημαίνεται από το Υπουργείο Γεωργίας, δεν επιφέρει επιπλέον κόστος η διαδικασία παραγωγής του ΠΟΠ, τουλάχιστον όχι σε βαθμό που να αποτυπώνεται στην τελική λιανική τιμή του προϊόντος. Σε κάθε περίπτωση, τουλάχιστον για την αγορά του εξωτερικού, το χαλλούμι ίσως αλλάξει σταδιακά target group. Με τη νέα ακριβότερη τιμή του, αλλά και ως πιστοποιημένο προϊόν πλέον, το χαλλούμι θα απευθύνεται στη high-end αγορά. Αυτό συνεπάγεται επιπλέον κόστος για τους παραγωγούς. Δεν αποκλείεται το πρώτο διάστημα αυτής της αλλαγής, οι εξαγωγές του προϊόντος να είναι μειωμένες. Εκτιμάται ωστόσο ότι σε βάθος χρόνου, οι πωλήσεις του θα αυξηθούν, ακριβώς λόγω της μοναδικότητας του. Την ίδια ώρα διατίθενται στην αγορά τα προϊόντα Κυπριακό τυρί και Κυπριακό τυρί lightσε προηγούμενες χαμηλότερες τιμές. Σημειώνεται ότι τον προηγούμενο χρόνο οι εξαγωγές του προϊόντος (χωρίς την σήμανση ΠΟΠ) σε αξία, έφτασαν τα 262,5 εκατ. ευρώ ενώ από τον Γενάρη μέχρι τον Απρίλη του τρέχοντος έτους ανήλθαν στα 99 εκατ. ευρώ.
Και παραγωγοί και τυροκόμοι
Η ελάχιστη ποσοστιαία συμμετοχή του αιγοπρόβειου γάλακτος στο μείγμα χαλλουμιού, για τους μήνες Σεπτέμβριο του 2022 μέχρι Ιανουάριο 2023 θα είναι 10% και για τους μήνες Φεβρουάριο μέχρι Αύγουστο του 2023 η ελάχιστη ποσοστιαία συμμετοχή του αιγοπρόβειου γάλακτος θα είναι 25%. Από τον Σεπτέμβριο του 2023 μέχρι τον Ιανουάριο του 2024, η ποσοστιαία συμμετοχή του αιγοπρόβειου γάλακτος στο μείγμα χαλλουμιού θα καθορίζεται με βάση τη διαθεσιμότητα, με κατώτατο όριο το 10%. Από τον Φεβρουάριο του 2024 μέχρι τον Ιούλιο του 2024 η ελάχιστη ποσοστιαία συμμετοχή του αιγοπρόβειου γάλακτος στο μείγμα χαλλουμιού θα είναι 25% και στη συνέχεια θα ισχύει η συμφωνία στην οποία θα καταλήξουν τα εμπλεκόμενα μέρη. Με στόχο την πρόσβαση σε ποσότητες αιγοπρόβειου γάλακτος, αριθμός τυροκομικών επιχειρήσεων ξεκίνησαν ήδη να αναζητούν και να βρίσκουν τρόπους συνεργασίας με παραγωγούς κτηνοτρόφους, είτε με αναβάθμιση εγκαταστάσεων ώστε μέχρι το 2024 να είναι σε θέση να είναι αυτάρκεις και να καλύπτουν τις ανάγκες παραγωγής χαλλουμιού, απρόσκοπτα.
