Money Review
Δήμητρα Μανιφάβα
Γιαούρτι στη συσκευασία του οποίου αναγράφεται ότι είναι βουλγαρικού τύπου, αλλά παρήχθη στις ΗΠΑ, εντοπίστηκε στην αγορά της Νότιας Κορέας. Στη συσκευασία του αναγράφεται η ακόλουθη φράση: «Αστε τους Ελληνες να έχουν τους φιλοσόφους τους, αφήστε το γιαούρτι σε εμάς». Θα μπορούσε να είναι ανέκδοτο, ίσως για την παγκοσμιοποιημένη οικονομία, αλλά είναι πραγματικότητα με την οποία αποκαλύπτεται το μοναδικό φαινόμενο σε μια αγορά που ονομάζεται αγορά ελληνικού γιαουρτιού, με συνολική αξία περί τα 8,5 δισ. ευρώ, το πραγματικό ελληνικό γιαούρτι, αυτό δηλαδή που έχει παραχθεί στην Ελλάδα, να αποτελεί λιγότερο από το 5% αυτής ή περίπου 420 εκατ. ευρώ, συμπεριλαμβανομένων των πωλήσεων στην εγχώρια αγορά. Ακόμη δε και όταν δεν ονομάζεται ελληνικό, αλλά βουλγαρικό, δέχεται «πόλεμο» ακριβώς λόγω της δημοφιλίας του, όπως προκύπτει από το παραπάνω γεγονός.
Σύμφωνα με ανακοίνωση που εξέδωσε ο Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών Γαλακτοκομικών Προϊόντων (ΣΕΒΓΑΠ), το προϊόν που εντοπίστηκε στην αγορά της Νότιας Κορέας και έφερε την επίμαχη φράση στη συσκευασία του παράγεται από την εταιρεία Trimona Foods. Η εν λόγω εταιρεία εδρεύει στο Τζέφερσον της Νέας Υόρκης, το γιαούρτι παρήχθη στην Πενσιλβάνια, ενώ η Trimona Foods ιδρύθηκε το 1991 από τον βουλγαρικής καταγωγής Ατάνας Βάλεβ. Ο «πόλεμος» στο ελληνικό γιαούρτι δεν περιορίζεται στη συσκευασία, αλλά συνεχίζεται και στην ιστοσελίδα της εταιρείας: «Το βουλγαρικό γιαούρτι δεν είναι στραγγιστό, ενώ όλα τα ελληνικά γιαούρτια είναι. Γιατί να σας νοιάζει αυτό; ∆ιότι στραγγίζοντας το γιαούρτι αφαιρείς κάποια από τα πιο ωφέλιμα συστατικά, την πρωτεΐνη ορού γάλακτος».
«Υπάρχουν αναρίθμητα παραδείγματα καπήλευσης της ταυτότητας εθνικών μας προϊόντων, αλλά πρόσφατα υπέπεσε στην αντίληψή μας ένα προϊόν που έχει κατά πολύ ξεπεράσει το επίπεδο της δυσφήμησης και έχει αγγίξει αυτό της εθνικής προσβολής», αναφέρει στην ανακοίνωσή του ο ΣΕΒΓΑΠ, ο οποίος με επιστολή του προς τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης έχει ζητήσει την παρέμβαση της ελληνικής κυβέρνησης. Επιπλέον, προχωράει στην αποστολή σχετικών επιστολών και στις πρεσβείες των ΗΠΑ και της Νότιας Κορέας, ενώ σχετική ενημέρωση έχει γίνει και στη Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Ετσι, μετά τις «ελληνοπρεπείς» επωνυμίες σε στραγγιστά γιαούρτια που παράγονται εκτός Ελλάδας και χαρακτηρίζονται ως «ελληνικό γιαούρτι» ή «γιαούρτι ελληνικού τύπου», γιαούρτια που επίσης συχνά τοποθετούνται σε συσκευασίες με εικόνες από ελληνικά νησιά και κίονες, έρχεται να προστεθεί μια άλλη μορφή «πολέμου» στο ελληνικό γιαούρτι.
Βασική αιτία πίσω από όλα αυτά είναι η απουσία οποιασδήποτε αντίδρασης όταν το ελληνικό γιαούρτι, ως στραγγιστό προϊόν εξαγόμενο από την Ελλάδα, άρχισε να γίνεται πολύ γνωστό σε Ευρώπη και Αμερική και στη συνέχεια αντικείμενο ευρύτατης μίμησης. Με εξαίρεση τον δικαστικό αγώνα που έκανε η ΦΑΓΕ στο Ηνωμένο Βασίλειο εναντίον της Chobani και πέτυχε να πωλείται στη χώρα ως «Greek Yogurt» (ελληνικό γιαούρτι) στραγγιστό γιαούρτι που έχει παραχθεί στην Ελλάδα, καμία άλλη προσπάθεια για τη μη καταχρηστική χρήση του όρου (που στην πραγματικότητα δηλώνει προέλευση και όχι συνταγή) δεν έγινε. Ετσι, αν και η κατηγορία γιγαντώθηκε και πλέον υπολογίζεται παγκοσμίως ότι η αξία της προσεγγίζει τα 8,5 δισ. δολάρια, οι ελληνικές εξαγωγές ανέρχονται σε αξία σε 324,91 εκατ. ευρώ (στοιχεία 2023), ενώ η εγχώρια αγορά είναι της τάξεως των 90-100 εκατ. ευρώ.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, αν και το ελληνικό γιαούρτι έγινε γνωστό από τη ΦΑΓΕ, το μεγαλύτερο μερίδιο (σε όγκο) στην κατηγορία του γιαουρτιού ελληνικού τύπου, μετά τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας (43,3%), έχει η αγγλική Yeo Valley Organic (10,2%) και ακολουθεί η ΦΑΓΕ (7%). Στις ΗΠΑ το μερίδιο αγοράς της ΦΑΓΕ (που επίσης παρασκευάζει στις ΗΠΑ τα γιαούρτια της για την εκεί αγορά) είναι 29,9% στην κατηγορία του στραγγιστού γιαουρτιού.
Στην Ιταλία, η οποία αποτελεί τον κυριότερο προορισμό για τις εξαγωγές γιαουρτιού που έχει παραχθεί στην Ελλάδα, τα μεγαλύτερα μερίδια έχουν τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, ενώ πολύ υψηλά μερίδια στην κατηγορία του στραγγιστού γιαουρτιού έχουν η ιταλική Latteria Sociale Vipiteno και η γερμανική Müller.
Εχει κανένα νόημα πλέον να διεκδικήσει η Ελλάδα κατοχύρωση του ελληνικού γιαουρτιού ως προϊόντος προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης (ΠΟΠ) ή προστατευόμενης γεωργικής ένδειξης (ΠΓΕ); «∆εν υπάρχει ένα συγκεκριμένο προϊόν (ή συνταγή) που να λέγεται ελληνικό γιαούρτι. Το “ελληνικό γιαούρτι” είναι μια μεγάλη κατηγορία γιαουρτιών και δηλώνει απλώς και μόνο την καταγωγή», υποστηρίζει στην «Κ» ο πρόεδρος του ΣΕΒΓΑΠ Χρήστος Αποστολόπουλος. Ο ίδιος εκτιμά, εξάλλου, ότι ένα τέτοιο αίτημα θα συναντούσε σφοδρή αντίδραση στις Βρυξέλλες και δεν θα γινόταν αποδεκτό. Θα πρέπει, τέλος, να σημειώσουμε ότι ειδικά εάν ετίθετο ζήτημα προέλευσης της πρώτης ύλης, μάλλον θα αποκλείονταν ακόμη και κορυφαίες ελληνικές γαλακτοβιομηχανίες, καθώς κάποιες, ακόμη και κατά δήλωσή τους, δεν χρησιμοποιούν ελληνικό αγελαδινό γάλα.
