Η κοινωνία της Κύπρου έχει ροπή προς τα τυχερά παιχνίδια, κάτι το οποίο καθιστά την πρόληψη εξαιρετικά σημαντική, όπως επισημαίνει η πρόεδρος της Εθνικής Αρχής Στοιχημάτων (ΕΑΣ) Ιωάννα Φιάκου. Εν μέσω πανδημίας, τα έσοδα από το στοίχημα κατέγραψαν αύξηση 26%, ενώ ενισχύθηκε σημαντικά και το διαδικτυακό στοίχημα, που κατέγραψε σχεδόν τριπλάσια έσοδα έναντι του επίγειου. Η τάση αυτή θα συνεχίσει να διαμορφώνει την στοιχηματική δραστηριότητα και το 2022. Η κα Φιάκου περιγράφει τις επερχόμενες προκλήσεις και τονίζει την προσήλωση της Αρχής στον ψηφιακό μετασχηματισμό τόσο εσωτερικά, όσο και ευρύτερα στον τομέα του στοιχήματος αλλά και στην ενίσχυση του εποπτικού της ρόλου.
-Πρόσφατα κατατέθηκε στη Βουλή ο προϋπολογισμός της Αρχής. Ποια τα έσοδα του κράτους από τη στοιχηματική δραστηριότητα και ποιο το αποτύπωμά τους στο ΑΕΠ;
-Ο τομέας παροχής υπηρεσιών στοιχήματος διέγραψε αξιόλογη αναπτυξιακή πορεία από το 2016 μέχρι σήμερα, έχοντας εξελιχθεί σε σημαντικό πυλώνα ανάπτυξης της οικονομίας. Ειδικότερα, μέχρι το 2019 τα συνολικά έσοδα από το στοίχημα υπερδιπλασιάστηκαν, παρουσιάζοντας αύξηση της τάξης του 286% σε σύγκριση με το 2016, κάτι το οποίο μεταφράζεται σε συνεισφορά ύψους 3,50% στο ΑΕΠ. Επιπλέον, το 2020, παρά τη συρρίκνωση του ΑΕΠ ένεκα της παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης κατά 6,5%, το ποσοστό των εσόδων στοιχήματος επί του ΑΕΠ ανήλθε στο 2,98%. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι, τη χρονιά που πέρασε, τα έσοδα από το στοίχημα (pay in/turnover) ανήλθαν στα €783.426.795, καταγράφοντας αύξηση της τάξης του 26% σε σύγκριση με το 2020. Σε ό,τι αφορά τα έσοδα του κράτους, με βάση τα οικονομικά αποτελέσματα του 2021, ο φόρος που εισέπραξε η Κυπριακή Δημοκρατία ανήλθε στα €9.910.387,79, καταγράφοντας αύξηση κατά 11% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά.
-Πώς επηρέασε η πανδημία τον τομέα του στοιχήματος στην Κύπρο;
- Αδιαμφισβήτητα, η πανδημία δημιούργησε ιδιαίτερες και πρωτόγνωρες προκλήσεις, ωστόσο, σε αυτές τις αντίξοες συνθήκες ο τομέας κατάφερε να επανέλθει σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα σε τροχιά ανάπτυξης, καθώς και στη δυναμική να ανακάμψει πλήρως, και μάλιστα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Εκτός όμως από τις προκλήσεις που έφερε στην οικονομική βιωσιμότητα του κλάδου, η πανδημία δημιούργησε σημαντικές ευκαιρίες σε ό,τι αφορά την προστασία των παικτών. Συγκεκριμένα, η αυξημένη στοιχηματική δραστηριότητα στο διαδίκτυο, ώθησε τους αποδέκτες Κλάσης Β (διαδικτυακή παροχή υπηρεσιών στοιχήματος) να ενισχύσουν τα μέτρα που λαμβάνουν για την προστασία των παικτών, υιοθετώντας και προωθώντας διάφορες μεθόδους. Οι αποδέκτες Κλάσης Β΄ παρείχαν, μεταξύ άλλων, σημαντικά εργαλεία, όπως το time out, το οποίο δίνει τη δυνατότητα στους παίκτες να απέχουν από τη στοιχηματική δραστηριότητα για ορισμένη χρονική περίοδο και καταγράφηκε αυξημένη χρήση των εν λόγω εργαλείων από τους ίδιους τους παίκτες. Αναμφίβολα, η πανδημία ανέδειξε τη σημασία της ασφάλειας και υγείας των παικτών, αλλάζοντας τη στάση των παρόχων και το επιχειρηματικό τους μοντέλο, καθώς δόθηκε περισσότερη έμφαση στη βιώσιμη ανάπτυξη του κλάδου.
-Σε τι επίπεδα βρίσκεται πλέον το διαδικτυακό στοίχημα;
-Όπως προκύπτει από τα τελευταία οικονομικά αποτελέσματα για το τρίτο τρίμηνο του 2021, παρατηρείται ότι το διαδικτυακό στοίχημα κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος έναντι του επίγειου στοιχήματος. Ενδεικτικά, από τα μεικτά έσοδα αποδεκτών, τα €58.747.948 αφορούν στους αποδέκτες Κλάσης Α (επίγειο στοίχημα), ενώ τα€133.339.150 αφορούν στους αποδέκτες Κλάσης Β (διαδικτυακό στοίχημα). Τα μεικτά έσοδα αποδεκτών Κλάσης Α σημείωσαν μείωση της τάξης του 10% σε σχέση με την τρίτη τριμηνία του 2020, ενώ τα μεικτά έσοδα αποδεκτών Κλάσης Β κατέγραψαν αύξηση ύψους 26%, σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2020. Η στροφή προς το διαδικτυακό στοίχημα δύναται να εξηγηθεί από τις προκλήσεις που δημιούργησε η πανδημία στο επίγειο στοίχημα, μιας και τα πρακτορεία παρέμειναν κλειστά για αρκετή χρονική περίοδο, καθώς επίσης αν και κλειστά συνέχιζαν να έχουν τρέχοντα έξοδα, μισθοδοσία προσωπικού, συνδρομές κλπ. Επίσης, κατά τη διάρκεια της πανδημίας οι αγώνες όπως το πρωτάθλημα Copa America διεξάγονταν σε ώρες μη επιτρεπόμενης λειτουργίας, χάνοντας σημαντικό ποσοστό εσόδων. Στον αντίποδα, η πρόσβαση στο διαδίκτυο αποτελεί παγκόσμια τάση και ως εκ τούτου, η ενασχόληση με το διαδικτυακό στοίχημα γίνεται πιο εφικτή και η επικοινωνία με τους παρόχους υπηρεσιών στοιχήματος πιο άμεση. Παρόλα αυτά, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι υπάρχουν διαφορετικά προφίλ παικτών και διαφαίνεται ξεκάθαρα ότι το επίγειο στοίχημα θα συνεχίσει να αποτελεί επιλογή για μια σημαντική μερίδα του πληθυσμού.
-Ποιο είναι το προφίλ του παίκτη τυχερών παιχνιδιών στην Κύπρο; Ποιο τυχερό παιχνίδι/ τομέα στοιχήματος προτιμά;
-Έρευνες που έχουν διενεργηθεί κατά καιρούς για λογαριασμό της Αρχής καταδεικνύουν ότι η κοινωνία της Κύπρου έχει ροπή προς τα τυχερά παιχνίδια, κάτι το οποίο καθιστά την πρόληψη εξαιρετικά σημαντική. Είναι σημαντικό να καταγραφεί ότι, σύμφωνα με τα ευρήματα ποιοτικής έρευνας που διενεργήθηκε για λογαριασμό της Αρχής εντός του 2021, η ευχαρίστηση είναι ένας σημαντικός παράγοντας για την ενασχόληση των Κυπρίων με το στοίχημα και όχι μόνο η προσδοκία του κέρδους. Ως δημοφιλέστερα τυχερά παιχνίδια ανάμεσα στους Κυπρίους αναδεικνύονται το παραδοσιακό ξυστό/κρατικό λαχείο και τα αριθμολαχεία. Η Αρχή προγραμματίζει την έναρξη έρευνας επιπολασμού εντός Μαρτίου 2022, έτσι ώστε να καταγραφεί ενημερωμένη εικόνα του προφίλ του Κύπριου παίκτη, καθώς και της συμμετοχής του κοινού. Η έρευνα έπρεπε να είχε πραγματοποιηθεί εντός του 2020, αλλά δυστυχώς λόγω της πανδημίας ήταν αδύνατο να διεκπεραιωθεί.
Οι τάσεις
-Γενικότερα, ποιες νέες τάσεις διαμορφώνουν την στοιχηματική δραστηριότητα το 2022;
-Οπως προανέφερα, η τάση που φαίνεται να ενισχύεται διαρκώς είναι η προτίμηση που δείχνουν οι παίκτες στο διαδικτυακό στοίχημα, έναντι του επίγειου. Η ΕΑΣ θα συνεχίσει να διερευνά το έδαφος για περαιτέρω ανάπτυξη του τομέα, είτε σε διαδικτυακό είτε σε επίγειο επίπεδο. Είναι έντονη πεποίθησή μας ότι μια τέτοια εξέλιξη θα δώσει σημαντική ώθηση στον τομέα, και κατ’ επέκταση στην οικονομία. Παρόλο που η βιομηχανία του στοιχήματος έχει αναπτυχθεί σημαντικά στη χώρα μας, εντούτοις θεωρούμε ότι υπάρχει έδαφος για περαιτέρω ανάπτυξη και ρύθμιση, προκειμένου η Κύπρος να καταφέρει να προσελκύσει εταιρείες που δραστηριοποιούνται είτε άμεσα είτε έμμεσα στον εν λόγω τομέα.
-Πόσο κοντά είναι η τεχνολογία blockchain στον τομέα του στοιχήματος και του τυχερού παιχνιδιού;
-Αυτή τη στιγμή η Αρχή εξετάζει την εφαρμογή της τεχνολογίας Blockchain στον τομέα και σε διάφορες εκφάνσεις της λειτουργίας του Οργανισμού, όπως για παράδειγμα την έκδοση αδειών και όρων άδειας, καθώς και την αυτοματοποίηση πολυεπίπεδων πτυχών συμμόρφωσης και εποπτείας μέσω ειδικών smart contract. Με τη συγκεκριμένη τεχνολογία δύναται να ενισχυθεί η διαφάνεια των διαδικασιών και η ακεραιότητα των δεδομένων. Αναφορικά με τη χρήση κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων ως μέσο συναλλαγής στη στοιχηματική δραστηριότητα, θα προβούμε το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα σε κατάθεση εισηγήσεων για τροποποίηση του περί Στοιχημάτων Νόμου, έτσι ώστε να συνάδει με την Ευρωπαϊκή Οδηγία AML και την εθνική νομοθεσία, σε εκπαίδευση του προσωπικού και εποπτευόμενων σχετικά με τη χρήση των κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων, καθώς και σε συνεργασία με την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, ως η αρμόδια αρχή, σχετικά με το regulatory sandbox. Επιπρόσθετα, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι θα εμβαθύνουμε στο αντικείμενο μέσα από την διενέργεια επιπρόσθετων ερευνών.
Μεγάλη πρόκληση το ασφαλές στοίχημα
-Ποιες οι σημαντικότερες προκλήσεις για το τρέχον έτος;
- Οι στρατηγικές επιδιώξεις για την τριετία είναι η αναβάθμιση του ρυθμιστικού πλαισίου και εποπτικού ρόλου, η διασφάλιση της προστασίας των παικτών και του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου, η ανάπτυξη και ο εκσυγχρονισμός του κλάδου και τέλος η βελτιστοποίηση της εσωτερικής οργανωσιακής της λειτουργίας. Εν τάχει, το 2022 επικεντρώνουμε την προσοχή μας στον ψηφιακό μετασχηματισμό, καθώς θα συνεχίσουμε να διερευνούμε την εισαγωγή καινοτομιών στις εσωτερικές λειτουργίες και διαδικασίες της Αρχής, καθώς και ευρύτερα στον τομέα, όπως η αξιοποίηση της τεχνολογίας blockchain. Επιπλέον, παραμένουμε προσηλωμένοι στον στόχο μας για συνεχή ενίσχυση της εποπτείας, προχωρώντας στην εφαρμογή αναβαθμισμένων μεθόδων και εργαλείων για εποπτεία και φραγή παράνομων ιστοσελίδων. Μεταξύ άλλων, βρίσκεται σε εξέλιξη η αναβάθμιση του συστήματος παρακολούθησης της στοιχηματικής δραστηριότητας και της συλλογής δεδομένων, ώστε αυτό να γίνεται μέσα από την τεχνολογία machine learning, κάτι το οποίο θα ενισχύσει σημαντικά την αποτελεσματικότητά μας στην άσκηση του εποπτικού μας ρόλου. Παράλληλα, θα υλοποιήσουμε σημαντικές δράσεις για προστασία των παικτών και του κοινού, όπως για παράδειγμα η λειτουργία πλατφόρμας καθολικού αποκλεισμού από τη στοιχηματική δραστηριότητα και η εφαρμογή προτύπου πρακτικών ασφαλούς παιχνιδιού από τους εποπτευόμενους της Αρχής, ενώ θα επιδιώξουμε την συνέχιση ανάπτυξης δράσεων και προγραμμάτων με στρατηγικούς εταίρους, για προώθηση της ασφαλούς συμμετοχής στο στοίχημα και τα τυχερά παιχνίδια, κάτι το οποίο θεωρούμε μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που καλούμαστε να χειριστούμε. Στη βάση του στρατηγικού μας σχεδιασμού με ορίζοντα το 2024, θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε για την ανάδειξη της Κύπρου ως κέντρου ανάπτυξης και καινοτομίας στον τομέα των τυχερών παιχνιδιών, έχοντας πάντοτε στο επίκεντρο της προσοχής μας την προστασία των παικτών, των ευάλωτων ομάδων και του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου. Συνοψίζοντας, θα έλεγα ότι κάθε στρατηγική επιδίωξη και δράση ενέχει πλήθος προκλήσεων, παρόλα αυτά, παραμένουμε στοχοπροσηλωμένοι και με σκληρή δουλειά θα αντιμετωπίσουμε οποιαδήποτε πρόκληση επιτυγχάνοντας τους στόχους μας.
Μέτρα κατά της χειραγώγησης αγώνων
-Ποια η εικόνα σε σχέση με την ύποπτη στοιχηματική δραστηριότητα και πώς παρεμβαίνει η Αρχή για έλεγχο και πρόληψη της κατάστασης;
-Κατ΄αρχάς, να αναφέρω ότι η καταπολέμηση της χειραγώγησης των αγώνων και η ενίσχυση των μέτρων κατά του φαινομένου αποτελεί σημαντική δράση που εμπίπτει στην στρατηγική επιδίωξη της αναβάθμισης του εποπτικού ρόλου της Αρχής. Στο παρόν στάδιο, η Αρχή έχει στη διάθεσή της ορισμένα εργαλεία και μεθόδους για πρόληψη της χειραγώγησης. Για παράδειγμα, λαμβάνουμε ενημέρωση από διάφορες πηγές για αγώνες που πιθανόν να είναι χειραγωγημένοι και δρούμε προληπτικά, αποστέλλοντας αίτημα στους εποπτευόμενους μας για αφαίρεση των εν λόγω αγώνων από τη στοιχηματική δραστηριότητα είτε πριν τον αγώνα είτε κατά τη διάρκειά του. Σημαντική, επίσης, είναι η συνεργασία μας με την Επιτροπή Δεοντολογίας και Προστασίας του Αθλητισμού και τις διωκτικές αρχές, εκεί όπου απαιτείται, για ανταλλαγή πληροφορίων και έγκαιρη ανάληψη δράσεως. Εντός του 2022, η Αρχή θα ενισχύσει περαιτέρω τα μέτρα που λαμβάνει κατά της χειραγώγησης των αγώνων, μέσω της εκπόνησης σχεδίου δράσης και την αξιολόγηση της υφιστάμενης εικόνας με προσέγγιση βάσει ρίσκου (risk assessment), ενώ θα προχωρήσει σε σειρά εκπαιδευτικών σεμιναρίων για ενημέρωση και εκπαίδευση των εμπλεκόμενων μερών και αθλητικών ομοσπονδιών. Το επόμενο διάστημα θα προχωρήσει επίσης και η έκδοση εγχειριδίου διαχείρισης ύποπτης στοιχηματικής δραστηριότητας προς τους εποπτευόμενους της Αρχής.
