BLOOMBERG
Η πτώση που γνωρίζει τελευταία η παγκόσμια αγορά ακινήτων έχει επεκταθεί από την αγορά στέγης στα εμπορικά ακίνητα, όπως οι εγκαταστάσεις γραφείων, και απειλεί με πιστωτική ασφυξία όλο το φάσμα της οικονομίας. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια για αγορές ακινήτων ανέρχονται σχεδόν στα 175 δισ. δολ., ποσό περίπου τετραπλάσιο από το αμέσως μικρότερο σε άλλον κλάδο. Και καθώς αυξάνονται τα επιτόκια και τελειώνει η εποχή του φθηνού χρήματος, πολλές αγορές ακινήτων έχουν σχεδόν «παγώσει». Αιτία, η στάση χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που προτείνουν στους δανειολήπτες να πωλήσουν περιουσιακά στοιχεία προκειμένου να αποφύγουν έναν εξαναγκαστικό πλειστηριασμό.
Σύμφωνα με την εταιρεία νομικών συμβούλων Weil, Gotshal & Manges, στην Ευρώπη ειδικότερα, τα επίπεδα των μη εξυπηρετούμενων δανείων για την αγορά ακινήτων βρίσκονται στα υψηλότερα επίπεδα της τελευταίας δεκαετίας εν μέρει εξαιτίας της μειωμένης ρευστότητας. Στοιχεία της MSCI Inc φέρουν τις τιμές των εμπορικών ακινήτων στη Βρετανία να έχουν υποχωρήσει περισσότερο από 20% μόνο μέσα στο δεύτερο εξάμηνο του 2022. Σύμφωνα άλλωστε με την Green Street, στις ΗΠΑ η αντίστοιχη πτώση είναι ήδη περίπου στο 9%. Οπως επισημαίνουν αναλυτές της αγοράς ακινήτων, η πτώση που καταγράφεται στις συναλλαγές και στην ανάπτυξη εμπορικών ακινήτων αλλά και στέγης θα επηρεάσει αναπόφευκτα τις δαπάνες στην πραγματική οικονομία. Αυτό σημαίνει ότι αναπόδραστα θα απειλήσει την οικονομική ανάπτυξη και τις θέσεις εργασίας. Ηδη στις ΗΠΑ η κατασκευαστική κατοικιών Builders FirstSource έχει προχωρήσει σε 2.600 απολύσεις, ενώ η βρετανική Made.com, που είναι και προσφιλής στη γενιά της χιλιετίας, κατέληξε σε πτώχευση. Η σουηδική εταιρεία κατασκευής ειδών κατοικίας Electrolux έχει ανακοινώσει ότι θα προχωρήσει σε 4.000 απολύσεις.
Οπως τονίζει ο Ιαν Γκάθρι, διευθυντικό στέλεχος της συμβουλευτικής εταιρείας επί θεμάτων αγοράς ακινήτων Jones Lang LaSalle Inc, «αυτό που συμβαίνει σε αυτήν την ύφεση είναι ένα πραγματικά μοναδικό μείγμα οικονομικών συνθηκών, με τα επιτόκια να αυξάνονται και να καταφέρουν πλήγμα στην αγορά ακινήτων αλλά και σε άλλους κλάδους». Ο ίδιος προειδοποιεί, έτσι, ότι υπάρχει «ένας αγωγός που μπορεί να φέρει μη εξυπηρετούμενα δάνεια», καθώς «οι τιμές των ακινήτων υποχωρούν και περιορίζονται οι ροές κεφαλαίων». Προβλέπει επίσης ότι φέτος είναι χρονιά «που θα αρχίσουν να εκδηλώνονται αυτά τα προβλήματα». Σημειωτέον ότι η Jones Lang LaSalle υπολογίζει πως ήδη δεν εξυπηρετείται, ή τουλάχιστον δεν εξυπηρετείται τακτικά, ένα στα δέκα δάνεια που έχουν δοθεί στην Ευρώπη για την αγορά εμπορικού ακινήτου. Για πολλές εταιρείες ακινήτων υπήρξε εξαιρετικά επώδυνος ο συνδυασμός της πανδημίας, που άλλαξε το σκεπτικό των ανθρώπων για την εργασία και τη ζωή, και της αιφνίδιας στροφής των κεντρικών τραπεζών σε περιοριστική νομισματική πολιτική με επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων, που έδωσαν απότομα τέλος στα δέκα και πλέον χρόνια φθηνού χρήματος. Το αποτέλεσμα είναι η έλλειψη ρευστότητας για πολλές εταιρείες ακινήτων. Οι επιπτώσεις γίνονται αισθητές σε όλον τον κόσμο.
Η εταιρεία ακινήτων Bookfield προειδοποίησε τον Νοέμβριο ότι ίσως δυσκολευτεί να αναχρηματοδοτήσει το χρέος που έχει αναλάβει για την ανέγερση δύο πύργων στο κέντρο του Λος Αντζελες. Αφησε έτσι να εννοηθεί πως υπάρχει κίνδυνος εξαναγκαστικών πλειστηριασμών και αναλυτές της Barclays χαρακτήρισαν το ενδεχόμενο αυτό «ανησυχητικό» για την αγορά. Εξάλλου, όταν η κατασκευαστική του θεματικού πάρκου Legoland στη Νότια Κορέα ανακοίνωσε αδυναμία να καταβάλει τις πληρωμές στο χρέος του έργου, προκάλεσε άμεσα πιστωτική ασφυξία στη χώρα και η κεντρική τράπεζα αναγκάστηκε να παρέμβει. Και στην Αυστραλία η κατασκευαστική Caydon Property Group απέδωσε στην αύξηση των επιτοκίων και στα lockdowns την αδυναμία της να αποπληρώσει τα χρέη της.
Οπως τονίζει ο Αντρέας Ντομπρέ, που έχει διατελέσει στέλεχος τόσο της γερμανικής Bundesbank όσο και της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών, τα εμπορικά ακίνητα, από τα κτίρια γραφείων μέχρι τα μεγάλα κτίρια εμπορικών κέντρων, είναι περισσότερο επιρρεπή στις οικονομικές κρίσεις σε σύγκριση με άλλα περιουσιακά στοιχεία. Και προσθέτει πως «στο παρελθόν, όταν έσκαγε η φούσκα, συχνά οφειλόταν στα εμπορικά ακίνητα».
