Στη μέχρι τώρα πιο τολμηρή της κίνηση σε ό,τι αφορά τις κυρώσεις κατά της Μόσχας για την εισβολή στην Ουκρανία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την Τετάρτη το σχέδιό της για σταδιακό εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο.
Η πρόταση αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου πακέτου κυρώσεων που περιλαμβάνει επίσης τον αποκλεισμό της μεγαλύτερης τράπεζας της Ρωσίας, Sberbank, από την πρόσβαση στο σύστημα SWIFT.
Από πού εισάγει ενέργεια η Ε.Ε.;
Για να αντεπεξέλθει στις ανάγκες της, η Ε.Ε. εισάγει ενέργεια και από τρίτες χώρες. Το 2020, το κύριο εισαγόμενο ενεργειακό προϊόν ήταν τα προϊόντα πετρελαίου, αντιπροσωπεύοντας τα δύο τρίτα των εισαγωγών ενέργειας στην Ε.Ε., ακολουθούμενα από το φυσικό αέριο (27%) και τα στερεά ορυκτά καύσιμα (5%).
Το 2020, περισσότερο από το 80% των εισαγωγών ενέργειας ήταν προϊόντα πετρελαίου στην Κύπρο, τη Μάλτα, την Ελλάδα και τη Σουηδία και περισσότερο από το ένα τρίτο ήταν φυσικό αέριο στην Ουγγαρία, την Αυστρία και την Ιταλία.
Πόσο εξαρτημένοι είμαστε από την ενέργεια που παράγεται εκτός Ε.Ε.;
Το ποσοστό εξάρτησης δείχνει το βαθμό στον οποίο μια οικονομία βασίζεται στις εισαγωγές για να καλύψει τις ενεργειακές της ανάγκες. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, στην Ε.Ε. το 2020, το ποσοστό εξάρτησης ήταν ίσο με 58%, πράγμα που σημαίνει ότι περισσότερες από τις μισές ενεργειακές ανάγκες της Ε.Ε. καλύφθηκαν από καθαρές εισαγωγές. Το ποσοστό αυτό ήταν χαμηλότερο σε σύγκριση με το 2019 (60%), το οποίο συνδέεται εν μέρει με την οικονομική κρίση λόγω COVID-19, ωστόσο εξακολουθεί να είναι ελαφρώς υψηλότερο σε σύγκριση με το 2000 (56%). Στα κράτη μέλη, το ποσοστό εξάρτησης από τις εισαγωγές κυμαίνεται από πάνω από 90% στη Μάλτα, την Κύπρο και το Λουξεμβούργο έως 10 % στην Εσθονία.
Το 2020, η Ε.Ε. εξαρτιόταν κυρίως από τη Ρωσία για τις εισαγωγές αργού πετρελαίου, φυσικού αερίου και στερεών ορυκτών καυσίμων, ακολουθούμενη από τη Νορβηγία για αργό πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
Για πόσο πετρέλαιο μιλάμε;
Η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής πετρελαίου της Ε.Ε., η οποία αγοράζει περίπου 2,2 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα από τη Μόσχα. Πρόκειται για το ένα τέταρτο των εισαγωγών και της κατανάλωσης της Ε.Ε.
Για να δοθεί χρόνος στα κράτη μέλη να βρουν εναλλακτικές λύσεις, το σχέδιο είναι να καταργηθούν σταδιακά οι εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου εντός έξι μηνών και άλλων καυσίμων μέχρι το τέλος αυτού του έτους.
Πόσο ρωσικό πετρέλαιο αγοράζουν οι ευρωπαϊκές χώρες;
Η εξάρτηση των χωρών της Ε.Ε. στο ρωσικό πετρέλαιο διαφέρει. Για παράδειγμα, η Γερμανία είναι ο μεγαλύτερος αγοραστής, αλλά παίρνει το 1/3 του πετρελαίου της από τη Ρωσία, όπως σημειώνει σε ανάλυσή του ο ιστότοπος Gzero.
Το πρόβλημα είναι οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Η Σλοβακία παίρνει το 95% του πετρελαίου της από τη Ρωσία, η Ουγγαρία τα 2/3 και η Τσεχία το μισό, σύμφωνα με στοιχεία από την Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας (ΙΕΑ).
Καθώς το πετρέλαιο μεταφέρεται εξ ολοκλήρου από τη Ρωσία με αγωγούς από τη σοβιετική εποχή, είναι δύσκολο να αντικατασταθεί. Γι’ αυτό τον λόγο, η Κομισιόν προτείνει η Ουγγαρία και η Σλοβακία να έχουν ένα ακόμη χρόνο, μέχρι το τέλος του 2023, για να απεξαρτηθούν από το ρωσικό πετρέλαιο.
Θα έπληττε τη Ρωσία το εμπάργκο;
Σύμφωνα με τον αναλυτή για τη Ρωσία του Eurasia Group, Ζακ Ουίτλιν, σίγουρα θα υπάρχει αντίκτυπος στη Μόσχα. Η Ευρώπη είναι ο μεγαλύτερος πελάτης για το αργό πετρέλαιο του Κρεμλίνου, αγοράζοντας περίπου το ήμισυ των εξαγωγών της Ρωσίας.
Σύμφωνα με την ενεργειακή ερευνητική ομάδα CREA, η Ευρώπη έχει ήδη πληρώσει στη Ρωσία 21 δισεκατομμύρια ευρώ για πετρέλαιο τους δύο μήνες μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Αυτά είναι πολλά χρήματα για την πολεμική μηχανή της Μόσχας, τονίζει το Gzero.
Ωστόσο, το πλήγμα δεν αναμένεται να είναι θανατηφόρο. Η Κίνα εξακολουθεί να είναι ο μεγαλύτερος μεμονωμένος πελάτης της Ρωσίας και το Πεκίνο δεν σχεδιάζει να σταματήσει την εισαγωγή ρωσικού πετρελαίου. Η Ινδία επίσης έχει αυξήσει τις αγορές της πρόσφατα. Έτσι, ενώ η Μόσχα μπορεί να χρειαστεί να πουλάει στις ασιατικές αγορές σε μειωμένες τιμές, ο Πούτιν δεν θα χάσει όλα αυτά τα έσοδα.
Αντίστοιχα, η παγκόσμια αγορά πετρελαίου δεν θα χάσει αυτό το πετρέλαιο, σύμφωνα με τον επικεφαλής ενέργειας του Eurasia Group, Ραάντ Αλκαντίρι. Όσο τα βαρέλια με το ρωσικό πετρέλαιο βρίσκουν άλλους αγοραστές, η κίνηση αυτή σίγουρα επηρεάζει την παγκόσμια αγορά, αλλά δεν αποτελεί παγκόσμια κρίση.
Σε αυτό συμφωνούν και οι traders: οι τιμές του πετρελαίου «τσίμπησαν» μόνο 4 δολάρια μετά την ανακοίνωση του ευρωπαϊκού εμπάργκο. Από τη μεριά του, ο ΟΠΕΚ δεν πρόκειται να θεωρήσει αυτή την κατάσταση ως έναν επαρκή λόγο για να αυξήσει την παραγωγή πετρελαίου.
Για να χτυπήσει πραγματικά τα έσοδα της Ρωσίας από το πετρέλαιο, η Ευρώπη δεν πρέπει να απαγορεύσει απλά την αγορά του, αλλά και τη μεταφορά και την εμπορία του, τονίζει το Gzero.
Ωστόσο, όπως σημειώνει, θα υπάρξουν συνέπειες και για την Ευρώπη. Οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να αυξηθούν αμέσως έως και 30 δολάρια το βαρέλι, κατά τους αναλυτές.
Με πληροφορίες από gzeromedia.com, ec.europa.eu
