Money Review
«Ένα μπαστούνι του μπέιζμπολ και μία μπάλα κοστίζουν 1,10 δολάρια συνολικά. Το μπαστούνι κοστίζει 1 δολάριο παραπάνω από την μπάλα. Πόσο κοστίζει η μπάλα;».
Οι περισσότεροι θεωρούν αυτό το μαθηματικό πρόβλημα εύκολο και απαντούν σχεδόν μηχανικά: Η μπάλα κοστίζει 10 σεντς. Όμως η απάντηση αυτή είναι λανθασμένη.
Εάν η μπάλα κοστίζει 10 σεντς, τότε το μπαστούνι κοστίζει 1,10 δολάρια, άρα το σύνολο είναι 1,20 δολάρια.
Η σωστή απάντηση είναι ότι η μπάλα κοστίζει 5 σεντς και το μπαστούνι 1,05 δολάρια.
Η ερώτηση αυτή είναι μέρος του Cognitive Reflection Test (CRT), το οποίο φτιάχτηκε το 2005 από τον ψυχολόγο Shane Fredrick. Όπως εξηγεί το CNBC, ο Fredrick ήθελε να δει πώς οι άνθρωποι αντιστέκονται –ή δεν αντιστέκονται- στην διαισθητική σκέψη τους.
Το αρχικό τεστ περιελάμβανε δύο ακόμα ερωτήσεις.
– Αν 5 μηχανές χρειάζονται 5 λεπτά για να φτιάξουν 5 παιχνιδάκια, πόσο χρόνο θα χρειάζονταν 100 μηχανές για να φτιάξουν 100 παιχνιδάκια;
– Μέσα σε μια λίμνη, υπάρχει ένα σημείο με νούφαρα. Κάθε μέρα, η έκταση του σημείου αυτού διπλασιάζεται σε μέγεθος. Εάν χρειάζονται 48 ημέρες για να καλύψουν τα νούφαρα ολόκληρη τη λίμνη, πόσος χρόνος θα χρειαζόταν για να καλύψουν το μισό της λίμνης;
Οι μελέτες για το εάν το τεστ αυτό πράγματι μετρά την γνωστική ικανότητα ή την νοημοσύνη έχουν φέρει ανάμεικτα αποτελέσματα.
Ωστόσο, ο λόγος για τον οποίο πολύς κόσμος δίνει λανθασμένη απάντηση είναι μια ψυχολογική παγίδα στην οποία πέφτουμε κάποιες φορές. Η ίδια ψυχολογική παγίδα μπορεί να μας αποτρέψει από το να πάρουμε σωστές αποφάσεις.
Γιατί τόσο πολλοί κάνουν λάθος στο πρόβλημα
Οι άνθρωποι σκέφτονται με δύο ξεχωριστούς τρόπους. Οι ψυχολόγοι αναφέρονται σε αυτή τη γνωστική διαδικασία σαν Σύστημα 1 και Σύστημα 2. Το Σύστημα 1 είναι η αρχική μας αντίδραση, η οποία συχνά εκτυλίσσεται γρήγορα και χωρίς σκέψη. Το Σύστημα 2 είναι όταν χρησιμοποιούμε την συνειδητή σκέψη και προσπάθεια. Ο Daniel Kahneman έκανε ευρέως γνωστή αυτή την ιδέα με το βιβλίο του «Thinking, Fast and Slow».
Για να ενεργοποιηθεί το Σύστημα 2, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι το Σύστημα 1 δεν έδωσε τη σωστή απάντηση.
Για κάποιους ανθρώπους, η διαισθητική απάντηση είναι ότι η μπάλα κοστίζει 10 σεντς. Για να καταλήξουν στη σωστή απάντηση, πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι το Σύστημα 1 δεν λειτούργησε και να εξετάσουν ξανά το πρόβλημα.
Βέβαια, το να έχει κάποιος μια δεύτερη ευκαιρία για να λύσει ένα πρόβλημα, δεν σημαίνει αυτόματα ότι θα βρει τη σωστή λύση.
Ακόμη και όταν τους δίνεται μια δεύτερη ευκαιρία, πολλοί άνθρωποι παραμένουν πιστοί στην αρχική απάντηση τους, όπως έδειξε μια πρόσφατη μελέτη, στην οποία οι ερευνητές έδωσαν στους συμμετέχοντες 50 εκδοχές του προβλήματος με το μπαστούνι και την μπάλα.
Οι συμμετέχοντες έπρεπε πρώτα να δώσουν την απάντησή τους με το Σύστημα 1, ή την αρχική τους διαίσθηση, και στη συνέχεια τους επετράπη να δώσουν μια απάντηση με το Σύστημα 2, η οποία υποτίθεται ότι ήταν πιο προσεκτική.
«Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τόσο η αρχική διαίσθηση των ανθρώπων όσο και οι απαντήσεις που έδωσαν μετά από συζήτηση παρέμειναν κατά κύριο λόγο μεροληπτικές από την αρχή μέχρι το τέλος», αναφέρει η μελέτη. «Αλλά στις σπάνιες περιπτώσεις στις οποίες οι συμμετέχοντες έμαθαν να διορθώνουν τον εαυτό τους, κατάφεραν αμέσως να εφαρμόσουν τη στρατηγική για τη λύση και έδωσαν μια σωστή απάντηση για τα προβλήματα που ακολουθούσαν».
Σύμφωνα με το CNBC, αυτό δείχνει ότι κατά τη λήψη αποφάσεων, είναι σημαντικό να μην ακολουθούμε πάντα την διαίσθησή μας. Αυτό που πρέπει να κάνει κανείς είναι να επαναξιολογεί την επιλογή του, ακόμα και αν η διαίσθησή του λέει ότι ήταν σωστή. Αυτό που οφείλει να σκεφτεί κάποιος είναι εάν πραγματικά αναλύει το πρόβλημα ή απλώς αναζητά την πιο εύκολη απάντηση.
