Της Δωρίτας Γιαννακού
Με το δεξί μπαίνει το 2025 για το επιχειρείν, ωστόσο δύσκολο προμηνύεται το τοπίο για τα εργασιακά. Οι εργοδοτικές και επιχειρηματικές οργανώσεις προβαίνουν σε μια ανασκόπηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας για τη χρονιά που πέρασε, αξιολογώντας τα δεδομένα και τις προοπτικές που ενυπάρχουν για το νέο έτος. Η άμεση επίλυση των εσωτερικών προβλημάτων της χώρας θα ενισχύσει την εξωστρέφεια της Κύπρου και θα επιφέρει θετικές επιδόσεις στην επιχειρηματικότητα της Κύπρου το 2025, αναφέρει το ΚΕΒΕ στην «Κ». Σύμφωνα με το Επιμελητήριο, εμπόδιο στην άνθηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας αποτελούν οι ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό, η γραφειοκρατία και η ανάγκη προώθησης των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων.
Αναφορικά με τις προκλήσεις στα εργασιακά ζητήματα, η ΟΕΒ αναφέρεται στην περαιτέρω αξιοποίηση του κοινωνικού διαλόγου και της ευελιξίας που παρέχει το σύστημα εργασιακών σχέσεων. Η ΟΕΒ επισημαίνει την ανάγκη όπως η χώρα προχωρήσει άμεσα με τον σχεδιασμό και υλοποίηση κατάλληλων μεταρρυθμίσεων που θα διασφαλίζουν την ανθεκτικότητα και ανταγωνιστικότητα της χώρας όπως ο φορολογικός μετασχηματισμός, η ενίσχυση της απονομής της δικαιοσύνης, ο εκσυγχρονισμός της δημόσιας υπηρεσίας και η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση.
Η εκτίμηση είναι ότι η κυπριακή οικονομία θα συνεχίσει να πορεύεται ανοδικά και το 2025, σε ένα περιβάλλον γεμάτο προκλήσεις αλλά και ευκαιρίες.
Προοπτικές
Θετικές είναι οι προοπτικές για την επιχειρηματική δραστηριότητα το 2025 σύμφωνα με το ΚΕΒΕ και την ΟΕΒ. Αν ως Κύπρος επιλύσουμε τα εσωτερικά προβλήματά μας και εντείνουμε την εξωστρέφειά μας, τότε είναι σχεδόν βέβαιο ότι η επιχειρηματικότητα θα σημειώσει νέες θετικές επιδόσεις το 2025, σημειώνει το ΚΕΒΕ.
Όπως τονίζεται, η αναμενόμενη εκεχειρία μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς στη Μέση Ανατολή και οι ενδείξεις για μια συμφωνία στην Ουκρανία θα βελτιώσουν το διεθνές οικονομικό κλίμα, με θετικό αντίκτυπο και στη δική μας οικονομία.
Επιπρόσθετα, η μείωση των επιτοκίων από τη Fed και την ΕΚΤ σε συνδυασμό με την πτώση του πληθωρισμού στην Ευρωζώνη, αναμένεται να βοηθήσουν την επιχειρηματικότητα.
Η εκτίμηση είναι ότι η κυπριακή οικονομία θα συνεχίσει να πορεύεται ανοδικά και το 2025, σε ένα περιβάλλον γεμάτο προκλήσεις αλλά και ευκαιρίες, αναφέρει η ΟΕΒ. Είναι σημαντικό να προχωρήσουμε ως κράτος με τον σχεδιασμό και υλοποίηση κατάλληλων μεταρρυθμίσεων που θα διασφαλίζουν την ανθεκτικότητα και ανταγωνιστικότητα της χώρας όπως ο φορολογικός μετασχηματισμός, η ενίσχυση της απονομής της δικαιοσύνης, ο εκσυγχρονισμός της δημόσιας υπηρεσίας, η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση, προσθέτει. Διευκρινίζεται, ωστόσο, ότι η επιτυχία για όλες αυτές τις μεταρρυθμίσεις θα εξαρτηθεί από τη συντονισμένη δράση όλων των εμπλεκόμενων φορέων.
Προκλήσεις
Το ψηλό ενεργειακό κόστος, η συγκράτηση του εργατικού κόστους που κατά τα τελευταία χρόνια αυξάνεται δυσανάλογα, οι ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό σε βασικούς τομείς της οικονομίας, η μεγάλη γραφειοκρατία που εμποδίζει την απρόσκοπτη λειτουργία των επιχειρήσεων και η ανάγκη προώθησης των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων αποτελούν τα μεγαλύτερα ζητήματα του επιχειρείν.
Παράλληλα, οι υποχρεώσεις των επιχειρήσεων λόγω της ανάγκης για την πράσινη μετάβαση αλλά και το συνεχώς αυξανόμενο κόστος συμμόρφωσης με ευρωπαϊκές οδηγίες και κανονισμούς συγκαταλέγονται ανάμεσα στις προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι επιχειρήσεις. Εξάλλου, όπως επισημαίνεται από τις εργοδοτικές και επιχειρηματικές οργανώσεις, η συνεχιζόμενη αβεβαιότητα στα εργασιακά καθιστά ιδιαίτερα σημαντική την περαιτέρω αξιοποίηση του κοινωνικού διαλόγου και της ευελιξίας που παρέχει το σύστημα εργασιακών σχέσεων, προκειμένου να αντιμετωπίζονται έγκαιρα και αποτελεσματικά οι αναδυόμενες προκλήσεις. Την ίδια ώρα, αβεβαιότητα παρατηρείται και με τις συγκρούσεις που υπάρχουν στη γύρω περιοχή, δηλαδή οι δυο πόλεμοι σε Ουκρανία και Παλαιστίνη.
Ανησυχίες δημιουργούνται επίσης και λόγω της αλλαγής σκυτάλης στον Λευκό Οίκο εν’ αναμονή των αποφάσεων και των πολιτικών που θα εφαρμόσει η νέα αμερικανική κυβέρνηση έναντι της Κίνας, ενδεχομένως και σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με τις εργοδοτικές και επιχειρηματικές οργανώσεις.
Πληγώνουν τα εργασιακά
ΑΤΑ, συνταξιοδοτικό και εθνικός κατώτατος μισθός αποτελούν τα αγκάθια για τα εργασιακά το 2025. Όπως αναφέρει η ΟΕΒ, το νέο έτος αναμένεται να είναι χρονιά ορόσημο για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος καθώς επίκειται εντατικός κοινωνικός διάλογος. Στόχος όλων είναι να καταλήξουμε σε ένα σύστημα που να είναι βιώσιμο και να διασφαλίζει αξιοπρεπείς και επαρκείς συντάξεις για όλους, σημειώνεται.
Επιπλέον, ο επικείμενος διάλογος για ανανέωση της συμφωνίας για την ΑΤΑ αναμένεται να είναι δύσκολος, αλλά η ΟΕΒ είναι έτοιμη να εισέλθει με εποικοδομητικό πνεύμα έτσι ώστε να καταλήξουμε σε μια συμφωνία που θα αντικαθιστά, για όσους λαμβάνουν ΑΤΑ, το υφιστάμενο σύστημα με ένα νέο εκσυγχρονισμένο σύστημα που θα λαμβάνει υπόψη ανάμεσα σε άλλα την παραγωγικότητα, την ανεργία και τους ρυθμούς ανάπτυξης της οικονομίας.
Εντός του νέου έτους θα πρέπει να συμφωνηθεί και το ύψος και η μεθοδολογία καθορισμού του εθνικού κατώτατου μισθού με ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2026, καθώς και μια σειρά άλλων θεμάτων εργασιακού περιεχομένου, προσθέτει το ΚΕΒΕ σημειώνοντας ότι πρόθεσή του είναι να διασφαλιστούν συνθήκες εργασιακής ειρήνης προκειμένου να εξελιχθεί θετικά η χρονιά, αναμένοντας ότι και το συνδικαλιστικό κίνημα θα επιδείξει την ανάλογη στάση και συμπεριφορά.
Εισηγήσεις ΚΕΒΕ
Στο επιχειρηματικό πεδίο οι προτάσεις του ΚΕΒΕ στοχεύουν στην ενίσχυση των δράσεων για αξιοποίηση νέων ευκαιριών εντός και εκτός Κύπρου, αξιοποιώντας τις δυνατότητες που προσφέρει η οικονομική διπλωματία για μεγαλύτερη εξωστρέφεια των κυπριακών επιχειρήσεων, συνεχή απλοποίηση των διαδικασιών για προσέλκυση νέων ξένων επενδύσεων, αλλά και στην υποβοήθηση υφιστάμενων κυπριακών και ξένων επενδύσεων να αναπτυχθούν περαιτέρω.
Καθοριστικής σημασίας για την περαιτέρω ανάπτυξη της οικονομίας αλλά και για την ανάληψη νέων επενδύσεων θα διαδραματίσει η υπό επεξεργασία φορολογική μεταρρύθμιση.
Ειδικότερα, το Επιμελητήριο επικεντρώνεται στη συνέχιση της συγκροτημένης και συνεπούς δημοσιονομικής πολιτικής, την αύξηση των κρατικών δαπανών σε παραγωγικές επενδύσεις όπως βελτίωση των υποδομών, επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού της κρατικής μηχανής και αποκέντρωση υπηρεσιών του κράτους. Ψηλά στην ατζέντα θέτει το ΚΕΒΕ την κατάργηση ή και εκσυγχρονισμό πεπαλαιωμένων νόμων και κανονισμών που απλώς αυξάνουν αχρείαστα τη γραφειοκρατία, καθώς και την παραχώρηση στοχευμένων κινήτρων σε συγκεκριμένες κατηγορίες του πληθυσμού που έχουν πραγματική ανάγκη. Σε σχέση με τον τουρισμό, το Επιμελητήριο υποστηρίζει ότι θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στη βελτίωση του τουριστικού μας προϊόντος επενδύοντας στοχευμένα στην ανάγκη μείωσης της εποχικότητας, βελτίωσης της συνδεσιμότητας και προσέλκυσης ποιοτικότερου τουρισμού πιο ψηλής εισοδηματικής στάθμης.
Τέλος, σε σχέση με τον τομέα της βιομηχανίας το ΚΕΒΕ επισημαίνει την ανάγκη όπως προχωρήσει πιο ουσιαστικά η έμπρακτη συνεργασία της Βιομηχανίας με την Ακαδημαϊκή Κοινότητα για επίλυση τεχνολογικών προβλημάτων. Ταυτόχρονα, αναφέρεται και στην ανάπτυξη νέων καινοτόμων προϊόντων ψηλής προστιθέμενης αξίας, στη συνέχιση της στήριξης των βιομηχανιών με χρηματοδοτικά κίνητρα για την τεχνολογική τους αναβάθμιση και στην απόδοση περισσότερης σημασίας στην προώθηση των εξαγωγών κυπριακών μεταποιημένων προϊόντων.
Προβληματισμοί ΟΕΒ
Το ζήτημα της υπερνομοθέτησης στον τομέα της εργασίας, προβληματίζει ιδιαίτερα την Ομοσπονδία. Όπως αναφέρει η ΟΕΒ, είναι ιδιαίτερα προβληματικό το γεγονός ότι συχνά δεν λαμβάνεται υπόψη ο αντίκτυπος στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Στόχος θα πρέπει να είναι να μπει μια παύση στις νομοθετικές πρωτοβουλίες που προωθούνται κατά καιρούς έτσι ώστε να αξιολογηθεί το όλο πλαίσιο και να επιβεβαιώσουμε ότι οι όποιες νέες εισηγήσεις είναι δικαιολογημένα επιβεβλημένες, τονίζει. Είναι αναγκαίο ακόμα να διασφαλιστεί η ευελιξία του συστήματος, καθώς πρόκειται για ένα σημαντικό χαρακτηριστικό που δίνει την ευχέρεια στους κοινωνικούς εταίρους να διαδραματίσουν βασικό ρόλο στη συμφιλίωση των αναγκών των επιχειρήσεων και των αναγκών των εργαζομένων, επισημαίνεται.
Η ΟΕΒ αναφέρθηκε ακόμα και στο ζήτημα των συλλογικών συμβάσεων σε σημαντικούς τομείς της οικονομίας όπως η οικοδομική βιομηχανία, τα ξενοδοχεία, τα λιμάνια και τα αεροδρόμια. Σίγουρα, η ανανέωση των συμβάσεων στους τομείς αυτούς επισκιάστηκε από την πολυήμερη απεργία στις επιχειρήσεις του έτοιμου σκυροδέματος που διήρκεσε πέραν των τεσσάρων εβδομάδων και προκάλεσε αλυσιδωτά προβλήματα στον κλάδο των κατασκευών, πρόσθεσε η ΟΕΒ. Η συγκεκριμένη απεργία μάλιστα πρόκειται να μελετηθεί με στόχο την κατανόηση των προβληματικών σημείων στην όλη διαδικασία, έτσι ώστε να αποφευχθούν παρόμοια ζητήματα στο μέλλον, τονίζει χαρακτηριστικά η ΟΕΒ.
Καλύτεροι χειρισμοί από την κυβέρνηση
Οι εργατικές αναταραχές σε σημαντικούς τομείς της οικονομίας, όπως είναι η δημόσια υγεία, το έτοιμο σκυρόδεμα και η ξενοδοχειακή βιομηχανία κατέδειξαν ότι θα μπορούσαν να γίνουν καλύτεροι χειρισμοί από όλες τις πλευρές για να μην φθάσουμε στο σημείο να παραλύσουν ζωτικοί κλάδοι της οικονομίας. Σύμφωνα με το ΚΕΒΕ, κρίνεται αναγκαίο όπως το υπουργείο Εργασίας καταστεί πιο αποφασιστικό σε αδικαιολόγητα αιτήματα. Παράλληλα, το Επιμελητήριο σημειώνει ότι και οι συντεχνίες από την πλευρά τους θα πρέπει να καταστούν πιο συνεργάσιμες και εποικοδομητικές. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε σε ακραίες διεκδικήσεις να υπονομεύσουν την οικονομία, διευκρινίζει το Επιμελητήριο.
Δύσκολο το 2025 για την αγορά ακινήτων
Δύσκολο αναμένεται το 2025 για την αγορά ακινήτων λόγω της αβεβαιότητας που δημιουργούν οι γεωπολιτικές εξελίξεις και οι πόλεμοι, αναφέρει ο πρόεδρος του Συμβουλίου Εγγραφής Κτηματομεσιτών, Μαρίνος Κυναιγείρου. Ο κ. Κυναιγείρου επισήμανε ότι η σταδιακή μείωση των επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα βοηθήσει την αγορά των ντόπιων αγοραστών και ιδιαίτερα τα νεαρά ζευγάρια να κινηθούν για απόκτηση κατοικίας. Την ίδια ώρα, σημειώνει, μας ανησυχεί ιδιαίτερα το ενδεχόμενο εμπορικού πολέμου καθώς σε μια τέτοια περίπτωση είναι πολύ πιθανό να υπάρξουν αυξήσεις σε πρώτες ύλες και κατασκευαστικά υλικά. Ο πληθωρισμός, τα ψηλά επιτόκια δανεισμού και οι πολεμικές συγκρούσεις επηρέασαν και συνεχίζουν να επηρεάζουν έμμεσα και άμεσα τον τομέα των ακινήτων, τονίζει ο πρόεδρος του Συμβουλίου.
Αναφερόμενος στην αγορά οικιστικών ακινήτων, ο κ. Κυναιγείρου επισήμανε ότι η αυξημένη ζήτηση σε συνδυασμό με την περιορισμένη προσφορά ήταν από τα σημαντικότερα θέματα που απασχόλησαν τον τομέα και κατά τη διάρκεια του 2024, ενώ αναμένεται ότι θα συνεχίσουν να τον απασχολούν και κατά το 2025. Έχουμε παρατηρήσει ότι σταδιακά η προσφορά έχει αυξηθεί, γεγονός που βοήθησε στη συγκράτηση των τιμών, διευκρίνισε ο κ. Κυναιγείρου. Ως Συμβούλιο Εγγραφής Κτηματομεσιτών έχουμε καταθέσει προτάσεις για ενίσχυση της ζήτησης, όπως για παράδειγμα η καλύτερη ρύθμιση της ημερήσιας ενοικίασης ακινήτων για τουριστικούς σκοπούς στα πρότυπα που εφαρμόζουν άλλες χώρες, πρόσθεσε ο κ. Κυναιγείρου.