Του Αντρέα Αθανασίου
Η κατάσταση του οδικού δικτύου στην Κύπρο παραμένει σε εξαιρετικά κακή κατάσταση, με το κράτος και τους δήμους να αδυνατούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες για συντήρηση και αναβάθμιση. Χιλιάδες οδηγοί καθημερινά έρχονται αντιμέτωποι με επικίνδυνες συνθήκες στους δρόμους, όπως λακκούβες, φθαρμένα οδοστρώματα, ελλιπή φωτισμό, και κακοτεχνίες. Ενδεικτικά στην πλατφόρμα FixCyprus, μέσω της οποίας οι πολίτες καταγγέλλουν τα προβλήματα στο οδικό δίκτυο, φαίνεται ότι πάνω από 8.000 αναφορές για προβλήματα στους δρόμους παραμένουν ανεπίλυτα. Την ίδια ώρα εγείρονται σοβαρές ανησυχίες για την ασφάλεια των οδηγών και πεζών.
Μεταρρύθμιση ΤΑ
Η κατάσταση φαίνεται να έχει χειροτερέψει από τον Ιούλιο του 2024, όταν η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης έφερε τη μεταφορά της αρμοδιότητας για τη συντήρηση των δρόμων πρωταρχικής σημασίας στους δήμους. Εν μια νυκτί, οι δήμοι, οι οποίοι είχαν μέχρι εκείνη τη στιγμή περιορισμένες αρμοδιότητες και εμπειρία στη συντήρηση τοπικών δρόμων, βρέθηκαν να είναι υπεύθυνοι για δρόμους πρωταρχικής σημασίας.
Η χρηματοδότηση που δόθηκε στους δήμους για αυτές τις νέες αρμοδιότητες ανέρχεται στα 3 εκατομμύρια ευρώ, ένα ποσό το οποίο κρίνεται από τους δήμους ως ανεπαρκές για την κάλυψη των αναγκών συντήρησης. Μιλώντας στην «Κ» ο πρόεδρος της Ένωσης Δήμων Κύπρου, Ανδρέας Βύρας, είπε ότι το πραγματικό κόστος της συντήρησης αυτών των δρόμων είναι τουλάχιστον 15 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, κάτι που σημαίνει ότι οι δήμοι καλούνται να λειτουργήσουν με λιγότερο από το 1/5 του απαιτούμενου προϋπολογισμού για την ασφαλή συντήρηση του οδικού δικτύου. Ερωτηθείς για τον τεράστιο αριθμό προβλημάτων στα οδικά δίκτυα των δήμων και το γεγονός ότι ενημερώνονται αλλά δεν προβαίνουν σε ενέργειες, ανέφερε ότι είναι αποκλειστική ευθύνη του υπουργείου Εσωτερικών, το οποίο με την απόφαση των τριών εκατομμυρίων «θέτει σε κίνδυνο τη δημόσια ασφάλεια».
Ερωτηθείς σχετικά με το αν υπάρχει η τεχνογνωσία, πέραν των χρημάτων που χρειάζονται, είπε ότι «η πλειοψηφία των δήμων γνωρίζουν πώς να επιλύσουν τα προβλήματα, καθότι στο παρελθόν είχαν να αντιμετωπίσουν προβλήματα σε δρόμους δευτερευούσης σημασίας». Επεσήμανε, ωστόσο, ότι το υπάρχον προσωπικό και οι πόροι είναι περιορισμένοι.
Το θέμα πήρε μορφή επιστολών
Η προσπάθεια για αποσόβηση του κινδύνου που ελλοχεύει από τη μη συντήρηση των δρόμων και οι περαιτέρω κίνδυνοι από τις κακοτεχνίες που με την πάροδο του χρόνου μεγαλώνουν, ενεργοποίησαν την Ένωση Δήμων και με επιστολή της προς το υπουργείο Εσωτερικών, τον περασμένο Ιανουάριο, ζήτησε όπως ανασταλεί η μεταφορά αρμοδιότητας συντήρησης δρόμων ευθύνης των Δημοσίων Έργων στους Δήμους για τους προαναφερθέντες λόγους. Στην εν λόγω απόφαση, που πάρθηκε ομόφωνα από το Δ.Σ. της Ένωσης Δήμων, σημειώνεται «ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν φέρει ένσταση στην ανάληψη νέων αρμοδιοτήτων, δεδομένου όμως ότι αυτές συνοδεύονται και από τη μεταφορά των κατάλληλων πόρων, ώστε οι Τοπικές Αρχές να είναι σε θέση να εξασκούν αποτελεσματικά τις αρμοδιότητες αυτές και να παρέχουν υπηρεσίες στο βαθμό ποιότητας που αξίζει στους πολίτες που υπηρετούν». Στην επιστολή της Ένωση Δήμων καταλήγει ως εξής: «[…] Καλούμε το Κράτος να υπολογίσει με πραγματικά δεδομένα το κόστος της αρμοδιότητας αυτής, η οποία θα έχει άμεσο αντίκτυπο και στην καθημερινή ασφάλεια χιλιάδων συμπολιτών μας που χρησιμοποιούν τους δρόμους αυτούς. Σε διαφορετική περίπτωση, είμαστε έτοιμοι να λάβουμε τα ανάλογα νομικά μέτρα πριν να θρηνήσουμε θύματα».
Από την πλευρά του, το υπουργείο Εσωτερικών σε δική του επιστολή (ημερομηνίας 27.1.2025) αντέτεινε ότι ο προϋπολογισμός των 3 εκατομμυρίων ευρώ είναι επαρκής, και πως η αποδοχή αυτών των ποσών συνοδεύεται από την υποχρέωση των δήμων να καταθέσουν πλήρη κοστολόγηση των αναγκών τους. Στην απάντηση του υπουργού Εσωτερικών, την οποία εξασφάλισε η «Κ», ο Κωνσταντίνος Ιωάννου καλούσε τον κ. Βύρα «όπως υποβάλει το συντομότερο δυνατό τα απαιτούμενα στοιχεία, έτσι ώστε να δοθεί ο αναγκαίος χρόνος στα συναρμόδια Υπουργεία, να μελετήσουν το υπό αναφορά θέμα και να ενημερώσουν σχετικά το Υπουργικό Συμβούλιο».
Απαντώντας ο κ. Βύρας με επιστολή στις 4 Φεβρουαρίου ανέφερε τα εξής: «Το κόστος της συγκεκριμένης αρμοδιότητας ανέρχεται στο ποσό των 15 και πλέον εκατομμυρίων ευρώ ετήσια, χωρίς έξοδα προσωπικού, μηχανημάτων, εξοπλισμού, εργαστηριακών ελέγχων, συντήρησης παρεμφερών υποδομών κλπ. Οι Δήμοι καλούνται να παραλάβουν από τα Δημόσια Έργα ένα δίκτυο μήκους περίπου 800 χιλιομέτρων, ενδεικτικού πλάτους 12 μέτρων. Με βάση πραγματικά στοιχεία του 2024, τόσο από Δήμους όσο και από το Τμήμα Δημοσίων Έργων, προκύπτει ότι μόνο το κόστος επίστρωσης οδοστρώματος, είναι γύρω στα 13-15 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, χωρίς να περιλαμβάνεται σε αυτό το κόστος για εργαστηριακούς ελέγχους, σχέδια ασφάλειας και υγείας, κυκλοφοριακής διαχείρισης, ασφάλειας έργου, τυχόν συντήρηση σημάνσεων, κιγκλιδωμάτων, πεζοδρομίων και άλλων υποδομών κλπ. Με μια συντηρητική εκτίμηση αυτό σημαίνει: 800.000 μέτρα μήκος Χ 12 μέτρα πλάτος = 9 600 000 τετρ. μέτρα Χ €13 ανά τετρ. μέτρο = € 124,800,000. Το ποσό αυτό, σε βάθος οκταετίας, αντιστοιχεί σε €15.6 εκατομμύρια τον χρόνο, μόνο για συντήρηση του οδοστρώματος. Όπως γίνεται αντιληπτό το ποσό αυτό είναι πενταπλάσιο του ποσού που εισηγείται το Υπουργείο Εσωτερικών, που αγγίζει μόλις τα 3 εκατομμύρια».
Στην επιστολή επισημαίνεται ότι για να καταστεί δυνατή η ακριβής κοστολόγηση της εν λόγω αρμοδιότητας θα πρέπει να γίνει πλήρης αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης του οδικού δικτύου που θα παραληφθεί κάτι που απαιτεί χρόνο, καταρτισμένο προσωπικό και ειδικό εξοπλισμό. Επιπλέον, σημείωσε, «θα πρέπει να δοθούν ακριβή στοιχεία, αναφορικά με το ιστορικό κατασκευής και συντήρησης του δικτύου».
Έκτοτε, όπως ανέφερε στην «Κ» ο κ. Βύρας, η Ένωση Δήμων δεν έχει λάβει οποιαδήποτε απάντηση.
Τα δύο πλάνα του ΥΠΕΣ
Καλά ενημερωμένη πηγή από το υπουργείο Εσωτερικών κλήθηκε να σχολιάσει το γεγονός ότι από την τελευταία επιστολή του Φεβρουαρίου, το θέμα παραμένει ανοιχτό θέτοντας σε κίνδυνο την ασφάλεια των πολιτών. Όπως ανέφερε στην «Κ» τις επόμενες ημέρες αναμένονται εξελίξεις, καθώς Ένωση Δήμων και υπουργείο Εσωτερικών θα έχουν συνάντηση.
Πάντως όπως εκτιμά η ίδια πηγή το «Plan A», το οποίο εξετάζεται, είναι να επιστρέψουν οι δρόμοι στο Τμήμα Δημοσίων Έργων, εγχείρημα δύσκολο καθότι το ίδιο διαφωνεί. Από την άλλη, το «Plan B» του ΥΠΕΣ, που αντιλαμβάνεται ότι το θέμα άπτεται της δημόσιας ασφάλειας, είναι να κάνει υποχωρήσεις και σε συνεργασία με το υπουργείο Οικονομικών, να απελευθερώσει το απαραίτητο κονδύλι. Όπως επισήμανε η ίδια πηγή όμως είναι κάτι που δεν θέλουν να κάνουν καθότι λόγω απειρίας στα ζητήματα δρόμων, οι δήμοι δεν θα είναι εύκολο να το διαχειριστούν. Η ίδια πηγή σημείωσε ότι τις τελευταίες ημέρες, παρακολουθώντας και όσα τεκταίνονται γύρω από τις χορηγίες και τις αντιδράσεις δήμων και ΕΟΑ, ανέφερε η κριτική προς το ΥΠΕΣ είναι αδικαιολόγητη κάνοντας λόγο για «λαϊκισμό» σε κάποιες τοποθετήσεις.
Πίνακες
Η κατάσταση του οδικού δικτύου στις μεγάλες πόλεις της Κύπρου είναι ενδεικτική του προβλήματος που αντιμετωπίζουν οι δήμοι. Από τα στοιχεία που παρέχει η πλατφόρμα FixCyprus, η μεγαλύτερη συγκέντρωση καταγγελιών καταγράφεται στη Λευκωσία με 4.694 αναφορές. Ακολουθεί η Λεμεσός με 2.597 και τη Λάρνακα με 1.963 αναφορές. Παρόλο που η κατάσταση διαφέρει από πόλη σε πόλη, είναι φανερό ότι οι περισσότερες καταγγελίες αφορούν τα οδικά δίκτυα (4.207 αναφορές), τα πεζοδρόμια και πεζόδρομους (2.446 αναφορές), καθώς και τα προβλήματα με τον φωτισμό και τις πινακίδες τροχαίας.
Είναι αξιοσημείωτο ότι ορισμένοι δήμοι καταφέρνουν να ανταποκριθούν καλύτερα στην επίλυση των καταγγελιών από άλλους. Ο Δήμος Λευκωσίας, για παράδειγμα, έχει τον καλύτερο δείκτη επίδοσης με 4,48/5, ενώ ο Δήμος Αραδίππου κατατάσσεται στην 5η θέση με 1,38/5.
