Του Παύλου Νεοφύτου
Εικόνες απόκοσμης καταστροφής αποκαλύπτονται σταδιακά, καθώς το νερό από τη μεσογειακή κακοκαιρία «Daniel» υποχωρεί από την ανατολική Λιβύη και τη Θεσσαλία. Στη μεν χώρα της Βόρειας Αφρικής καθηλώνει ο αριθμός των 7.000 περίπου καταγεγραμμένων νεκρών, ενώ με βάση των αριθμό των αγνοουμένων, ο αριθμός αυτός υπολογίζεται γύρω στις 20.000. Στη δε Θεσσαλία, εκτός από τις ανυπολόγιστες καταστροφές, η λίστα των θυμάτων έφτασε τους 17. Το ίδιο διάστημα σημειώθηκαν πλημμυρικά φαινόμενα και στη βορειοδυτική Τουρκία και την κεντρική και παράκτια Ισπανία. Καθώς τα καιρικά φαινόμενα παρουσιάζονται όλο και πιο βίαια και ακραία, οι επιστήμονες, οι οποίοι λαμβάνουν υπόψη και τη συχνότητά τους, δηλώνουν όλο και πιο πεπεισμένοι ότι αυτά συνδέονται με την κλιματική αλλαγή. Απέναντι σε αυτές τις πρωτόγνωρες συνθήκες, καίριο είναι το ερώτημα για την ετοιμότητα της Κύπρου απέναντι σε κρίσεις πλημμύρας, όπως αυτή που προκάλεσε η καταιγίδα «Daniel», ή και σε ακραία φαινόμενα μικρότερης κλίμακας, από τη στιγμή που κάθε χρόνο –πέρυσι στον Πρωταρά, τις προηγούμενες χρονιές στη Λεμεσό– ακόμα και οι μικρές καταιγίδες δημιουργούν σωρεία προβλημάτων, καθιστώντας τον πολίτη ανήμπορο και απροστάτευτο απέναντι στην ορμητικότητα του νερού.
Εντοπισμός κενών
«Σε γενικές γραμμές, ο σχεδιασμός των αποχετευτικών χρειάζεται δουλειά. Το ζήτημα της απεμπλοκής των χειμάρρων και των ρεμάτων από μπάζα, ή ενδεχομένως της διεύρυνσης της κοίτης τους, έτσι ώστε να υπάρχει ικανοποιητική παροχέτευση του νερού, επίσης χρειάζεται δουλειά, και αν επικεντρωθούμε σε περιπτώσεις ακραίων φαινομένων, που θα μπορούσαν να είναι επικίνδυνα για την ανθρώπινη ζωή, πρέπει να υπάρχει διαρκής και σωστή συνεργασία των φορέων πολιτικής προστασίας με τους φορείς της μετεωρολογικής πρόγνωσης», δήλωσε στην «Κ» ο αναπληρωτής καθηγητής Υδραυλικής και Μηχανικής Ρευστών στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΤΕΠΑΚ), Ευάγγελος Ακύλας. «Λυπάμαι να το πω, αλλά αν και η Κύπρος είναι ένα νησί στο οποίο η βροχή πέφτει κατεξοχήν σαν καταιγιδοφόρο φαινόμενο και γενικότερα είναι συχνές οι καταιγίδες –και δεν μιλάω για ακραία γεγονότα–, είναι επίσης συχνές και οι έντονες απορροές από χειμάρρους, ρέματα κτλ., όπως και οι πλημμύρες. Και μην πάτε μόνο στον Πρωταρά πέρυσι, ελάτε στη Λεμεσό, και δείτε για παράδειγμα την οδό Ανεξαρτησίας, που μέχρι πριν από ένα-δύο χρόνια γινόταν ‘‘θάλασσα’’» τόνισε. Σύμφωνα με τον κ. Ακύλα, αν και στην Κύπρο είναι πιο εύκολο για μία κρίση πλημμύρας να γίνει γρήγορος συντονισμός, λόγω του μικρού μεγέθους της, πρέπει οι ιθύνοντες, συμπεριλαμβανομένων και των σχεδιαστών της αστικής δόμησης, να αρχίσουν να λαμβάνουν υπόψη τους τη δυνατότητα τα ακραία φαινόμενα, αν όχι όπως αυτά στην Ελλάδα, πάντως σίγουρα ακραία, να αρχίσουν να πλήττουν όλο και συχνότερα τη δική μας περιοχή.
«Το ‘‘Σχέδιο Προμηθέας’’, προβλέπει όλες τις ενέργειες για τα ακραία καιρικά φαινόμενα», είπε στην «Κ» ο εκπρόσωπος Τύπου της Πολιτικής Άμυνας, Παναγιώτης Λιασίδης.
«Ο κόσμος δεν γνωρίζει»
Το ζήτημα του βαθμού ετοιμότητας απέναντι σε μία κρίση πλημμύρας φωτίζει από μία άλλη πλευρά ο επικεφαλής επιχειρήσεων του «SupportCΥ» της Τράπεζας Κύπρου Μάριος Σταύρου, αναδεικνύοντας το ζήτημα της ενημέρωσης και εκπαίδευσης των πολιτών. Ο ίδιος συμμετείχε μαζί με άλλα τρία μέλη της ομάδας του στις προσπάθειες βοήθειας των πλημμυροπαθών στη Θεσσαλία και μεταφέρει στην «Κ» τραγικά κενά, η κάλυψη των οποίων σίγουρα δεν θα απέτρεπε τις τεράστιες ζημιές που προξενεί ένα τόσο ακραίο φαινόμενο, όπως η κακοκαιρία «Daniel», αλλά σίγουρα θα τις μείωνε και συγχρόνως θα ενίσχυε το επίπεδο ασφάλειας των πολιτών. Έχοντας επίγνωση των δεδομένων στην Κύπρο και έχοντας βιώσει τον αντίκτυπο της καταστροφής στη Θεσσαλία, ο κ. Σταύρου κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την έλλειψη ενημέρωσης των Κυπρίων πολιτών ως προς το πώς να αντιδράσουν σε τέτοιες κρίσεις. «Είναι αναρτημένοι στην ιστοσελίδα του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων οι πλημμυρικοί χάρτες με τις περιοχές υψηλού κινδύνου. Όμως κανένας κάτοικος αυτών των περιοχών δεν έχει ενημερωθεί για το πώς θα ενεργήσει σε μία πλημμύρα», τόνισε.
«Εάν για παράδειγμα ο ποταμός Πεδιαίος κατεβάσει μεγάλες ποσότητες νερού, όπως ο Πηνειός, και ψηλώσει η στάθμη του νερού, ο κόσμος γνωρίζει τι να κάνει; Δεν γνωρίζει. Κι αυτό το έζησα στη Λάρισα. Θα τρέχουμε εκείνη την ώρα και θα τους λέμε: ‘‘Ξέρετε, ο τάδε δήμος έχει σακιά με άμμους, και θα έρθουμε να σας φέρουμε να βάλετε μπροστά από την πόρτα σας, για να μην πλημμυρίσετε’’. Νύχτες ολόκληρες βλέπαμε τον κόσμο να κάνει αυτό το πράγμα, να βάζει σακιά με άμμο μπροστά από τα υποστατικά του, ενώ μπορούσαν να γίνονταν ενέργειες πριν, διότι είχε εκδοθεί μετεωρολογικό δελτίο. Όπως φάνηκε, ο κόσμος δεν αξιολόγησε σωστά τον κίνδυνο, διότι δεν ενημερώθηκε», ανάφερε ο κ. Σταύρου. Την ίδια ώρα τόνισε την ανάγκη για εκπαίδευση των πολιτών σε θέματα πλημμυρών από την παιδική ηλικία. «Όπως εκπαιδεύουμε τα παιδιά για το πώς θα αντιδράσουν σε έναν σεισμό και από τη στιγμή που φαίνεται ότι η ραγδαιότητα και η ακρότητα κάποιων φαινομένων αυξάνεται, λόγω τις κλιματικής κρίσης, είναι αναγκαίο να μάθουν να ενεργούν και απέναντι σε πλημμύρες, αλλά και σε πυρκαγιές», σημείωσε.
Σύμφωνα με τον κ. Σταύρου, στις περιοχές της Ελλάδας που έδωσαν αρωγή για αντλήσεις υδάτων από υποστατικά, διαπίστωσαν έλλειψη ακόμα και αναγκαίων μέτρων μικρής προστασίας, κάτι που, όπως σημείωσε, πρέπει να προσέξουμε και στην Κύπρο. Ενδεικτικά, αναφέρθηκε σε μικρούς οχετούς ομβρίων υδάτων, που δεν μπορούσαν να προσφέρουν ικανοποιητική απορρόφηση νερού, για να αποτρέψουν το πλημμύρισμα κτιρίων. Αναφέρθηκε και σε απουσία μικρών, αλλά πολλές φορές σωτήριων, μέτρων προστασίας, όπως είναι τα κουτιά έκτακτης ανάγκης. «Έχουμε προετοιμαστεί αν –ο μη γένοιτο– χρειαστεί να φύγουμε ανά πάσα στιγμή από το σπίτι μας, είτε για πυρκαγιά, είτε για πλημμύρα, για τα φάρμακα που πρέπει να πάρουμε μαζί μας ή για έναν φακό; Αν τα ψάχνουμε εκείνην την ώρα, θα είναι δύσκολο. Πρέπει να υπάρχει σε κάποιο μέρος του σπιτιού ένα κουτί έκτακτης ανάγκης», είπε.
«Σχέδιο Προμηθέας»
«Υπάρχει το ‘‘Σχέδιο Προμηθέας’’, το οποίο προβλέπει όλες τις ενέργειες για τα ακραία καιρικά φαινόμενα», δήλωσε στην «Κ» ο εκπρόσωπος Τύπου της Υπηρεσίας Πολιτικής Άμυνας, Παναγιώτης Λιασίδης. Σημείωσε ότι σε περίπτωση πλημμυρών όλα τα τηλεφωνήματα των πολιτών καταλήγουν στην πυροσβεστική, μέσω του 112. «Εμείς, σε συνεργασία με την πυροσβεστική, προβλέπεται να έχουμε ένα άτομο στο Κέντρο Ελέγχου της κάθε επαρχίας. Η πυροσβεστική διαχειρίζεται τα επεισόδια, μαζί τις ομάδες μας, οι οποίες διαθέτουν γύρω στις 60 αντλίες παγκύπρια. Επίσης, έχουμε προμηθευτεί τελευταίως τέσσερις ρυμουλκούμενες αντλίες βαριού τύπου, που σε συνεργασία με την πυροσβεστική θα βοηθήσουν όπου χρειάζεται. Οι εθελοντές-διασώστες που έχουμε είναι εκπαιδευμένοι και στη χρήση δεντροκοπτικών μηχανών από το Τμήμα Δασών, και διαφόρων άλλων εργαλείων, διότι, αν έχουμε μία πλημμύρα, σίγουρα θα έχουμε και αποκοπές δέντρων και αποκλεισμούς δρόμων», ανάφερε.
Ερωτηθείς για το ζήτημα της ενημέρωσης των πολιτών, ως προς το πώς θα ενεργήσουν απέναντι σε μία πλημμύρα, ο κ. Λιασίδης είπε ότι κάθε φορά που εκδίδεται από τη Μετεωρολογική Υπηρεσία, είτε κίτρινη είτε πορτοκαλί προειδοποίηση, η Υπηρεσία Πολιτικής Άμυνας εκδίδει τα μέτρα αυτοπροστασίας. Τόνισε ότι αυτές τις μέρες η Υπηρεσία κάνει σκέψεις για τη διεξαγωγή μιας εκστρατείας ενημέρωσης των πολιτών. Για τις περιοχές επικινδυνότητας σημείωσε ότι έγινε ενημέρωση των κατοίκων το 2020, όταν ετοιμάστηκαν οι πλημμυρικοί χάρτες. Συγκεκριμένα ανάφερε ότι έγιναν σε κάθε επαρχία ανοιχτές ενημερώσεις προς τους πολίτες. Σύμφωνα με τον κ. Λιασίδη, η Υπηρεσία μελετά το ενδεχόμενο να επαναλάβει και σήμερα εκείνη την ενημέρωση. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις 8 Σεπτεμβρίου το υπουργείο Εσωτερικών έστειλε εγκύκλιο σε όλες τις επαρχιακές διοικήσεις για προληπτικά μέτρα αντιμετώπισης ακραίων καιρικών φαινομένων, ώστε να γίνουν ενέργειες σε δήμους και κοινότητες, όπως ο καθαρισμός και οι επιδιορθώσεις όλων των συστημάτων απορροής και αποχέτευσης ομβρίων υδάτων, οχετών, φρεατίων, γεφυριών, αργακιών κτλ., που μπορεί να εμποδίζουν τη φυσική ροή των νερών.
