Δήμητρα Τριανταφύλλου
Ολόκληρη η παγκόσμια κοινότητα περιμένει την εξέλιξη με κομμένη την ανάσα: τι έχει συμβεί με το υποβρύχιο ερευνητικό σκάφος Titan που εξαφανίστηκε την περασμένη Κυριακή κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στον βυθό του Ατλαντικού, 1 ώρα και 45 λεπτά μετά την καταβύθισή του;
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της αμερικανικής Ακτοφυλακής, το ερευνητικό σκάφος Polar Prince έχασε την επαφή με το πλήρωμα του Titan από τα μεσάνυχτα της Δευτέρας (ώρα Ελλάδος) ενώ το υποβρύχιο είχε αποθέματα οξυγόνου για περίπου 70 με 96 ώρες.
Οι προβλέψεις των εμπειρογνωμόνων για τον εντοπισμό του σκάφους είναι δυσοίωνες. Ο Κώστας Κατσαρός, χειριστής επί δεκαπέντε χρόνια στα υποβρύχια του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού και στη συνέχεια χειριστής στο βαθυσκάφος «Θέτις» του ΕΛΚΕΘΕ, συμφωνεί με αυτές τις προβλέψεις. Ο ίδιος εξηγεί τον μηχανισμό που ενεργοποιείται όταν τα υποβρύχια εγκαταλείπουν την επιφάνεια της θάλασσας.
«Από την πρώτη στιγμή που καταβυθίζονται τα υποβρύχια, ξεκινούν να «εργάζονται” τα συστήματα εντοπισμού θέσεως, τα λεγόμενα track points, μια συσκευή που τοποθετείται έξω από το βαθυσκάφος και λειτουργεί ανεξάρτητα από το αν υποβρύχιο έχει ή δεν έχει ρεύμα. Το track point είναι αυτόνομο», εξηγεί ο κ. Κατσαρός, τονίζοντας πως σ’ αυτά τα συστήματα υπάρχει και εφεδρική πηγή τροφοδοσίας. Σε περίπτωση που για τον οποιαδήποτε λόγο συμβεί κάτι στο track point, υπάρχει το υποβρύχιο τηλέφωνο το οποίο δουλεύει σε τουλάχιστον δύο συχνότητες.
«Μας είχε συμβεί να χάσουμε την επικοινωνία μας στο “Θέτις”, το οποίο έπεφτε στα 600 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας», λέει ο κ. Κατσαρός και περιγράφει τι συνέβη σε εκείνη την περίπτωση: «υπήρξε αδυναμία να μιλήσουμε στο υποβρύχιο τηλέφωνο. Αυτό συνέβη ενώ ήμασταν πάνω από ένα πολύ μικρό “αδερφάκι” του Τιτανικού, το ναυάγιο στην Τζιά. Παρόλα αυτά, οι “έξω”, γνώριζαν ότι σε 20 λεπτά θα ήμασταν πίσω στην επιφάνεια. Είχα προλάβει να κατέβω στα 120 μέτρα βάθος. Περίμενα να συμπληρωθεί το εικοσάλεπτο και ξεκίνησα την ανάδυσή μου. Άλλωστε, αν χαθεί η επικοινωνία, το πλοίο επιφάνειας δεν μπορεί να κάνει και πολλά πράγματα. Εν ολίγοις: αν ο χειριστής του βαθυσκάφους διαπιστώσει ότι χάθηκε η επικοινωνία, η κατάδυση ακυρώνεται».
Υπάρχουν όμως και άλλες δικλείδες ασφαλείας στη σειρά, σε περίπτωση που ένα βαθυσκάφος αντιμετωπίσει πρόβλημα.
«Τα υποβρύχια διαθέτουν στο κάτω μέρος τους ένα σύστημα βαριδίων. Όταν τελειώνει η κατάδυση, το βαθυσκάφος απελευθερώνει βάρη για να αρχίσει να ανεβαίνει. Είναι ένα πολύ απλοϊκό σύστημα που ενεργοποιείται εύκολα αν χαθεί η επικοινωνία» λέει ο κ. Κατσαρός τονίζοντας σε αυτό το σημείο πως το Titan κατέβηκε με πολύ μεγάλη ταχύτητα κατάδυσης σε αρκετά σύντομο χρόνο, κάτι που ισοδυναμεί με μεγάλη καταπόνηση του σκάφους.
Ο Frank Owen OAM, εν αποστρατεία αξιωματικός του Βασιλικού Ναυτικού της Αυστραλίας και διευθυντής του προγράμματος διαφυγής και διάσωσης υποβρυχίων σημείωσε πως: «Η επαφή χάθηκε ύστερα από μία ώρα και 45 λεπτά μετά το ταξίδι του Titan. Αυτό σημαίνει πως το πλήρωμα βρισκόταν κοντά ή είχε ήδη φτάσει στον πυθμένα του ωκεανού».
Ο κ. Κατσαρός λέει πως το επόμενο πράγμα που «φοβάται» ένα βαθυσκάφος είναι ο κίνδυνος να μπλεχτεί σε δίχτυα, σε σχοινιά, σε οποιοδήποτε αντικείμενο δεν το αφήνει να αναδυθεί. Ειδικά όταν μιλάμε για ναυάγια όπως αυτό του Τιτανικού, που καταρχάς είναι πάρα πολύ μεγάλο σε μέγεθος και έκταση και κατά δεύτερον δημιουργεί μια κατάσταση διαρκώς μεταβαλλόμενη στον βυθό της θάλασσας η οποία επηρεάζεται από αντικείμενα που ενδεχομένως θα μετακινηθούν ή θα σαπίσουν. Διευκρινίζει ωστόσο, πως «και μπλεγμένος να είσαι, δεν χάνεις επικοινωνία».
Κατά τον ίδιο, το επικρατέστερο σενάριο είναι η γρήγορη κατάδυση να προκάλεσε με κάποιο τρόπο μια βλάβη ή ένα βραχυκύκλωμα ή εισροή νερού στο σκάφος και έτσι, να μην έγινε εφικτό να ενεργοποιηθεί κανένα σύστημα επικοινωνίας, ούτε και να απελευθερωθεί το σύστημα βαρών. Αν συνέβη αυτό, η εξέλιξη ήταν άμεση και ολέθρια.
«Σε αυτά τα νερά, σε αυτά τα βάθη, και μια τρύπα στο μέγεθος σπίρτου να δημιουργηθεί στο υποβρύχιο, είναι ικανή να το πλημμυρίσει αστραπιαία με νερό. Είναι σαν έκρηξη. Είναι τρομερή η πίεση και η ταχύτητα που εισέρχεται το νερό. Με μια τέτοια διαρροή δεν προλαβαίνεις να κάνεις και πολλά πράγματα. Σκεφτείτε πως κάθε 10 μέτρα η πίεση ανεβαίνει κατά 1 bar. Στα 3.000 μέτρα είναι γύρω στα 350 bar. Βέβαια, οι επιβάτες δεν την καταλαβαίνουν μέσα στο σκάφος, ούτε τη νιώθουν στα αυτιά τους» εξηγεί ο κ. Κατσάρος και σημειώνει πως: «για να μην υπάρχει κανένα σημείο ζωής, για εμένα, το πιο πιθανό είναι το υποβρύχιο να έχει “βάλει” νερό».
«Από τα 200 μέτρα ξεκινά το απόλυτο σκοτάδι»
Ο Δημήτρης Σακελλαρίου, γεωλόγος και διευθυντής ερευνών στο Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας του ΕΛΚΕΘΕ, έχει συμμετάσχει σε πολλές αποστολές του «Θέτις» πριν αυτό σταματήσει να καταδύεται εξαιτίας περικοπών τα χρόνια της οικονομικής κρίσης.
Ο ίδιος μιλάει για μια μια εμπειρία συναρπαστική αλλά πολύ ιδιαίτερη και όχι κατάλληλη για όλους.
Συμπυκνώνοντας τα «μαγικά» αλλά και τα δύσκολα αυτής της εμπειρίας ο κ. Σακελλαρίου λέει στην «Κ» τα εξής: «Ήδη από τα 200-300 μέτρα ξεκινά το απόλυτο σκοτάδι. Και μπορεί να χωρίζει μια άβυσσος την πίεση που επικρατεί στα 600 μέτρα που έπεφτε το “Θέτις” κι αυτή στα 3.800 μέτρα του Τιτανικού, όμως, από ένα σημείο και έπειτα, το ίδιο σκοτάδι αντικρίζεις».
Associated Press
«Είναι μια εμπειρία πάρα πολύ όμορφη για κάποιον που δεν έχει κλειστοφοβία και παρόμοιου είδους φοβίες. Ο χώρος στο υποβρύχιο είναι τόσο στενός που πάντα καραδοκεί μια κρίση πανικού. Κάθε φορά είναι ένα ταξίδι προς το άγνωστο. Όταν αποκτάς οπτική επαφή με τον πυθμένα της θάλασσας, αρχίζει η μαγεία. Είδα εικόνες που δεν θα ξεχάσω ποτέ: καρχαρίες στο βυθό, υποθαλάσσια σεισμογενή ρήγματα, κοράλλια απίστευτης ομορφιάς, αρχαία ναυάγια. Οι εμπειρίες αυτές ξεπερνούν το φυσιολογικό».
Ποιοι ήταν οι επιβάτες του Titan;
Μεταξύ των πέντε ατόμων που είχαν επιβιβαστεί στο Titan για να θαυμάσουν από κοντά ένα από τα πιο ιστορικά ναυάγια φέρεται να ήταν και ο ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της καναδικής εταιρείας OceanGate Expeditions, ο 73χρονος Γάλλος Πολ Ανρί Ναρζολέτ.
Οπως μετάδωσε το BBC, που επικαλείται ανακοίνωση της οικογένειάς τους, στο σκάφος επέβαιναν και δύο Πακιστανοί, ο Σεχζάντα Νταγούν, διαχειριστής του Ινστιτούτου SETI, ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού με έδρα την Καλιφόρνια και ο γιος του Σουλεμάν.
Ο πρώτος επιβεβαιωμένος επιβάτης του Titan είναι ο Χάμις Χάρντινγκ, ο 59χρονος Βρετανός δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας και εξερευνητής. Είχε ανακοινώσει, μέσω social media, τη συμμετοχή του στην αποστολή. Τον Ιούνιο του 2022 είχε δηλώσει πως επρόκειτο να κάνει αυτό το ταξίδι στα βάθη του ωκεανού «μαζί με άλλους θρυλικούς εξερευνητές, εκ των οποίων κάποιοι έχουν κάνει πάνω από 30 καταδύσεις στον Τιτανικό από τη δεκαετία του 1980».
