Οι άνεμοι Σάντα Ανα, το ακραίο ξηρό και θερμό εποχικό καιρικό φαινόμενο της νότιας Καλιφόρνιας, θεωρείται ο κύριος υπαίτιος της ταχείας και ανεξέλεγκτης εξάπλωσης των πυρκαγιών στο Λος Αντζελες.
Οπως ανακοίνωσαν τα ξημερώματα οι δημοτικές αρχές, ο αριθμός των νεκρών αυξήθηκε στους 10, ενώ εκφράζονται φόβοι ότι θα ανέβει κι άλλο.
Οι βορειοανατολικοί αυτοί άνεμοι, γνωστοί για τις επικίνδυνες ριπές τους, πνέουν συνήθως από το εσωτερικό της πολιτείας προς την ακτή του Ειρηνικού Ωκεανού, κινούμενοι αντίθετα από τη φορά της θαλάσσιας αύρας, που μεταφέρει υγρό αέρα από τον ωκεανό προς την ενδοχώρα. Οι Σάντα Ανα συνδέθηκαν με ορισμένες από τις χειρότερες πυρκαγιές στην ιστορία της νότιας Καλιφόρνιας, συμπεριλαμβανομένης εκείνης του Σίνταρ το 2023 στην περιοχή του Σαν Ντιέγκο, η οποία κατέκαψε σχεδόν ένα εκατομμύριο στρέμματα και σκότωσε 15 ανθρώπους.
Οι άνεμοι αυτοί, η ένταση των οποίων ξεπέρασε αυτή την εβδομάδα τα 130 χλμ. την ώρα, δημιουργούνται σε ζώνες υψηλής ατμοσφαιρικής πίεσης πάνω από τη Μεγάλη Λεκάνη, την αχανή ερημική ενδοχώρα των δυτικών ΗΠΑ, που εκτείνεται σε πολλές πολιτείες. Καθώς οι αέριες αυτές μάζες χάνουν την υγρασία τους, βυθίζονται και αρχίζουν να κινούνται όπως η φορά των δεικτών του ρολογιού προς τη νότια Καλιφόρνια. Εκεί συναντούν τις υψηλές οροσειρές, που χωρίζουν την έρημο από τη μητροπολιτική ζώνη στα παράλια του Ειρηνικού.
Κάτοικος της Αλταδένα προσπερνά κτίρια που παραδόθηκαν στις φλόγες των πυρκαγιών στην Καλιφόρνια. [A.P. Photo / Ethan Swope]
Θυμίζοντας αργοκίνητο ποτάμι, που συναντάει ξαφνικό εμπόδιο και μετατρέπεται σε χείμαρρο, οι άνεμοι Σάντα Ανα ενισχύουν την ταχύτητά τους, περνώντας από τις στενές ορεινές χαράδρες, για να γίνουν πιο ξηροί και θερμοί καθώς ξεχύνονται στις πεδιάδες. Η έλλειψη υγρασίας στην ατμόσφαιρα έχει στο μεταξύ αποξηράνει εντελώς την τοπική χλωρίδα, προσφέροντας ιδανικές συνθήκες ανάφλεξης.
Το περασμένο καλοκαίρι υπήρξε ασυνήθιστα ζεστό στη νότια Καλιφόρνια και η βροχόπτωση τον χειμώνα ήταν ελάχιστη. Ο κυβερνήτης της πολιτείας Γκάβιν Νιούσομ είπε ότι το φαινόμενο των δασικών πυρκαγιών έπαψε πια να είναι εποχικό στην Καλιφόρνια. Αξιωματούχοι της πυροσβεστικής της κομητείας του Λος Αντζελες περιέγραψαν τους ανέμους Σάντα Ανα των τελευταίων ημερών ως «ίδιους με ανεμοστρόβιλους».
Ο μετεωρολόγος της Εθνικής Υπηρεσίας Μετεωρολογίας των ΗΠΑ στο Οξναρντ της Καλιφόρνιας, Μάικ Ουόφορντ, λέει ότι οι Σάντα Ανα είναι πιο συχνοί μεταξύ Σεπτεμβρίου και Μαΐου, όταν η υψηλή πίεση από την έρημο συναντάει τη χαμηλή πίεση του Ειρηνικού.
«Οι υψηλές πιέσεις που αναπτύσσονται πάνω από την περιοχή αυτή, σε συνδυασμό με τη χαμηλότερη πίεση των παράκτιων ζωνών της νότιας Καλιφόρνιας δημιουργούν την πανίσχυρη αυτή ροή από τη Νεβάδα μέχρι την παραλιακή οροσειρά του Σαν Γκάμπριελ», λέει ο Ουόφορντ. Οι άνεμοι αυτοί ονομάζονται «καταβατικοί», καθώς κινούνται από τις οροσειρές προς τις πεδιάδες, εξηγεί στο κρατικό ραδιοφωνικό δίκτυο NPR η δρ Μινφάνγκ Τινγκ της Σχολής Μετεωρολογίας του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης. «Καθώς οι αέριες μάζες βυθίζονται, συμπιέζονται και θερμαίνονται κατά 10 βαθμούς Κελσίου ανά χιλιόμετρο. Πρόκειται για πολύ αποτελεσματική μέθοδο θέρμανσης του αέρα», λέει η δρ Τινγκ.
«Αυτοί οι Σάντα Ανα δεν είναι, όμως, συνηθισμένοι», λέει ο δρ Ουόφορντ. «Αυτή τη φορά συνοδεύθηκαν από πολύ ισχυρούς ανέμους στα υψηλότερα επίπεδα της ατμόσφαιρας. Οι Σάντα Ανα, όχι μόνο πέρασαν σαν χείμαρροι από τις χαράδρες των οροσειρών, αλλά αυτή τη φορά πέρασαν και πάνω από τις κορυφές για να ξεχυθούν στις πεδιάδες», συνεχίζει ο Ουόφορντ.
Το αποτέλεσμα ήταν οι ριπές του ανέμου να φθάνουν κατά τόπους ακόμη και τα 160 χλμ. την ώρα. «Ολα ήταν έτοιμα για τέτοιο φαινόμενο. Οταν μάλιστα έχεις εκατομμύρια αυτοκίνητα στην περιοχή, αν ένα από αυτά υπερθερμανθεί και σταματήσει στην άκρη του δρόμου δίπλα σε ξερά χόρτα, τότε θα δημιουργηθεί εκεί μια εστία πυρκαγιάς», καταλήγει ο Ουόφορντ.
Ο Παρκ Ουίλιαμς, καθηγητής γεωγραφίας του κέντρου Ερευνας Κλίματος του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Λος Αντζελες (UCLA) χαρακτηρίζει την πυρκαγιά ως «σχεδόν απίθανη αλληλουχία ακραίων κλιματικών και καιρικών συμβάντων των τελευταίων δύο ετών».
Ο Παρκ εξηγεί ότι η φετινή ξηρασία και ανομβρία δεν είναι ο μόνος υπαίτιος της βιαιότητας του παρόντος φαινομένου, καθώς «στην περιοχή του Λος Αντζελες καταγράφηκε από τον χειμώνα του 2023 μέχρι και την άνοιξη του 2024 ασυνήθιστα υψηλή υγρασία, συμβάλλοντας στην κατακόρυφη αύξηση της βιομάζας στους λόφους γύρω από την πόλη».
Την ίδια στιγμή, η ρυμοτομία των ορεινών περιοχών της κομητείας του Λος Αντζελες, με την πρόσβαση στις εύπορες συνοικίες των Χιλς (λόφων) να είναι ιδιαίτερα δυσχερής για πυροσβεστικά οχήματα εξαιτίας των στενών δρόμων, δεν επέτρεψε στις δυνάμεις της πυρόσβεσης να τις προσεγγίσουν έγκαιρα.
Ειρωνεία αποτελεί το γεγονός ότι οι κάτοικοι των εύπορων ορεινών περιοχών της κομητείας του Λος Αντζελες είναι εκείνοι που καταψηφίζουν συστηματικά σχέδια διαπλάτυνσης των δρόμων στα Χιλς, σε μια προσπάθεια να δυσχεράνουν την πρόσβαση εκδρομέων στις ορεινές συνοικίες τους.
Ακραίες συνθήκες, όπως ο «λίβας» στην Ελλάδα
Του Γιάννη Ελαφρού
Οι ισχυροί και πολύ θερμοί άνεμοι από την ενδοχώρα, γνωστοί ως άνεμοι Σάντα Ανα, είναι ο βασικός παράγοντας που φουντώνει τη μεγα-πυρκαγιά στο Λος Αντζελες, σύμφωνα με τον πυρομετεωρολόγο, συνεργάτη του Αστεροσκοπείου Αθηνών, Θεόδωρο Γιάνναρο. Το προηγούμενο καλοκαίρι ο ερευνητής, στο πλαίσιο αντιπροσωπείας του Αστεροσκοπείου, είχε επισκεφθεί το Διεπιστημονικό Κέντρο Ερευνας Δασικών Πυρκαγιών του Πανεπιστημίου του Σαν Χοσέ στην πολιτεία της Καλιφόρνιας, με σκοπό την ενημέρωση για τα συστήματα κατάσβεσης που αναπτύσσονται εκεί. «Η πυροσβεστική υπηρεσία στην Καλιφόρνια είναι πολύ οργανωμένη. Η πυρκαγιά όμως έχει πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Το βασικό σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η πρόληψη, δηλαδή το να μην εκδηλωθεί η φωτιά, στη συνέχεια τα πράγματα γίνονται πολύ δύσκολα. Οσον αφορά τις πυρομετεωρολογικές συνθήκες, υπήρχε προειδοποίηση επιπέδου 5 με βάση τα ελληνικά δεδομένα. Χειρότερα δεν γινόταν», λέει ο δρ Γιάνναρος στην «Κ».
Τι ιδιαίτερο έχει η περιοχή της Νότιας Καλιφόρνιας; «Εκεί εκδηλώνεται ένα ισχυρό μετεωρολογικό φαινόμενο, γνωστό ως οι άνεμοι Σάντα Ανα. Οι άνεμοι αυτοί ξεκινούν από τα βουνά της Μεγάλης Λεκάνης στις νοτιοδυτικές ΗΠΑ. Ενα πεδίο υψηλών πιέσεων εξαναγκάζει τον αέρα να κινηθεί προς περιοχές χαμηλότερης πίεσης που βρίσκονται κατά μήκος της ακτής, δημιουργώντας έτσι μια ροή βορειοανατολικών ανέμων πάνω από τη νότια Καλιφόρνια. Καθώς ο αέρας κατεβαίνει από τα βουνά συμπιέζεται και θερμαίνεται. Εχει υπολογιστεί πως για κάθε ένα χιλιόμετρο υψομετρικής διαφοράς, η θερμοκρασία του αέρα αυξάνεται έως και κατά 10 βαθμούς Κελσίου! Ταυτόχρονα, ο αέρας γίνεται και πολύ ξηρός, με αποτέλεσμα η σχετική υγρασία να πέφτει κάτω από 10%, ενώ περνάει από ερημικές περιοχές, ζεστές και ξηρές. Επιπλέον, καθώς ο αέρας κινείται μέσα από στενά περάσματα η έντασή του αυξάνεται. Οταν φτάνει στις παραθαλάσσιες περιοχές έχει αναπτύξει ταχύτητες άνω των 64 χλμ. την ώρα (8 μποφόρ), με ριπές που φτάνουν έως και τα 160 χλμ./ώρα», εξηγεί. Η κλιματική κρίση έχει ωθήσει τις καταστάσεις στα άκρα, καθώς η νότια Καλιφόρνια δοκιμάζεται από παρατεταμένη ξηρασία εδώ και μήνες, με αποτέλεσμα η μεγάλη πυρκαγιά να εκδηλωθεί στα μέσα του χειμώνα, κάτι που έχει ξανασυμβεί στην περιοχή, αλλά δεν είναι το πιο σύνηθες. Οι άνεμοι Σάντα Ανα ανήκουν στην κατηγορία των «καταβατών ανέμων», δηλαδή ανέμων που κατεβαίνουν από υψώματα και βουνά. Στην Ελλάδα, λόγω τοπογραφίας, υπάρχουν τέτοιοι άνεμοι, που συχνά αναφέρονται ως «λίβας». «Τραγικό παράδειγμα των επιπτώσεων καταβατών ανέμων αποτελεί η φονική πυρκαγιά στο Μάτι το 2018», σημειώνουν οι Θ. Γιάνναρος, Γ. Παπαβασιλείου και Κ. Λαγουβάρδος σε κείμενό τους στο meteo.gr. Οι περιοχές που πλήττονται από τις πυρκαγιές των τελευταίων ημερών στην Καλιφόρνια παρουσιάζουν μείξη αστικών περιοχών με δασικές εκτάσεις, όπως και στην Ελλάδα. «Μια σημαντική διαφορά με τη χώρα μας είναι στα δομικά υλικά. Στην Καλιφόρνια, ειδικά κοντά ή μέσα σε δασικές εκτάσεις, τα περισσότερα σπίτια έχουν ξύλο και όχι τσιμέντο όπως εδώ. Για τον λόγο αυτό είναι πολύ πιο ευάλωτα στη φωτιά», σημειώνει ο συνεργάτης του Αστεροσκοπείου.
Σε πύρινη πολιορκία βίλες και στούντιο στο Χόλιγουντ
Reuters, A.P.
Υπό άμεση απειλή βρισκόταν χθες η καρδιά της αμερικανικής βιομηχανίας του θεάματος, καθώς οι τεράστιας κλίμακας πυρκαγιές στην περιοχή του Λος Αντζελες έφτασαν στην περίμετρο του Χόλιγουντ, οι κάτοικοι του οποίου έλαβαν «υποχρεωτική διαταγή» να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Οι πολιτειακές αρχές της Καλιφόρνιας υποχρεώθηκαν να λάβουν αυτό το μέτρο καθώς εκδηλώθηκε νέα εστία φωτιάς στην περιοχή, μερικές εκατοντάδες μέτρα από τη λεωφόρο του Χόλιγουντ και το εμβληματικό Κινεζικό Θέατρο. Αλλη μια νέα εστία εμφανίστηκε στη γειτονική συνοικία Στούντιο Σίτι, περιπλέκοντας το έργο των πυροσβεστικών δυνάμεων.
Οι σφοδρότατοι άνεμοι που μαίνονταν στην περιοχή από το απόγευμα της Τρίτης, όταν ξέσπασαν οι πυρκαγιές, υποχώρησαν κάπως τη χθεσινή ημέρα, προσφέροντας στις δυνάμεις πυρόσβεσης την ευκαιρία να περιορίσουν τη φωτιά, η οποία παρ’ όλα αυτά συνέχιζε να κατακαίει δάση και περιουσίες σε μια μεγάλη ακτίνα, από την πόλη Πασαντίνα στα ενδότερα μέχρι την ακτή στον Ειρηνικό Ωκεανό, περί τα 60 χιλιόμετρα μακριά. Το προηγούμενο τριήμερο τουλάχιστον πέντε άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, πάνω από 100.000 απομακρύνθηκαν άρον άρον από τις εστίες τους και περισσότερες από 2.000 κατοικίες έγιναν παρανάλωμα του πυρός.
Ανάμεσα σε αυτές ήταν και οι βίλες αρκετών διασήμων ηθοποιών, όπως των Μπίλι Κρίσταλ, Πάρις Χίλτον, Τζέιμς Γουντς, Μάιλς Τέλερ, Τζέιμι Λι Κέρτις και αρκετών άλλων. Πολλές εκδηλώσεις και πρεμιέρες ταινιών ματαιώθηκαν ή αναβλήθηκαν, πολλά στούντιο του Χόλιγουντ σταμάτησαν τη λειτουργία τους, ενώ η ανακοίνωση των υποψηφιοτήτων για τα φετινά Οσκαρ αναβλήθηκε για τη 19η Ιανουαρίου, από τη 17η που ήταν αρχικά προγραμματισμένη. Επίσης αναβλήθηκε η τελετή για τα βραβεία των κριτικών κινηματογράφου, η οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί την ερχόμενη Κυριακή.
Ο κυβερνήτης της Καλιφόρνιας Γκάβιν Νιούσομ κήρυξε την περιοχή του Λος Αντζελες σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και κινητοποίησε πάνω από 7.500 πυροσβέστες, ορισμένοι από τους οποίους ήρθαν στην Καλιφόρνια από άλλες πολιτείες, όπως και δυνάμεις της εθνοφρουράς. Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν επισκέφθηκε τον σταθμό των δυνάμεων πυρόσβεσης στη Σάντα Μόνικα, όπου ενημερώθηκε από τον Νιούσομ για το έργο της κατάσβεσης και τις ανάγκες των πυροπλήκτων, ενώ υπέγραψε εντολή για έκτακτη στήριξη της πολιτείας από τις ομοσπονδιακές υπηρεσίες.
Λίγο αργότερα ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε ότι ο Μπάιντεν ματαίωσε το προγραμματισμένο αποχαιρετιστήριο ταξίδι της προεδρίας του, που είχε προορισμό την Ιταλία, προκειμένου να επικεντρωθεί στον συντονισμό όλων των αρμόδιων ομοσπονδιακών υπηρεσιών για την αντιμετώπιση της πυρκαγιάς και των συνεπειών της. Ο Αμερικανός πρόεδρος επρόκειτο να αναχωρήσει αμέσως μετά την κηδεία του πρώην προέδρου, Τζίμι Κάρτερ, για τη Ρώμη, όπου είχε προγραμματίσει συναντήσεις με τον Ιταλό ομόλογό του Σέρτζιο Ματαρέλα, την πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι, τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και τον Πάπα Φραγκίσκο. Η πρώτη εστία της πυρκαγιάς εντοπίστηκε στους λόφους της συνοικίας Πασίφικ Παλισέιντς, που είναι γεμάτη βίλες διασημοτήτων αξίας εκατομμυρίων δολαρίων η κάθε μία, πολλές από τις οποίες καταστράφηκαν, προκαλώντας τεράστια επιβάρυνση στις ασφαλιστικές εταιρείες. Σύμφωνα με το Bloomberg, οι ζημιές έρχονται να γιγαντώσουν την «τρύπα» στον τομέα της ασφάλειας σπιτιών από θεομηνίες, που ενδέχεται να ξεπεράσει το 1 τρισ. δολάρια, προκαλώντας μίνι οικονομική κρίση στις πληγείσες πολιτείες.
Χθες οι Αρχές κάλεσαν τους πολίτες αυτής της περιοχής να κάνουν οικονομία στο νερό, καθώς τρεις δεξαμενές που τροφοδοτούν τις πυροσβεστικές δυνάμεις άδειασαν λόγω εντατικής άντλησης. Από την πλευρά του, ο εκλεγμένος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ζήτησε μέσω Διαδικτύου την παραίτηση του Δημοκρατικού κυβερνήτη Γκάβιν Νιούσομ, κατηγορώντας τον ότι καταδίκασε σε λειψυδρία την περιοχή του Λος Αντζελες για να προστατέψει «άχρηστα ψάρια». Απαντώντας, ο Νιούσομ υποστήριξε ότι δεν υπάρχει λειψυδρία και κατηγόρησε τον Τραμπ για ανοίκεια πολιτική εκμετάλλευση μιας τραγωδίας.
