Kathimerini.gr
Σοφία Χρήστου
Αpres moi le deluge. «Μετά από μένα, η πλημμύρα». Η φράση που φέρεται να είπε ο βασιλιάς της Γαλλίας Λουδοβίκος ΙΕ’ τον 18ο αιώνα, σήμερα χρησιμοποιείται συχνά για να εκφράσει την απερίσκεπτη ή ανεύθυνη στάση κάποιου, ο οποίος δεν ενδιαφέτεται για το τι θα συμβεί μόλις αποχωρήσει από τη θέση ευθύνης του, και φαίνεται κατά έναν τρόπο αρκετά επίκαιρη. Μόνο που όπως δείχνει η ίδια η πραγματικότητα αλλά και οι επιστημονικές μελέτες, οι πλημμύρες δεν θα έρθουν μετά από εμάς, αλλά μαζί με εμάς.
Τις πρώτες 11 ημέρες του Σεπτεμβρίου, οκτώ καταστροφικές πλημμύρες σημειώθηκαν σε τέσσερις ηπείρους. Από τη μια η μεσογειακή κακοκαιρία «Daniel» είχε ως αποτέλεσμα χιλιάδες άνθρωποι να χάσουν τη ζωή τους στην ανατολική Λιβύη και χιλιάδες να παραμένουν αγνοούμενοι. Η κακοκαιρία έπληξε και τη χώρα μας προκαλώντας ανυπολόγιστες καταστροφές στη Θεσσαλία, ενώ η λίστα των θυμάτων έφτασε σήμερα τους 17. Επίσης πλημμυρικά φαινόμενα σημειώθηκαν και στη βορειοδυτική Τουρκία, τη νότια Βραζιλία, την κεντρική και παράκτια Ισπανία, τη νότια Κίνα, το Χονγκ Κονγκ και τις νοτιοδυτικές ΗΠΑ.
Οι καταστροφικές πλημμύρες του Σεπτέμβρη 2023
Περιοχές που χτυπήθηκαν από ακραίες πλημμύρες από την αρχή του μήνα
Και το ερώτημα παραμένει ένα. Είναι αυτή η νέα πραγματικότητα ή απλώς πρόκειται για μία μοιραία σύμπτωση;
Η καθηγήτρια Μετεωρολογίας στο δημόσιο ερευνητικό Πανεπιστήμιο στο Ρέντινγκ του Μπέρκσαϊρ της Αγγλίας, Σούζαν Γκρέι, μας λέει πως είναι νωρίς ακόμη ώστε να αποδώσουμε κάποια συγκεκριμένη καταιγίδα ή μία ακολουθία γεγονότων, όπως αυτές των τελευταίων ημέρων, εξ ολοκλήρου στην κλιματική κρίση.
Ωστόσο, όπως επισημαίνει, οι έρευνες δείχνουν πως τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα αυξηθούν τα επόμενα χρόνια και ρόλο σε αυτό παίζει και η ανθρωπογενής κλιματική κρίση.
«Οι περισσότερες ερευνητικές μελέτες δείχνουν πως η δυναμική των ακραίων καταιγίδων, όπως οι μεσογειακοί κυκλώνες, οι τροπικοί κυκλώνες και οι ευρωπαϊκές ανεμοθύελλες, προβλέπεται να αυξηθούν στο μέλλον, αν και η συχνότητα των Medicanes, δηλαδή των υβριδικών καταιγίδων που έχει παρόμοια χαρακτηριστικά με τους κυκλώνες και τους τυφώνες, προβλέπεται να μειωθεί», εξηγεί η καθηγήτρια.
Η ίδια σχολιάζοντας την κακοκαιρία «Daniel» επισημαίνει πως επρόκειτο για μια καταστροφική μεσογειακή καταιγίδα, η οποία είχε τα χαρακτηριστικά ενός medicane (δηλαδή ενός μεσογειακού τυφώνα) για ένα μέρος της πορείας της. «Ιστορικά, οι Medicanes εμφανίζονται περίπου 1 έως 3 φορές κάθε χρόνο», τονίζει.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
H «συνταγή» για περισσότερες πλημμύρες
Από την πλευρά της η Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής Copernicus επισημαίνει σύμφωνα με τους FT πως οι θερμοκρασίες ρεκόρ μπορεί να είναι η αιτία για τις αυξημένες βροχοπτώσεις και τις πλημμύρες, καθώς η περίοδος Ιουνίου-Αυγούστου φέτος ήταν η θερμότερη που έχει καταγραφεί ποτέ, με μέση θερμοκρασία 16,77 βαθμούς, 0,66 βαθμούς υψηλότερη από τον μέσο όρο της περιόδου 1990-2020.
Πώς όμως η αύξηση της θερμοκρασίας συνδέεται με τις πλημμύρες; Η απάντηση συνοψίζεται στο ότι ουσιαστικά από την μία πλευρά οι καταιγίδες αντλούν περισσότερη ενέργεια από τις θερμότερες θάλασσες, ενώ από την άλλη πλευρά η θερμότερη ατμόσφαιρα συγκρατεί περισσότερους υδρατμούς που γίνονται βροχή, οδηγώντας έτσι σε πιο ακραίες πλημμύρες.
Το γεγονός πως μία θερμότερη ατμόσφαιρα συγκρατεί περισσότερη υγρασία έχει ως αποτέλεσμα οι καθημερινές βροχοπτώσεις, καθώς και οι έντονες καταιγίδες, όπως οι τυφώνες, να γίνονται όλο και πιο επικίνδυνες. Ωστόσο, σύμφωνα με τους ειδικούς, το σχεδόν ταυτόχρονο ξέσπασμα πλημμυρικών φαινομένων σε τόσες πολλές χώρες είναι ασυνήθιστο γεγονός.
Ασυνήθιστα τόσο διαφορετικά φαινόμενα την ίδια περιόδο
Ειδικότερα τις πρώτες δύο εβδομάδες του Σεπτεμβρίου η κακοκαιρία Daniel προξένεψε ισχυρές πλημμύρες σε κεντρική Ελλάδα, Τουρκία, Βουλγαρία και Λιβύη. Ο τυφώνας Χαϊκούι έπληξαν το Χονγκ Κονγκ και τη νότια Κίνα με βροχές ρεκόρ, ενώ καταρρακτώδεις βροχές προκάλεσαν πλημμύρες σε κεντρικές και παράκτιες περιοχές της Ισπανίας, στη Νεβάδα των ΗΠΑ αλλά και στην πολιτεία Ρίο Γκράντε ντο Σουλ της Βραζιλίας.
«Η εμφάνιση τόσων πολλών ακραίων καιρικών φαινομένων σε όλο τον κόσμο σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα είναι ασυνήθιστη, δήλωσε ο Άντριου Χοέλ, ερευνητής μετεωρολόγος στο Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών της Εθνικής Υπηρεσίας Ωκεανών και Ατμόσφαιρας στο NBC.
Την ίδια ώρα η εμφάνιση τόσο ακραίων καιρικών φαινομένων προκάλεσε τεράστιες απώλειες ανθρώπινων ζωών σε πολλές ηπείρους ενισχύοντας την ανάγκη για καλύτερα συστήματα προειδοποίησης και υποδομές για την προστασία ειδικά των πιο ευάλωτων πληθυσμών.
Εκτός όμως από τις συγκλονιστικές εικόνες που κάνουν τον γύρο του κόσμου, η ανάγκη για περισσότερες επενδύσεις στο κομμάτι της πρόληψης αποδεικνύεται και από τις μελέτες, οι οποίες δείχνουν πως όσο έχουμε πιο έντονους καύσωνες, τόσο θα είμαστε αντιμέτωποι με πλημμύρες.
Ειδικά μία μελέτη που δημοσιοποίησε η Washington Post και η οποία εκδόθηκε τον Μάρτιο διαπίστωσε ότι από το 2002, οι ακραίες βροχοπτώσεις συσχετίζονται στενά με την άνοδο της θερμοκρασίας, ενώ ο θερμότερος αέρας μπορεί να παράγει πιο καταστροφικές βροχοπτώσεις. Η μελέτη διαπίστωσε επίσης οι ξηρασίες και οι πλημμύρες ήταν κατά 33% συχνότερες κατά τη διάρκεια των θερμότερων ετών, από το 2008 έως το 2021.
Αναλυτικά οι καταστροφές ανά χώρα:
Ισπανία
Στην Ευρώπη, οι πρώτες ημέρες του Σεπτεμβρίου έφεραν καταστροφικές πλημμύρες και στην Ισπανία. Όπως σημειώνει το Euronews γέφυρες γκρεμίστηκαν και αυτοκίνητα παρασύρθηκαν στις περιοχές που επλήγησαν περισσότερο νοτιοδυτικά της Μαδρίτης. Εννέα άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ενώ ένα 10χρονο αγόρι διασώθηκε αφού πέρασε όλη τη νύχτα «κρυμμένο» σε ένα δέντρο. Η χώρα κατέγραψε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα βροχής σε σύντομο χρονικό διάστημα σε σύγκριση με τις προηγούμενες ιστορικές βροχοπτώσεις. Το Τολέδο κατέγραψε 91,8 χιλιοστά σε 24 ώρες, ενώ το Πουερτι Ντε Ναβακεράντα είχε 114,8 χιλιοστά βροχής σε περίοδο 48 ωρών.
Τουρκία
Η Τουρκία και η Βουλγαρία επλήγησαν επίσης από τις βροχές της καταιγίδας «Daniel». Όπως αναφέρουν τοπικά μέσα, τουλάχιστον πέντε άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στην επαρχία Κιρκλαρέλι και ακόμη δύο σκοτώθηκαν στην Κωνσταντινούπολη, όπου πλημμύρισαν εκατοντάδες σπίτια και γραφεία.
Βουλγαρία
Στην επαρχία Μπουργκάς της Βουλγαρίας, οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να απομακρυνθούν καθώς ανέβηκε τόσο η στάθμη του νερού που τα αυτοκίνητα μετά βίας φαίνονταν. Τουλάχιστον τέσσερις άνθρωποι είναι γνωστό ότι έχασαν τη ζωή τους στη χώρα.
Βραζιλία
Στη Βραζιλία, οι πλημμύρες από έναν κυκλώνα την περασμένη εβδομάδα προκάλεσαν τον θάνατο τουλάχιστον 46 ανθρώπων και άφησαν ένα τμήμα της νότιας χώρας κάτω από το νερό. Όπως τονίζει η Washington Post 25.000 άνθρωποι εκτοπίστηκαν, ενώ στην πολιτεία Rio Grande do Sul ο κυβερνήτης δήλωσε ότι ο αριθμός των νεκρών είναι ο υψηλότερος που έχει σημειωθεί ποτέ στην πολιτεία εξαιτίας ενός κλιματικού φαινομένου.
Χονγκ Κονγκ
Στο Χονγκ Κονγκ, οι αρχές δήλωσαν ότι η βροχή ήταν η πιο έντονη που σημειώθηκε από τότε που άρχισε η καταγραφή το 1884. Περισσότεροι από 150 άνθρωποι τραυματίστηκαν και τουλάχιστον δύο σκοτώθηκαν.
Λιβύη
Η Λιβύη χτυπήθηκε κι αυτή από την κακοκαιρία «Daniel» με τους ειδικούς να θεωρούν πως καθώς το φαινόμενο μετατοπίστηκε νότια από την Ελλάδα, έφτασε στη Λιβύη πιο «ενισχυμένο» απ΄ ότι ήταν στην χώρα μας.
Το μέγεθος της καταστροφής είναι ανυπολόγιστο. Περισσότεροι από 5.000 υπολογίζονται οι νεκροί, ενώ χιλιάδες είναι και οι αγνοούμενοι. Η τεράστια ποσότητα βροχής προκάλεσε εκτεταμένες πλημμύρες με αποτέλεσμα ένα φράγμα κοντά στην παράκτια πόλη Ντέρνα να καταρρεύσει «πνίγοντας» στο νερό ολόκληρες συνοικίες.
*Φωτογραφίες: AP. Δορυφορική εικόνα: NOAA via AP
