Γράφει η Ξένια Κουναλάκη
Την ώρα που δεκάδες χιλιάδες Γερμανοί (η αστυνομία είπε 100.000, οι διοργανωτές μισό εκατομμύριο) διαδήλωναν με φόντο την Πύλη του Βρανδεμβούργου στο ηλιόλουστο Βερολίνο για να διαμαρτυρηθούν για την εισβολή στην Ουκρανία την περασμένη Κυριακή, λίγα μέτρα πιο πέρα στο κτίριο της γερμανικής Βουλής ο καγκελάριος Ολαφ Σολτς πραγματοποιούσε μια ιστορική ομιλία, με την οποία ανέτρεπε πλήρως το μεταπολεμικό αμυντικό δόγμα της χώρας. Η δέσμευσή του για έναν –διπλάσιο από τον τωρινό– αμυντικό προϋπολογισμό 100 δισ. ευρώ, ήτοι πάνω από 2% του ΑΕΠ –ένα πάγιο αίτημα του ΝΑΤΟ–, αλλά και την αποστολή πυραύλων και αντιαρματικών όπλων στην Ουκρανία παραβίασε όλες τις μέχρι πρότινος κόκκινες γραμμές του Βερολίνου.
Αιφνιδίασε τους πάντες
Η απόφαση του Σολτς, σύμφωνα με μαρτυρίες στενών συνεργατών του, ελήφθη κάποια στιγμή στη διάρκεια των πτήσεων μεταξύ Κιέβου, Βερολίνου και Μόσχας. Τότε του ήρθε η σκέψη: μήπως πρέπει να πάρουμε κατά γράμμα όσα λέει ο Πούτιν για την παλινόρθωση της παλιάς μεγάλης Ρωσίας; Mόνος του, χωρίς να ενημερώσει κανέναν, πλην του υπουργού Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ, σύμφωνα με τα σχετικά ρεπορτάζ του γερμανικού Τύπου, ο καγκελάριος αιφνιδίασε τους πάντες, συμπεριλαμβανομένων των εταίρων του αλλά και του δικού του κόμματος, όταν έκανε την ιστορική ομιλία στην Μπούντεσταγκ. Σε αδρές γραμμές είχαν ενημερωθεί όλα τα κόμματα για την αλλαγή πλεύσης. Το ποσό των 100 δισ. ευρώ, όμως, το άκουσαν πρώτη φορά στη ζωή τους την ώρα της ομιλίας, ακόμη και η υπουργός Εξωτερικών, Αναλένα Μπέρμποκ και ο αντικαγκελάριος, Ρόμπερτ Χάμπεκ.
Η στροφή 180 μοιρών στην αμυντική και εξωτερική πολιτική ανακοινώθηκε λίγα 24ωρα αφότου ο αρχηγός του στρατού, Aλφονς Μάις, επέκρινε την κατάσταση των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων, κατακεραυνώνοντας τις πενιχρές επενδύσεις σε στρατιωτικό εξοπλισμό. «Η Μπούντεσβερ, της οποίας έχω το προνόμιο να ηγούμαι, είναι λίγο πολύ γυμνή. Οι εναλλακτικές που μπορούμε να προσφέρουμε στους πολιτικούς για να παράσχουν υποστήριξη στη Συμμαχία είναι πολύ περιορισμένες», έγραψε στον λογαριασμό του στο LinkedIn.
Η Κοντσάντζε Στελτσενμίλερ, του Ινστιτούτου Βrookings, θεωρεί ότι δεν μπορεί να υπάρξει μια μόνο ερμηνεία για την ιστορική αλλαγή στη γερμανική εξωτερική και αμυντική πολιτική της περασμένης εβδομάδας, που εκδηλώθηκε με την αναστολή του Nord Stream 2, την αποστολή φονικών όπλων στην Ουκρανία, τη σημαντική αύξηση του αμυντικού προϋπολογισμού και τον σχεδιασμό για κατασκευή δύο σταθμών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). «Οι διεθνείς πιέσεις, η ηθική αγανάκτηση, η αγριότητα της ρωσικής επιθετικότητας, όλα έπαιξαν τον ρόλο τους. Για τους Γερμανούς κάθε γενιάς, όμως, είτε έχουν γεννηθεί το 1945 είτε μετά, το έναυσμα ήταν ένας Ρώσος πρόεδρος που κατηγορεί την κυβέρνηση μιας ελεύθερης δημοκρατικής χώρας με Εβραίο πρόεδρο ότι είναι ναζί που διαπράττει γενοκτονία», λέει στην «Κ».
Συμφωνεί το 80%
O Ράφαελ Λος του Eυρωπαϊκού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων (ECFR) πιστεύει ότι σε προσωπικό επίπεδο ο Σολτς, όπως και άλλοι Δυτικοί ηγέτες, επιχείρησε αρχικά να παρασύρει τον Πούτιν σε ένα μονοπάτι αποκλιμάκωσης. Σε προσωπικό επίπεδο απογοητεύτηκαν που ο Ρώσος πρόεδρος τους είπε ψέματα. Σε πολιτικό επίπεδο συνειδητοποίησαν τελικά ότι το Κρεμλίνο αποτελεί μια πρωτόγνωρη απειλή για την ειρήνη και την ασφάλεια στην Ευρώπη. «Σχεδόν το 80% των Γερμανών, σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση, στηρίζει την αύξηση του αμυντικού προϋπολογισμού του Σολτς», λέει στην «Κ» και αυτός είναι –κατά τη γνώμη του– ένας από τους λόγους που ο καγκελάριος αποτόλμησε το μεγάλο βήμα. Φοβίζει την Ευρώπη μια Γερμανία που επανεξοπλίζεται; «Ο μεγαλύτερος κίνδυνος που διαβλέπω είναι ότι η Γερμανία είναι πιθανό να χάσει το μομέντουμ να εφαρμόσει αυτή τη ριζική αναθεώρηση της γερμανικής εξωτερικής πολιτικής. Απαιτείται αποφασιστική διακυβέρνηση σε όλες τις ιεραρχικές βαθμίδες, από τον Σολτς μέχρι κάτω. Παράλληλα δεν αποκλείεται να βρεθούμε αντιμέτωποι με μια ακόμη γερμανική ομφαλοσκόπηση, τη στιγμή που η προσοχή και η αλληλεγγύη μας θα έπρεπε να είναι στραμμένες στην Ουκρανία», καταλήγει ο Λος.
«Συνέχισε έτσι, καγκελάριε Ολαφ Σολτς», έγραψε στο Twitter ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Μέχρι πριν από μια εβδομάδα η θεαματική αυτή στροφή του Βερολίνου φάνταζε περίπου αδιανόητη. Οι διεθνείς παρατηρητές είχαν εξοικειωθεί με τη «μερκελική» γραμμή των ισορροπιών, που προέκρινε πάντα σε κάθε κρίση το συμφέρον της χώρας. Είχαν πάρει ως δεδομένο ότι η Γερμανία θα διστάσει να συναινέσει στην έξωση της Ρωσίας από το SWIFT, θα προχωρήσει κανονικά στην αδειοδότηση του Nord Steam 2, παρά την εισβολή, και πως θα αρκεστεί να στείλει… 5.000 κράνη στην Ουκρανία, χειρονομία που προκάλεσε σκωπτικά σχόλια σε όλη την υφήλιο.
Τα κόμματα
Τα κόμματα που στήριξαν ανεπιφύλακτα τον αιφνιδιασμό Σολτς ήταν η Ενωση Χριστιανοδημοκρατών-Χριστιανοκοινωνιστών (CDU-CSU) και οι Ελεύθεροι Δημοκράτες (FDP), ενώ όπως ήταν φυσικό προβληματισμό διατύπωσαν οι αριστερές πτέρυγες των Σοσιαλδημοκρατών (SPD) και των Πράσινων. Από την άλλη, το SPD εξακολουθεί να έχει στους κόλπους του τον πρώην καγκελάριο Γκέρχαρντ Σρέντερ, ο οποίος παραμένει στα Δ.Σ. των ρωσικών ενεργειακών κολοσσών Rosneft και Gazprom. Πριν από λίγες μέρες τέσσερα στελέχη του γραφείου του παραιτήθηκαν εις ένδειξη διαμαρτυρίας για την άρνηση του Σρέντερ να διαρρήξει τις επιχειρηματικές σχέσεις του με τη Μόσχα.
