Kathimerini.gr
Στην Αφρική, χώρες όπως η Γκάνα, η Νιγηρία και η Κένυα έχουν καταδικάσει τις ρωσικές επιθέσεις εναντίον αμάχων στην Ουκρανία. Ωστόσο, η αντίδραση άλλων αφρικανικών χωρών ήταν πολύ πιο σιωπηλή.
Η θέση κάποιων χωρών της αφρικανικής ηπείρου είναι λεπτή και δεν επιθυμούν να εμπλακούν σε διπλωματικές αντιπαραθέσεις, αναφέρει ο Ρέμι Αντεκόγια, αναπληρωτής λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του York στην Αγγλία.
«Υπάρχει ένα ισχυρό ρεύμα σκέψης στην αφρικανική διπλωματία που λέει ότι τα αφρικανικά κράτη θα πρέπει να τηρήσουν ως αρχή την αποχή από εμπλοκή έτσι ώστε να μην βρεθούν μέσα σε έναν πόλεμο εξουσίας μεταξύ της Ανατολής και της Δύσης. Όπως, για παράδειγμα, κάποιες χώρες δεν ενεπλάκησαν σε πολέμους εξουσίας κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου», δήλωσε ο Αντεκόγια στο BBC.
Το παράδειγμα της Νότιας Αφρικής
Μία φωνή με επιρροή στην αφρικανική ήπειρο, που έχει καταστήσει σαφές ότι δεν επιθυμεί ως εχθρό τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, είναι εκείνη του προέδρου της Νότιας Αφρικής, Σίριλ Ραμαφόσα.
Σε ομιλία του στο κοινοβούλιο της χώρας του την Πέμπτη, δήλωσε: «Η θέση μας είναι πολύ ξεκάθαρη… υπάρχουν εκείνοι που επιμένουν πως θα πρέπει να εκφράζουμε με έντονο τρόπο την αντίθεσή μας απέναντι, ας πούμε, στη Ρωσία. Και η προσέγγιση που έχουμε επιλέξει να υιοθετήσουμε… είναι ότι επιμένουμε πως θα πρέπει να υπάρξει διάλογος».
Αφού εξέδωσε αρχικά μια ανακοίνωση, στην οποία καλούσε τη Ρωσία να αποσύρει άμεσα τα στρατεύματά της από την Ουκρανία, η Νότια Αφρική ρίχνει έκτοτε το φταίξιμο για τον πόλεμο κατευθείαν στο κατώφλι του ΝΑΤΟ επειδή έθεσε υπό εξέταση την ένταξη της Ουκρανίας στη στρατιωτική συμμαχία, κάτι στο οποίο η Ρωσία αντιτίθεται.
«Ο πόλεμος θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί εάν το ΝΑΤΟ είχε λάβει υπόψη τις προειδοποιήσεις από τους ηγέτες και τους αξιωματούχους του όλα αυτά τα χρόνια, πως η προς ανατολάς επέκτασή του θα οδηγούσε σε μεγαλύτερη -και όχι λιγότερη- αστάθεια στην περιοχή». είπε ο Ραμαφόσα στο κοινοβούλιο την Πέμπτη.
Ο πρώην πρόεδρος της Νότιας Αφρικής Τζέικομπ Ζούμα εξέδωσε επίσης ανακοίνωση στην οποία ανέφερε ότι η Ρωσία «αισθανόταν ότι την προκαλούν».
«Ο Πούτιν έχει κάνει μεγάλη υπομονή με τις δυτικές δυνάμεις. Ήταν πολύ σαφής σχετικά με την αντίθεσή του απέναντι στην προς ανατολάς επέκταση του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία […] και τη στρατιωτική απειλή που αποτελεί για τη Ρωσία η παρουσία αυτών των δυνάμεων… Μοιάζει δικαιολογημένο που η Ρωσία ένιωσε να προκαλείται», ανέφερε ο Ζούμα, σε ανακοίνωση που εξέδωσε το ίδρυμά του στις 6 Μαρτίου.
Η Νότια Αφρική έχει στενές σχέσεις με τη Ρωσία και ο Ραμαφόσα έχει αναφέρει πως προσεγγίστηκε ώστε να αναλάβει ρόλο διαμεσολαβητή στις συγκρούσεις, δεδομένου ότι είναι μέλος των BRICS, μιας ομάδας αναδυόμενων οικονομιών, στην οποία συμμετέχουν η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ινδία, η Κίνα και η Νότια Αφρική.
Οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών χρονολογούνται από τον καιρό του απαρτχάιντ όταν η πρώην Σοβιετική Ένωση υποστήριξε τη Νότια Αφρική και το κόμμα του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου στις μάχες για την απελευθέρωσή τους. «Αυτές οι ενέργειες δεν έχουν ξεχαστεί», λέει ο Αντεκόγια.
Ο ρόλος της πολιτικής κουλτούρας και των οικονομικών δεσμών
Η Νότια Αφρική ήταν μία από τις αφρικανικές χώρες, οι οποίες απείχαν από το ψήφισμα του ΟΗΕ, μέσω του οποίου απαιτείτο η άμεση απόσυρση των ρωσικών δυνάμεων από την Ουκρανία στις 2 Μαρτίου. Η χώρα κράτησε παρόμοια στάση και σε ό,τι αφορά την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014.
Η Νιγηρία και η Αίγυπτος ήταν ανάμεσα στις 28 αφρικανικές χώρες που ψήφισαν υπέρ της καταδίκης της Ρωσίας, ενώ οκτώ άλλες δεν κατέθεσαν ψήφο. Η Ερυθραία ήταν η μόνη αφρικανική χώρα που ψήφισε ξεκάθαρα εναντίον του ψηφίσματος.
Επιπλέον, το υπουργείο Εξωτερικών της Ζιμπάμπουε ανέφερε σε ανακοίνωσή του πως δεν είχε πειστεί για το αν το ψήφισμα του ΟΗΕ προσανατολιζόταν προς τον διάλογο, ή αν «έριχνε περισσότερο λάδι στη φωτιά, περιπλέκοντας κι άλλο την κατάσταση».
Πολλές από τις χώρες που απείχαν από την ψηφοφορία είναι απολυταρχικά καθεστώτα. Βλέπουν τη μονομερή απόφαση του Πούτιν για την εισβολή στην Ουκρανία ως ένδειξη δύναμης και εγωισμού, την οποία μπορούν να εκτιμήσουν και να ευθυγραμμιστούν με αυτήν, δήλωσε στο CNN η Γετούντε Οντουγκμπεσάν – Ομέντε, πολιτική αναλύτρια και καθηγήτρια στο κρατικό κολλέγιο Φάρμινγκσντειλ της Νέας Υόρκης.
Στην Αφρική το 18% των ρωσικών εξαγωγών όπλων
Τα τελευταία χρόνια, η Ρωσία έχει καταφέρει να γίνει ως ένας από τους πιο πολύτιμους εμπορικούς εταίρους της Αφρικής, ως σημαντικός προμηθευτής στρατιωτικού υλικού με σημαντικές συμμαχίες στη Νιγηρία, τη Λιβύη, την Αιθιοπία και το Μάλι.
Η Αφρική αντιπροσώπευε το 18% των ρωσικών εξαγωγών όπλων μεταξύ 2016 και 2020, σύμφωνα με τη δεξαμενή σκέψης του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη που βρίσκεται στη Στοκχόλμη (SIPRI).
Ορισμένοι αναλυτές λένε ότι η υποστήριξη ή η απώλεια μομφής προς τη Ρωσία έχει να κάνει με ένα ευρύτερο αίσθημα που επικρατεί σε μέρη της Αφρικής, σύμφωνα με το οποίο οι θέσεις της δυτικής πολιτικής δεν λειτουργούν πάντα υπέρ τους.
«Το μήνυμα που προωθεί η Μόσχα είναι ότι “εάν έχετε κουραστεί από τον πατερναλιστικό τρόπο που σας προσεγγίζει η Δύση, θα γίνουμε οι συνεργάτες σας για την ασφάλεια. Θα είναι μια σχέση ίσων”», είπε στο CNN ο Άανου Αντεόγε, αναλυτής για τα ζητήματα Ρωσίας – Αφρικής.
