REUTERS, A.P.
Ενώ ο ουκρανικός στρατός συνεχίζει να αποκομίζει εδαφικά κέρδη στο ανατολικό μέτωπο του πολέμου, απειλώντας να συνεχίσει την προέλασή του από το Χάρκοβο στο κατεχόμενο από τους Ρώσους Λουγκάνσκ, οι φιλορώσοι αυτονομιστές ανακοίνωσαν δημοψηφίσματα εντός της εβδομάδας σε τέσσερις επαρχίες της Ουκρανίας (Λουγκάνσκ, Ντονέτσκ, Χερσώνα, Ζαπορίζια) για την ένταξή τους στη Ρωσική Ομοσπονδία.
Σε πλήρη συντονισμό, οι ηγέτες των αυτόκλητων «Λαϊκών Δημοκρατιών» του Λουγκάνσκ και του Ντονέτσκ, που συναποτελούν τη βιομηχανική περιοχή του Ντονμπάς, ανακοίνωσαν ότι προχωρούν στη διενέργεια δημοψηφισμάτων στο διάστημα από 23 μέχρι 27 Σεπτεμβρίου. Προς την ίδια κατεύθυνση κινούνται οι διορισμένες από τους Ρώσους αρχές της Χερσώνας και της Ζαπορίζια. Σε θρίλερ για σκληρά νεύρα εξελίχθηκε η χθεσινή αναμονή του αναγγελθέντος για τις 8 μ.μ. διαγγέλματος του Ρώσου προέδρου Πούτιν. Η δίωρη καθυστέρηση πυροδότησε έντονη φημολογία σχετικά με το τι στην πραγματικότητα συμβαίνει, μέχρι λίγο πριν τα μεσάνυχτα όταν ο Σεργκέι Μαρκόφ, πρώην στενός συνεργάτης του Ρώσου προέδρου, δήλωσε ότι το διάγγελμα αναβάλλεται για σήμερα.
Νωρίτερα, υπήρξε έντονη φημολογία ότι ο Πούτιν ετοιμάζεται να κηρύξει γενική επιστράτευση για να αντιστρέψει τις αρνητικές εξελίξεις στο μέτωπο. Ερωτηθείς σχετικά, ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου Τζέικ Σάλιβαν θεώρησε πιθανό να δρομολογηθεί αυτό το σενάριο τα επόμενα εικοσιτετράωρα.
Μία ημέρα πριν από την έναρξη της ρωσικής εισβολής, ο Ρώσος πρόεδρος αναγνώρισε τις αποσχιστικές «Λαϊκές Δημοκρατίες» των ρωσόφωνων περιοχών του Λουγκάνσκ και του Ντονέτσκ. Σήμερα, ο ρωσικός στρατός και οι τοπικοί σύμμαχοί του ελέγχουν ολόκληρη την επαρχία Λουγκάνσκ και περίπου το 60% του Ντονέτσκ. Στη Χερσώνα, οι Ρώσοι ελέγχουν το 95% του εδάφους, αλλά αντιμετωπίζουν έντονες αντιστάσεις από έναν πληθυσμό όπου το ρωσικό στοιχείο αποτελεί μειονότητα. Το ίδιο συμβαίνει στη Ζαπορίζια, όπου οι Ρώσοι ελέγχουν μεν το μεγαλύτερο μέρος του εδάφους, αλλά όχι και την ομώνυμη πρωτεύουσα της επαρχίας.
Υπό αυτές τις συνθήκες, είναι αυτονόητα τα ερωτήματα για το είδος και την αξία των δημοψηφισμάτων που μπορούν να οργανωθούν σε τόσο σύντομο διάστημα, με την κάννη του ρωσικού όπλου στον κρόταφο. Ο Μιχαήλο Ποντόλιακ, κορυφαίος σύμβουλος του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, χαρακτήρισε το στρατήγημα των δημοψηφισμάτων ως ένα είδος «ηρεμιστικού» για τη ρωσική κοινή γνώμη, που έχει ερεθιστεί από την ταπεινωτική ήττα στο Χάρκοβο. Από την πλευρά του, ο προσωπάρχης της προεδρίας, Αντρέι Γέρμακ, έκανε λόγο για «αφελή εκβιασμό».
Από την έναρξη της ρωσικής εισβολής, η Μόσχα άφηνε ανοιχτή την προοπτική να διαπραγματευθεί με το Κίεβο και τη Δύση. Ωστόσο οι πρόσφατες αποτυχίες στο πεδίο της μάχης φαίνεται ότι την ώθησαν να περάσει τον Ρουβίκωνα. Κομιστής της νέας γραμμής υπήρξε ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ, πρόεδρος της Ρωσίας από το 2008 μέχρι το 2012 και αντιπρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας υπό τον Πούτιν σήμερα. Σε χθεσινές δηλώσεις του, ο Μεντβέντεφ χαρακτήρισε τα επικείμενα δημοψηφίσματα αναγκαία βήματα για να αποκατασταθεί μια «ιστορική αδικία» εναντίον των ρωσόφωνων πληθυσμών. Εσπευσε δε να απευθύνει μια σοβαρή προειδοποίηση: «Οποιαδήποτε καταπάτηση ρωσικού εδάφους θα αποτελούσε έγκλημα και θα νομιμοποιούσε τη χρήση οποιουδήποτε μέσου αυτοάμυνας».
Έμμεση απειλή
Η δήλωση Μεντβέντεφ προκάλεσε σοβαρή ανησυχία στις δυτικές πρωτεύουσες, καθώς ερμηνεύτηκε ως έμμεση απειλή για τη χρήση ακόμη και μη συμβατικών όπλων, αν χρειαστεί, σε περίπτωση που η ουκρανική αντεπίθεση απειλήσει εδάφη που βρίσκονται υπό τον έλεγχο της Ρωσίας στις τέσσερις περιοχές.
Στο επιχειρησιακό πεδίο, ο ουκρανικός στρατός συνέχισε την προέλασή του στο ανατολικό μέτωπο, ανακαταλαμβάνοντας το χωριό Μπιλοχορίβκα και εντείνοντας την πίεση στον πόλη Λισιτσάνσκ της επαρχίας Λουγκάνσκ. Το βρετανικό υπουργείο Αμυνας ανέφερε ότι οι Ρώσοι απέσυραν από τον ναύσταθμο της Σεβαστούπολης ορισμένα υποβρύχια λόγω του φόβου επιθέσεων από τους νεοαποκτημένους πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς της Ουκρανίας. Οι πρόσφατες επιτυχίες του Κιέβου ενίσχυσαν τη θέση του ως προς τα αιτήματα για μεγαλύτερη στρατιωτική βοήθεια από τη Δύση, με τη Σλοβενία να υπόσχεται 28 άρματα μάχης και τη Γερμανία τέσσερα συμπληρωματικά πυροβόλα howitzer.
Σφίγγουν τα λουριά
Παρότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε κατά την πρόσφατη συνάντησή του με τον Ινδό πρόεδρο Ναρέντρα Μόντι ότι επιθυμεί τον τερματισμό του πολέμου «το συντομότερο δυνατόν», πυκνώνουν οι ενδείξεις ότι το Κρεμλίνο προσανατολίζεται για μια μακρά σύγκρουση μεγάλου κόστους. Χθες ο εκπρόσωπος Τύπου της ρωσικής προεδρίας, Ντμίτρι Πεσκόφ, ανέφερε ότι «επί του παρόντος δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις για μια πολιτική και διπλωματική κρίση» στην ουκρανική κρίση. Την ίδια ώρα, η ρωσική Δούμα (Βουλή) ενέκρινε νομοσχέδιο που καθιστά αυστηρότερες τις ποινές για τις παραβιάσεις της στρατιωτικής πειθαρχίας στο πεδίο της μάχης. Με τον νέο νόμο, η λιποταξία σε περίοδο στρατιωτικής κινητοποίησης ή επιβολής του στρατιωτικού νόμου θα τιμωρείται με έως και 10 χρόνια κάθειρξη, ενώ μέχρι τώρα το ανώτατο όριο ήταν πέντε χρόνια. Με δεκαετή κάθειρξη απειλούνται και όσοι παραδοθούν στον εχθρό χωρίς κάλυψη των ανωτέρων τους, ενώ ποινή κάθειρξης 15 ετών προβλέπεται για όσους καταδικαστούν για πλιάτσικο.
