Γιώργος Σκαφιδάς
Υπάρχουν μοτίβα που έχουν κατά κάποιο τρόπο «παγιωθεί» στη διεθνή σκηνή μέσα από τις ίδιες τις εξελίξεις τους τελευταίους έντεκα μήνες του πολέμου στην Ουκρανία. Ένα από αυτά είναι και το μοτίβο της μεταβλητής διστακτικότητας των Δυτικοευρωπαίων, που κάθε φορά ξεκινούν από μια θέση τύπου «όχι, δεν στέλνω» για να καταλήξουν στην πορεία σε μια θέση τύπου «ναι, θα στείλω»… ολοένα ισχυρότερα οπλικά συστήματα στην Ουκρανία.
Για του λόγου το αληθές, αρκεί μια ματιά προς Βερολίνο μεριά. Η – παραιτηθείσα πια από την ηγεσία του υπουργείου Άμυνας της Γερμανίας – Κριστίνε Λάμπρεχτ είχε ανακοινώσει στις 26 Ιανουαρίου του 2022, ολίγες εβδομάδες πριν από τη ρωσική εισβολή, ότι το Βερολίνο επρόκειτο να στείλει 5.000 στρατιωτικά κράνη στην Ουκρανία: μια προσφορά που θα γινόταν δεκτή με… χλεύη από την πλευρά των Ουκρανών και πολλών Δυτικών.
Ministerin Lambrecht informierte heute den Verteidigungsausschuss im Deutschen Bundestag über ihre Vorhaben in der Legislatur. Sie machte auch deutlich, dass Deutschland eng an der Seite der steht. Wir werden 5000 Helme an die Ukraine liefern - Ausrüstung, die gebraucht wird. pic.twitter.com/tWbI44NAch
— Verteidigungsministerium (@BMVg_Bundeswehr) January 26, 2022
Ακόμη και εκείνη η προσφορά, ωστόσο, ήταν «προωθημένη» για τη γερμανική ηγεσία, με τα τότε δεδομένα. «Η ανακοίνωση σηματοδοτεί μια αλλαγή στη θέση της Γερμανίας, η οποία στο παρελθόν είχε αρνηθεί να στείλει ακόμη και προστατευτικό στρατιωτικό εξοπλισμό», έγραφε το Politico πριν από ακριβώς έναν χρόνο, στις 26 Ιανουαρίου του 2022.
Έκτοτε έγιναν πάρα πολλά, με τους Γερμανούς να επιδίδονται σε μια σειρά από διστακτικές μεν πλην όμως αλλεπάλληλες μετατοπίσεις, στέλνοντας στην Ουκρανία όχι μόνο κράνη αλλά και, μεταξύ άλλων, αντιαρματικά συστήματα (Panzerfaust), αντιαεροπορικά συστήματα (STINGER, STRELA) και αυτοκινούμενα πυροβόλα (Panzerhaubitze).
Πλέον, ακριβώς έναν χρόνο έπειτα από εκείνη την – κατά κάποιους ντροπιαστική – δήλωση της Λάμπρεχτ για τα κράνη, το Βερολίνο ανακοινώνει ότι πρόκειται να στείλει στην Ουκρανία τεθωρακισμένα οχήματα μάχης Marder αλλά και… άρματα μάχης Leopard 2.
Έως και πριν από ολίγα 24ωρα ωστόσο, η αποστολή των Leopard δεν έμοιαζε καθόλου βέβαιη. Αντιθέτως, προκαλούσε ρήγματα στο δυτικό μέτωπο υπό μορφή διαφωνιών, με τους «ανατολικούς» από τη μια πλευρά (τους Ουκρανούς, τους Πολωνούς, τις χώρες της Βαλτικής) να ζητούν επιτακτικά να ανοίξει ο δρόμος για την αποστολή των γερμανικής κατασκευής τανκς στο ουκρανικό μέτωπο, και το Βερολίνο από την άλλη να αντιστέκεται εγείροντας ενστάσεις.
Ωστόσο, όλα αυτά πια ανήκουν στο παρελθόν. Οι Γερμανοί έχουν δώσει το πράσινο φως για την αποστολή Leopard, ενώ και οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι πρόκειται να στείλουν στην Ουκρανία αμερικανικά άρματα μάχης M1 Abrams (για την αποστολή των οποίων επίσης υπήρχαν μέχρι πρότινος ενστάσεις από την πλευρά της Ουάσιγκτον σχετικές με θέματα κόστους καυσίμων και γραμμών ανεφοδιασμού).
Υπενθυμίζεται ότι νατοϊκές χώρες έχουν στείλει στην Ουκρανία τανκς τους περασμένους μήνες, πλην όμως όχι δυτικής κατασκευής αλλά παλαιά σοβιετικά T-72 τα οποία είχαν «ξεμείνει» στην κατοχή χωρών όπως είναι η Πολωνία, η Τσεχία κ.ά.
Με φόντο πια τις ανακοινώσεις για την αποστολή δυτικών αρμάτων μάχης στην Ουκρανία, ανακύπτουν μια σειρά από πολύ πρακτικά ερωτήματα:
1. Πότε ακριβώς θα φτάσουν αυτά τα άρματα στην Ουκρανία;
2. Πόσα ακριβώς θα είναι;
3. Πώς θα αντιδράσει η Μόσχα;
4. Τι θα μπορέσει επί του πεδίου να επιτύχει με «όχημα» αυτά τα τανκς η Ουκρανία;
Θα μπορούσαν να ακολουθήσουν την ίδια πορεία προς την Ουκρανία, άραγε, και άλλα δυτικά συστήματα το προσεχές διάστημα, όπως για παράδειγμα μαχητικά αεροσκάφη (ως έχουν σήμερα τα πράγματα, μάλλον όχι: η απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα);
Οι Βρετανοί θα στείλουν άρματα μάχης Challenger 2 στην Ουκρανία, οι Αμερικανοί θα στείλουν M1 Abrams και οι Ευρωπαίοι (Γερμανοί, Poland, Spain, Norway, Finland) Leopard 2, ενώ και οι Γάλλοι έχουν αφήσει να εννοηθεί ότι θα μπορούσαν να στείλουν κάποια από τα δικά τους Leclerc.
Πάνω από 100, μπορεί 150, αλλά όχι 300
Πόσα άρματα συνολικά; Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα πληροφορίες, ο συνολικός αριθμός θα ξεπερνά τα 100 αλλά όχι και τα 150. Βάσει όσων έχουν διαρρεύσει μέχρι στιγμής, οι Ευρωπαίοι πρόκειται να στείλουν συνολικά γύρω στα 80 Leopard, οι Αμερικανοί 31 Abrams και οι Βρετανοί 14 Challenger. Ο επικεφαλής των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων, Βαλέρι Ζαλούζνι, είχε υποστηρίξει ωστόσο ότι οι δυνάμεις του, για να επιτύχουν τους στόχους τους, χρειάζονται περί τα 300 δυτικής κατασκευής άρματα, όχι 100 ούτε 150.
Το Κίεβο διαμηνύει ότι ο στόχος πια για τους Ουκρανούς είναι να καταφέρουν να ανακαταλάβουν όλα τα ουκρανικά εδάφη που τελούν σήμερα υπό ρωσική κατοχή, της Κριμαίας συμπεριλαμβανομένης. Οι απόψεις ωστόσο διίστανται γύρω από το εάν θα μπορούσε όντως να γίνει κάτι τέτοιο μέσα στο 2023 ή και αργότερα.
Η αμερικανική πλευρά (ο υπουργός Άμυνας Λόιντ Όστιν, ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων στρατηγός Μαρκ Μίλεϊ) έχει δηλώσει δημοσίως ότι θα είναι πολύ δύσκολο για τους Ουκρανούς να ανακαταλάβουν εδάφη μέσα στο 2023. Οι ρωσικές δυνάμεις έχουν, άλλωστε, αφιερώσει πολύ χρόνο και σημαντικούς πόρους το τελευταίο διάστημα στην ενίσχυση των οχυρώσεών τους εντός της Ουκρανίας, προκειμένου να μην ξαναζήσουν ήττες όπως ήταν εκείνες που προηγήθηκαν τους τελευταίους μήνες του 2022 σε Χάρκοβο και Χερσώνα.
Θα μπορούσαν, άραγε, τα δυτικά τανκς να βοηθήσουν στους Ουκρανούς να σπάσουν τις γραμμές οχύρωσης του εχθρού, ανοίγοντας τον δρόμο για μια νέα ουκρανική προέλαση;
Συγκρίνοντας οπλικά συστήματα
Το γερμανικό Leopard 2 «είναι ένα από τα καλύτερα άρματα μάχης στον κόσμο», γράφει ο Μαρκ Τσάμπιον στο Bloomberg. Αναπτύσσει ταχύτητα ως και 70 χιλιομέτρων την ώρα, καλύπτει μια απόσταση ως και 450 χιλιομέτρων χωρίς ανεφοδιασμό, στρέφει το κανόνι του των 120 mm σε στόχους έως και 3 χιλιόμετρα μακριά, και γενικώς θεωρείται εύχρηστο, αποτελεσματικό και ευέλικτο.
Το αμερικανικό Abrams από την άλλη, είναι δοκιμασμένο όσο λίγα άλλα άρματα στα πεδία των μαχών και μπορεί να αντέξει εχθρικά πυρά που άλλα άρματα δεν θα άντεχαν. Ωστόσο, είναι ένα πολύ «βαρύ» άρμα που θεωρείται δύσκολο στην χρήση και «καίει» πολύ.
Μπορούν τα Leopard και Abrams να σταθούν απέναντι στα ρωσικά T-72 και T-90; Σαφέστατα, με την υποσημείωση ωστόσο ότι τα πεδία των μαχών είναι κάτι το πολυπαραγοντικό στο οποίο εμπλέκονται: στρατιωτικά πληρώματα (ικανά ή λιγότερο ικανά), στρατιωτικές ηγεσίες (ικανές ή λιγότερο ικανές), άλλα οπλικά συστήματα και ποικίλοι άλλοι – ενίοτε αστάθμητοι – παράγοντες.
Προς μια άνοιξη συγκρούσεων
Η άνοιξη του 2023 θα είναι ενδεικτική για την πορεία των εξελίξεων στην Ουκρανία. Τα δεδομένα αλλάζουν πια, ή μάλλον πρόκειται να αλλάξουν, με την είσοδο δυτικών αρμάτων μάχης και συστοιχιών Patriot (αλλά και οχημάτων Marder και Bradley, μεταξύ άλλων). Οι Ουκρανοί έχουν καταστήσει σαφές ότι αναμένουν νέες επιθέσεις από την πλευρά των ρωσικών δυνάμεων, ξεκινώντας από την άνοιξη. Σύμφωνα με τις σχετικές εκτιμήσεις, δε, τα τανκς της Δύσης θα αρχίσουν να φτάνουν στην Ουκρανία την άνοιξη.
Όσο για τους Ρώσους, εκείνοι συνεχίζουν να σφυροκοπούν τις ουκρανικές υποδομές από απόσταση και ανασυντάσσονται, στέλνοντας το μήνυμα ότι δεν πρόκειται να κάνουν πίσω από τις σημερινές τους θέσεις.
Πλέον όλα σηματοδοτούν μια νέα κλιμάκωση…
