Kathimerini.gr
Ελένη Τζαννάτου
Υπήρξε ο τελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης. Αυτός που κάθισε στο τιμόνι της από το 1985 έως το 1991. Που προσπάθησε να αλλάξει το οικονομικό και κοινωνικό τοπίο με την Περεστρόικα. Που έφερε την Γκλάσνοστ, για ένα κράτος πιο ανοιχτό στον διάλογο και την κριτική. Κι αυτός που τελικά, με τις μεταρρυθμίσεις του οδήγησε το 1991 στην πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, που σήμανε συγχρόνως την λήξη του Ψυχρού Πολέμου αλλά και το τέλος των «δύο κόσμων» που για δεκαετίες στάθηκαν απέναντι, με μια αρκετά διαφορετική αντίληψη του πώς λειτουργούν τα πράγματα.
Η είδηση του θανάτου του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ στα 91 του χρόνια, όπως ήταν αναμενόμενο, επιστράτευσε διαδικτυακές και μη πένες που αποχαιρέτησαν έναν από τους πλέον επιδραστικούς πολιτικούς του 20ου αιώνα. Και πέρα από τις λέξεις «περεστρόικα», «Σοβιετική Ένωση», «δυτικοποίηση», που «έπαιξαν» πολύ στους επίσημους και μη επικήδειους, δεν ήταν λίγοι κι αυτοί που θυμήθηκαν τις πιο…ποπ στιγμές του πρώην ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης, όπως τα διαφημιστικά σποτ στα οποία πρωταγωνίστησε.
To 1998, ο Γκορμπατσόφ έγινε ο πρωταγωνιστής ενός διαφημιστικού σποτ της Pizza Hut, το οποίο προβλήθηκε παγκοσμίως. Σε αυτό, βλέπουμε τον εκτός καθηκόντων πλέον Γκορμπατσόφ να διασχίζει την Κόκκινη Πλατεία με την εγγονή του για να φτάσει σε ένα κατάστημα Pizza Hut.
Μπαίνοντας σε αυτό φυσικά και δεν περνάει απαρατήρητος, μιας και οι γύρω θαμώνες λένε έκπληκτοι «Ο Γκορμπατσόφ!». Ο οποίος και γίνεται αντικείμενο αντιπαράθεσης σε διπλανό τραπέζι της πιτσαρίας, με κάποιον να κάνει λόγο για «οικονομική σύγχυση» και «πολιτικό χάος» που έφερε ο πρώην ηγέτης και κάποιον άλλο για δικαίωμα «στην ευκαιρία» και «ελπίδα». Για να καταλήξει μία γυναίκα στο τραπέζι στο ότι χάρη σε αυτόν «έχουμε πολλά πράγματα…όπως Pizza Hut».
Η αλυσίδα της Pizza Hut, όπως κι αυτή των McDonalds ήταν από τις πρώτες διεθνείς αλυσίδες που προσγειώθηκαν στην Σοβιετική Ένωση το 1990 (σε μια εντελώς διαφορετική συνθήκη, εν έτει 2022, είδαμε και τις δύο να κατεβάζουν τα ρολά τους στην Ρωσία).
Όπως λέγεται, χρειάστηκε αρκετός καιρός προκειμένου ο Γκορμπατσόφ να πειστεί να παίξει στην εν λόγω διαφήμιση, ενώ, η σύζυγός του, Ραΐσα Γκορμπατσόβα προβληματίστηκε για τον αντίκτυπο που μπορεί να είχε μια τέτοια κίνηση στην φήμη του. Δέχτηκε με τους δικούς του όρους να πρωταγωνιστήσει τελικά στο σποτ, ανάμεσα στους οποίους ήταν και το να μην τρώει πίτσα στην διαφήμιση.
Μπορεί η διαφήμιση της Pizza Hut, που γιορτάζει ενθουσιωδώς την έλευση του καπιταλισμού στην χώρα, να γυρίστηκε σε ένα από τα πιο κεντρικά σημεία της Μόσχας και να προβλήθηκε, τελικά, σε ολόκληρο τον κόσμο, όχι όμως και στην Ρωσία, στην οποία η κριτική για την απόφαση αυτή του πολιτικού ήταν σφοδρή.
Η «καριέρα», όμως, του πρώην ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης στον κόσμο της διαφήμισης έχει άλλον έναν σταθμό: αυτόν στο πίσω κάθισμα μιας λιμουζίνας, με μία τσάντα Louis Vuitton.
Did you know?
— FashionTalkOnly (@FashionTalkOnl1) August 31, 2022
Mikhail Gorbachev x Louis Vuitton #LV #LVMH #ad #Berlin #History pic.twitter.com/QH95zisQlI
Η εν λόγω φωτογραφία, που χρησιμοποιήθηκε για print καμπάνια του γνωστού οίκου μόδας το 2007, βρίθει σημειολογικών αναφορών. Ο Γκορμπατσόφ περνάει με το αυτοκίνητο έξω από ό,τι έχει απομείνει από το τείχος του Βερολίνου. Στην ανοιχτή, δε, Louis Vuitton τσάντα που υπάρχει δίπλα του βλέπουμε ένα περιοδικό, στο εξώφυλλο του οποίου γράφει στα ρωσικά: «Η δολοφονία του Λιτβινένκο: Ήθελαν να παραδώσουν τον ύποπτο για 7.000 δολάρια».
Όπου «ύποπτος», ο Αλεξάντερ Λιτβινένκο, ένας πρώην πράκτορας της KGB, ο οποίος, λίγους μήνες νωρίτερα είχε πεθάνει από δηλητηρίαση με ραδιενεργό ισότoπο Πολώνιο 210. Ο Λιτβινένκο, που δεν είχε κρύψει την εναντίωσή του απέναντι στην ρωσική κυβέρνηση, λίγο πριν τον θάνατό του κατηγόρησε για την δηλητηρίασή του τον Βλαντίμιρ Πούτιν, με την υπόθεση από εκεί και πέρα να λαμβάνει πολύ μεγάλες διαστάσεις στον Τύπο παγκοσμίως, αλλά και να οδηγεί, τελικά, μετά από κάποια χρόνια σε διπλωματική ένταση μεταξύ Ρωσίας και Βρετανίας.
Η καμπάνια του Louis Vuitton δεν άργησε να προκαλέσει αντιδράσεις, με τον οίκο μόδας και τους εκπροσώπους του να σπεύδουν τότε να κατευνάσουν τα πνεύματα, εξηγώντας πως ένα πολιτικό μήνυμα δεν ήταν βασικός σκοπός της καμπάνιας, ενώ, με την σειρά της, η πλευρά Γκορμπατσόφ δήλωσε πως δεν είχε γνώση του τι θα γράφει το εξώφυλλο του περιοδικού κατά την διάρκεια της φωτογράφισης.
Κι ένα μικρό easter egg
Η ποπ κουλτούρα, όπως κάνει πάντα, ενσωμάτωσε και στην προκειμένη τα σημεία των καιρών της -ή και κοίταξε πίσω στην ιστορία για να την αφηγηθεί ξανά. Έτσι, η «Gorbymania» πέρασε στον κινηματογράφο, από το «καθρέφτισμά του» στο «Rocky IV» μέχρι την παρωδία του «Naked Gun» των Ζούκερ-Άμπραμς, ενώ, ο Γκορμπατσόφ έπαιξε και ο ίδιος τον εαυτό του στο «Faraway, So Close!» του Βιμ Βέντερς.
Έκανε όμως κι ένα μικρό μουσικό «πέρασμα» στο βίντεο κλιπ του «Land of Confusion» των Genesis -το μάλλον πιο αναγνωρίσιμο βίντεο κλιπ τους. Σε αυτό, παρελαύνουν σε μορφή μαριονέτας όχι μόνο τα μέλη των Genesis αλλά και γνωστές φιγούρες της πολιτικής και μη.
Κάπου εκεί, θα δείτε και τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, να μιλά από μια οθόνη, όσο ο Ρόναλντ Ρίγκαν τρέχει, ντυμένος Σούπερμαν:
