Kathimerini.gr
Τάσος Ντάφλος
Μπορεί να πει κανείς πολλά για μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα όπως ο Ντόναλντ Τραμπ, αλλά σίγουρα δεν θα μπορούσε να του προσάψει πως είναι βαρετός ή προβλέψιμος. Ο δισεκατομμυριούχος τέως πρόεδρος των ΗΠΑ κατάφερε μάλιστα κάτι που φαντάζει αρκετά παράδοξο. Συσπείρωσε γύρω του πολλούς ψηφοφόρους που ανήκουν στη χαμηλότερη ή τη μεσαία τάξη και τους έκανε να πιστέψουν πως είναι ο πλέον κατάλληλος πολιτικός για να τους αντιπροσωπεύσει, τη στιγμή που ο ίδιος ανήκει στην αμερικανική ελίτ και κατάγεται από μια πολύ εύπορη οικογένεια.
Οποιαδήποτε δυσαρέσκεια μπορεί να αισθάνονται οι Ρεπουμπλικανοί ψηφοφόροι για τον Τραμπ, την ξεπερνά το γεγονός ότι τον προτιμούν σε σχέση με τις εναλλακτικές που έχουν.
«Το χάος ακολουθεί τον Τραμπ», υποστηρίζει η Νίκι Χέιλι, η οποία είναι αντίπαλος του τέως προέδρου στην κούρσα για το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών στις προεδρικές εκλογές που θα γίνουν τον Νοέμβριο. Και πράγματι, η ταραχώδης περίοδος της προεδρίας του, η χαοτική αποχώρησή του από την εξουσία μετά την ήττα του στις εκλογές του 2020, καθώς και οι νομικές του «περιπέτειες» μάλλον επιβεβαιώνουν αυτόν τον ισχυρισμό.
Πώς εξηγείται λοιπόν το ότι λίγους μήνες πριν από τις προεδρικές κάλπες του Νοεμβρίου, ο Τραμπ θεωρείται φαβορί τόσο για το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών όσο και για μια δεύτερη θητεία στον Λευκό Οίκο; Το «κλειδί» για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα βρίσκεται στη βαθιά διχασμένη κοινωνία των ΗΠΑ.
Ο κομματικός παράγοντας και οι ανεξάρτητοι ψηφοφόροι
Παρά την… εμπνευστική για πολλούς προσωπικότητα του Τραμπ, το ζήτημα της ψήφου δεν είναι μόνο προσωποκεντρικό αλλά σε μεγάλο βαθμό επηρεάζεται από τον παράγοντα της ιδεολογίας.
«Ο σκληρός πυρήνας των Ρεπουμπλικανών και των Δημοκρατικών ψηφοφόρων θα στηρίξει τον υποψήφιο του κόμματος», εξηγεί στην «Κ» ο Τζέιμς Ντ. Λονγκ, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον. Οπως σημειώνει, οποιαδήποτε δυσαρέσκεια μπορεί να αισθάνονται οι Ρεπουμπλικανοί ψηφοφόροι για τον Τραμπ, την ξεπερνά το γεγονός ότι τον προτιμούν σε σχέση με τις εναλλακτικές που έχουν. «Σε ένα δικομματικό σύστημα, όλα είναι “άσπρο – μαύρο” έως έναν βαθμό».
Σημαντικός είναι όμως και ο ρόλος των ανεξάρτητων ψηφοφόρων, εκείνων δηλαδή που θα μπορούσαν να μετακινηθούν από το ένα κόμμα στο άλλο. «Αντιπροσωπεύουν περίπου το 5% του συνόλου των ψηφοφόρων και δείχνουν να προτιμούν περισσότερο τον Μπάιντεν από τον Τραμπ», τονίζει ο Τζέιμς Λονγκ, επισημαίνοντας βέβαια ότι πρόσφατα στοιχεία έδειξαν πως η Ρεπουμπλικανή Νίκι Χέιλι θα μπορούσε να είναι πιο δημοφιλής σε αυτήν τη μερίδα Αμερικανών, συγκριτικά με τον Τραμπ αλλά και τον Μπάιντεν.
Οι υποστηρικτές του «Make America Great Again»
Πρόκειται για ένα σλόγκαν που εκφράζει μέρος των Ρεπουμπλικανών ψηφοφόρων. Εχει κυκλοφορήσει σε μπλούζες, καπέλα και φούτερ: «Make America Great Again», που σημαίνει: «Κάντε ξανά σπουδαία την Αμερική». Πρόκειται για μερίδα ψηφοφόρων που στηρίζουν ένθερμα τον Τραμπ και, σύμφωνα με τον Τζέιμς Λονγκ, θα τον στηρίξουν ό,τι κι αν συμβεί.
«Στο σενάριο που αντίπαλος του Μπάιντεν θα είναι η Χέιλι, οι υποστηρικτές του “MAGA” ίσως να μην μπουν καν στον κόπο να ψηφίσουν, δεν τους νοιάζει και πολύ», τονίζει ο καθηγητής.
«Υπάρχει μια ιδιαίτερη αφοσίωση στον Τραμπ στη βάση των ψηφοφόρων του», υποστηρίζει από την πλευρά του ο δρ Ρίτσαρντ Γκρόουπερ από το Santa Monica College στην Καλιφόρνια. «Εχει να κάνει περισσότερο με την προσωπικότητά του και το γεγονός ότι τους κάνει να αισθάνονται πως είναι “δικός τους” παρά τις δίκες και τις κατηγορίες σε βάρος του. Είναι κυρίως λευκοί από τις μεσοδυτικές ΗΠΑ που ανήκουν στην εργατική τάξη».
Από την πλευρά του, ο καθηγητής Τζέιμς Λονγκ επισημαίνει πως εάν πάει κανείς σε συγκεντρώσεις του Τραμπ και μιλήσει με τους υποστηρικτές του, θα σχηματίσει την εντύπωση πως οι άνθρωποι αυτοί «ζουν σε άλλον πλανήτη». «Ανήκουν σε διαφορετικά “οικοσυστήματα” πληροφοριών. Δεν γνωρίζουν και πολλά για τις νομικές περιπέτειες του Τραμπ, πέρα από όσα ακούνε από τον ίδιο».
Για ποιους… δουλεύει ο Τραμπ;
Οπως προκύπτει, η ρητορική του Τραμπ έχει ισχυρή επιρροή σε ικανό ποσοστό της αμερικανικής κοινωνίας. Ποιοι όμως αισθάνονται ότι ωφελήθηκαν στην πράξη από την προεδρία του κατά την περίοδο 2016 – 2020 και πόσοι πιστεύουν ότι μια δεύτερη νίκη του τον Νοέμβριο θα είχε θετικές εξελίξεις για την καθημερινότητά τους;
«Αυτή η ερώτηση είναι δύσκολο να απαντηθεί», υποστηρίζει ο Τζέιμς Λονγκ. «Συχνά, οι ψηφοφόροι βλέπουν αυτό που θέλουν να δουν, και πράγματα κατάφωρα ψευδή ή αληθή τα “φιλτράρουν” μέσα από έναν ιδεολογικό και κομματικό “φακό”».
Σύμφωνα με τον ίδιο, μέρος των Αμερικανών πολιτών αισθάνονται ότι οι ζωές τους ήταν καλύτερες επί Τραμπ. «Το εάν αυτό είναι αντικειμενικά αληθές, νομίζω έχει λιγότερη σημασία από το εάν οι Ρεπουμπλικανοί και ο Τραμπ κατάφεραν να τους πείσουν ότι είναι. Και πιστεύω πως το πέτυχαν», αναφέρει ο ειδικός.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σε άρθρο τους στις 2 Φεβρουαρίου, οι New York Times εστιάζουν σε μια μελέτη, η οποία έδειξε πως οι σαρωτικοί δασμοί που επέβαλε επί της προεδρίας του ο Τραμπ στην Κίνα και σε άλλους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ, αποτέλεσαν μια πολιτική επιτυχία για εκείνον αλλά ταυτόχρονα και μια αποτυχία για την οικονομία.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι χώρες που «επλήγησαν» από τους δασμούς αυτούς, επέβαλαν τους δικούς τους δασμούς στα αμερικανικά προϊόντα ως «αντίποινα», καθιστώντας τα ακριβότερα στο εξωτερικό, κάτι που είχε ιδιαίτερα αρνητικό αντίκτυπο στους αγρότες αλλά και στον εργασιακό τομέα των ΗΠΑ εν γένει.
Η κυβέρνηση Τραμπ έβαλε τότε στόχο να αντισταθμίσει αυτές τις απώλειες προσφέροντας οικονομική στήριξη στους αγρότες ύψους 23 δισ. δολαρίων το 2018 και το 2019. Αλλά δεν έγινε δίκαιη κατανομή αυτής της χρηματοδότησης.
«Η φορολογική πολιτική του Τραμπ ωφέλησε τους πλούσιους», τονίζει από την πλευρά του ο δρ Ρίτσαρντ Γκρόουπερ. «Οι φόροι δεν μειώθηκαν για τη μεσαία τάξη».
Και αν ο Τραμπ καταδικαστεί για κακούργημα;
Σήμερα, περίπου εννέα μήνες πριν από τις κάλπες του Νοεμβρίου, τα γεγονότα που ακολούθησαν την ήττα του Τραμπ το 2020, με την εισβολή των υποστηρικτών του στο Καπιτώλιο και τις κατηγορίες ότι προσπάθησε τότε να ανατρέψει το αποτέλεσμα των εκλογών, εξακολουθούν να τον ακολουθούν σαν σκιά.
Ο Τραμπ βρίσκεται αντιμέτωπος με συνολικά 91 κατηγορίες για τέσσερις διαφορετικές υποθέσεις σε βάρος του. Πώς αντιμετωπίζουν όμως τις νομικές του περιπέτειες οι Αμερικανοί ψηφοφόροι;
«Φαίνεται πως οι κατηγορίες σε βάρος του Τραμπ δεν έχουν επηρεάσει τη δημοφιλία του στη βάση των Ρεπουμπλικανών ψηφοφόρων. Αν μη τι άλλο, ίσως και να την ενίσχυσαν», σημειώνει ο Τζέιμς Λονγκ. «Αν όμως τους θέσουμε το ερώτημα: “Θα τον υποστηρίζατε ακόμα και αν καταδικαζόταν;”, τότε βλέπουμε πως σε κάποιους δεν αρέσει η ιδέα μιας καταδίκης και αποστασιοποιούνται».
Πράγματι μια πρόσφατη δημοσκόπηση του Reuters/Ipsos, δείχνει πως ένας στους τέσσερις Αμερικανούς που αυτοπροσδιορίζονται ως Ρεπουμπλικανοί και περίπου οι μισοί ανεξάρτητοι ψηφοφόροι που συμμετείχαν στην έρευνα, δήλωσαν ότι δεν θα ψηφίσουν τον Τραμπ εάν καταδικαστεί για κακούργημα.
Στο μεταξύ, υπενθυμίζεται ότι αυτόν τον μήνα το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ εξέτασε το ερώτημα εάν ο Τραμπ θα πρέπει να αποκλειστεί από τον Λευκό Οίκο εξαιτίας των πράξεών του πριν και μετά την εισβολή οπαδών του στο Καπιτώλιο. Η απόφαση εκτιμάται ότι θα ανακοινωθεί πριν από τη Σούπερ Τρίτη των προκριματικών εκλογών σε 15 πολιτείες στις 5 Μαρτίου.
Οι δημοσκοπήσεις σε μια αβέβαιη περίοδο
Στην παρούσα φάση, πάντως, οι δημοσκοπικές διαφορές μεταξύ Μπάιντεν και Τραμπ είναι οριακές. Ειδικότερα, δημοσκόπηση του Economist δείχνει πως ο Τραμπ προηγείται μόλις κατά μία ποσοστιαία μονάδα με 43% έναντι του Μπάιντεν, ο οποίος συγκεντρώνει 42%. Παράλληλα, δημοσκόπηση του Πανεπιστημίου Quinnipiac διαμορφώνει παρόμοια εικόνα, αυτή τη φορά υπέρ του Μπάιντεν, ο οποίος συγκεντρώνει 38% έναντι 37% του Τραμπ.
«Διανύουμε μια περίοδο που ο κόσμος είναι αρκετά θυμωμένος και δεν του αρέσει καμία από τις επιλογές που έχει», εξηγεί ο Τζέιμς Λονγκ. «Καθώς πλησιάζουμε όμως προς στον Νοέμβριο, οι προεκλογικές εκστρατείες θα εντείνονται και πιστεύω πως θα ισχυροποιηθεί η στήριξη των Δημοκρατικών προς τον Μπάιντεν και των Ρεπουμπλικανών προς τον Τραμπ».
Σε ό,τι αφορά τους ανεξάρτητους ψηφοφόρους, ο καθηγητής επισημαίνει ότι είναι πολύ νωρίς για να εξαγάγουμε ασφαλή συμπεράσματα, αν και η ζυγαριά γέρνει ελαφρώς υπέρ του Μπάιντεν. Παρ’ όλα αυτά, ο Λόνγκ τονίζει πως αυτή η ομάδα ψηφοφόρων αλλάζει γνώμη από μήνα σε μήνα.
«Βρισκόμαστε στη φάση που οι ψηφοφόροι σκέφτονται τι πηγαίνει στραβά στις ζωές τους και κατηγορούν για όλα τον απερχόμενο πρόεδρο», σημειώνει από την πλευρά του ο Ρίτσαρντ Γκρόουπερ. «Κάποιοι ίσως θεωρούν ότι η οικονομία δεν πηγαίνει καλά ή ότι ο Μπάιντεν παραείναι μεγάλος».
«Οι δημοσκοπήσεις αυτή τη στιγμή δείχνουν ότι ο Τραμπ κερδίζει στις αμφίρροπες πολιτείες», προσθέτει ο ειδικός, επισημαίνοντας όμως πως αντιμετωπίζει επιφυλακτικά τα εν λόγω στοιχεία, καθώς το τοπίο θα γίνει πιο ξεκάθαρο όταν οι προεκλογικές εκστρατείες καταστήσουν πιο έντονες τις διαφορές και τις αντιθέσεις μεταξύ των δύο υποψηφίων για την προεδρία.
