Το 1940, αφού η Γαλλία ηττήθηκε στον «πόλεμο – αστραπή» των Ναζί (Blitzkrieg), ο ιστορικός Μαρκ Μπλοχ καταδίκασε τις μεσοπολεμικές ελίτ της χώρας του για την αποτυχία τους να αντιμετωπίσουν την απειλή που θα ακολουθούσε. Σήμερα, ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, επικαλείται τον Μπλοχ, προειδοποιώντας ότι οι ευρωπαϊκές ελίτ βρίσκονται σε μια παρόμοια επανάπαυση, η οποία θα μπορούσε να αποβεί μοιραία.
Ο Μακρόν δήλωσε τα παραπάνω στο πλαίσιο συνέντευξης που παραχώρησε στον «Economist» από το Μέγαρο Ελιζέ, λίγες μόλις ημέρες ύστερα από μια μακροσκελή ομιλία του για το μέλλον της Ευρώπης.
Στην εν λόγω συνέντευξη, ο Γάλλος πρόεδρος δήλωσε ότι η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με έναν άμεσο κίνδυνο, σημειώνοντας ότι «όλα θα μπορούσαν να καταρρεύσουν πολύ γρήγορα», ενώ τόνισε ότι χρειάζεται πολλή δουλειά για να αποκατασταθεί η ασφάλεια στη Γηραιά Ηπειρο.
Στο μεταξύ, ο Μακρόν, σύμφωνα με τον «Economist», βρίσκεται κάτω από τη σκιά της λαϊκής δυσαρέσκειας προς το πρόσωπό του εντός της Γαλλίας καθώς και των επιδεινούμενων σχέσεων της χώρας του με τη Γερμανία. Υπάρχει μάλιστα ο κίνδυνος οι προειδοποιήσεις του να αγνοηθούν, όπως έχει συμβεί και με άλλους αγγελιοφόρους ζοφερών μηνυμάτων στο παρελθόν.
«Η Ρωσία δεν γνωρίζει πλέον από όρια»
Η κινητήριος δύναμη πίσω από την προειδοποίηση του Μακρόν είναι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Ο πόλεμος έχει αλλάξει τη Ρωσία, η οποία έχει υιοθετήσει «την επιθετικότητα σε όλες τις πτυχές της διαμάχης». Οπως υποστηρίζει μάλιστα ο Γάλλος πρόεδρος, «η Ρωσία δεν γνωρίζει πλέον από όρια».
Η Μολδαβία, η Λιθουανία, η Πολωνία και η Ρουμανία ή οποιαδήποτε άλλη γειτονική χώρα, θα μπορούσε να είναι ο επόμενος στόχος. Εάν η Ρωσία κερδίσει, η ευρωπαϊκή ασφάλεια θα καταρρεύσει.
«Η Ευρώπη πρέπει να ξυπνήσει απέναντι σε αυτό τον νέο κίνδυνο», αναφέρει ο Μακρόν, αρνούμενος να κάνει πίσω στη δήλωση που έκανε τον Φεβρουάριο σχετικά με το ενδεχόμενο αποστολής δυτικών στρατευμάτων στην Ουκρανία.
Το εν λόγω μήνυμα είχε προκαλέσει τρόμο και οργή σε κάποιους από τους συμμάχους του, αλλά ο ίδιος επιμένει ότι η επιφυλακτικότητά τους απλώς θα ενθαρρύνει τη Ρωσία να προχωρήσει περαιτέρω: «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι έχουμε υπάρξει υπερβολικά διστακτικοί, θέτοντας όρια για τις ενέργειές μας απέναντι σε κάποιον που δεν έχει πλέον καθόλου όρια και είναι ο επιτιθέμενος».
Εκκληση για ένα «υπαρξιακό debate»
Ο Μακρόν εμφανίζεται μάλιστα αμετακίνητος στην άποψή του ότι, οποιοσδήποτε και αν βρίσκεται στον Λευκό Οίκο το 2025, η Ευρώπη θα πρέπει να βάλει τέλος στις προηγούμενες δεκαετίες στρατιωτικής εξάρτησης από τις ΗΠΑ καθώς και στη διστακτικότητά της να πάρει στα σοβαρά τη «σκληρή ισχύ» (hard power).
«Ευθύνη μου», όπως λέει ο ίδιος, «είναι να μη θέσω ποτέ [την Αμερική] ενώπιον ενός στρατηγικού διλήμματος που θα σήμαινε [ότι θα έπρεπε] να διαλέξει ανάμεσα στους Ευρωπαίους και στα δικά της συμφέροντα έναντι της Κίνας». Καλεί μάλιστα στη διεξαγωγή ενός «υπαρξιακού debate» εντός των επόμενων μηνών.
Σύμφωνα με τον Γάλλο πρόεδρο, η συμμετοχή χωρών εκτός της Ε.Ε. στις συνομιλίες, όπως η Βρετανία και η Νορβηγία, θα δημιουργούσε ένα νέο πλαίσιο για την ευρωπαϊκή άμυνα, το οποίο θα μείωνε το βάρος για την Αμερική. Δήλωσε, παράλληλα, πρόθυμος να συζητήσει τη διεύρυνση της προστασίας που παρέχουν τα πυρηνικά όπλα της Γαλλίας.
Το βιομηχανικό χάσμα της Ευρώπης με ΗΠΑ και Κίνα
Το δεύτερο ζήτημα που αναφέρει στη συνέντευξή του ο Μακρόν έχει να κάνει με το «ανησυχητικό βιομηχανικό χάσμα» που έχει δημιουργηθεί, με την Ευρώπη να έχει μείνει πίσω συγκριτικά με την Αμερική και την Κίνα. Για τον Γάλλο πρόεδρο, αυτό αποτελεί μέρος της ευρύτερης εξάρτησης της Γηραιάς Ηπείρου στον ενεργειακό και τον τεχνολογικό τομέα, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και την Τεχνητή Νοημοσύνη.
«Η Ευρώπη πρέπει να απαντήσει τώρα, αλλιώς μπορεί να μην καταφέρει ποτέ να συμβαδίσει», αναφέρει ο Μακρόν. Σημειώνει μάλιστα ότι οι Αμερικανοί «έχουν πάψει να προσπαθούν να αναγκάσουν την Κίνα να συμμορφωθεί με τους κανόνες του διεθνούς εμπορίου».
Στο παραπάνω πρόβλημα, ο Γάλλος πρόεδρος προτείνει μια λύση που προβλέπει μια βαθιά αλλαγή στον τρόπο που λειτουργεί η Ευρώπη. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να επιτευχθεί με μέτρα όπως μεταξύ άλλων ο διπλασιασμός των δαπανών για την έρευνα, η απελευθέρωση της βιομηχανίας από αυστηρούς κανόνες και η αναζωπύρωση της «όρεξης» των Ευρωπαίων για την ανάληψη ρίσκου.
Τα εμπόδια στα σχέδια του Μακρόν
Στην ίδια συνέντευξη, ο Μακρόν επισημαίνει επίσης ότι οι Ευρωπαίοι ψηφοφόροι αισθάνονται πως η ασφάλεια και η ανταγωνιστικότητα βρίσκονται σε ευάλωτη θέση, κάτι που τον οδηγεί στο τρίτο σκέλος των ανησυχιών του, το οποίο έχει να κάνει με την αδυναμία της ευρωπαϊκής πολιτικής.
Οπως αναφέρει ο Economist, o Γάλλος πρόεδρος περιφρονεί τους λαϊκιστές και εθνικιστές πολιτικούς, ανάμεσα στους οποίος βρίσκεται και η Μαρίν Λεπέν, παρά το γεγονός ότι δεν την κατονόμασε. Σημειώνεται ότι η ακροδεξιά πολιτικός φιλοδοξεί να αντικαταστήσει τον Μακρόν στη θέση του προέδρου το 2027.
Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, οι ιδέες του Μακρόν έχουν πραγματική ισχύ, ενώ έχουν αποδειχθεί και διορατικές. Υπάρχει, ωστόσο, ο κίνδυνος να θέσουν τελικά σε κίνδυνο την Ευρώπη.
Τα σχέδια του Γάλλου προέδρου θα ήταν πιθανό να απομακρύνουν την Αμερική, αποτυγχάνοντας παράλληλα να καλύψουν το κενό που εκείνη θα άφηνε με μια αξιόπιστη εναλλακτική για την Ευρώπη. Κάτι τέτοιο θα την καθιστούσε πιο ευάλωτη στις επιθετικές βλέψεις της Ρωσίας, ενώ θα ήταν και προς το συμφέρον του Πεκίνου, το οποίο ανέκαθεν επεδίωκε ξεχωριστές συμφωνίες με την Ευρώπη και την Αμερική, αλλά όχι και με τις δύο μαζί ως συμμαχία.
Τα σχέδια του Μακρόν θα μπορούσαν επίσης να διακοπούν λόγω της δυσκίνητης δομής της Ε.Ε., καθώς για να υλοποιηθούν θα πρέπει οι 27 κυβερνήσεις των κρατών – μελών (οι οποίες πασχίζουν να διατηρήσουν την αυτονομία τους) να επιτρέψουν στην Κομισιόν να έχει μεγαλύτερη επιρροή σε θέματα φορολογίας και εξωτερικής πολιτικής, κάτι που δεν φαντάζει ιδιαίτερα πιθανό.
Τέλος, ένα ακόμη πρόβλημα που ίσως αντιμετωπίσει ο Μακρόν έχει να κάνει με το ενδεχόμενο αποτυχίας της ίδιας του της πολιτικής, εν μέρει επειδή δεν είναι πλέον λαοφιλής εντός της Γαλλίας.
Οπως αναφέρεται στο δημοσίευμα, ο Μακρόν απορρίπτει τον μικροπρεπή εθνικισμό και υποστηρίζει την ανάγκη για ευρωπαϊκή σκέψη. Ομως η Γαλλία, μπλοκάρει εδώ και χρόνια την οικοδόμηση ενεργειακών διασυνδέσεων με την Ισπανία. Παράλληλα, προειδοποιεί για την απειλή Λεπέν, χωρίς, ωστόσο, να έχει αναδείξει κάποιον άξιο διάδοχό του που θα μπορούσε να την κατατροπώσει.
Σε κάθε περίπτωση, η ρητορική Μακρόν σε ό,τι αφορά τους κινδύνους που αντιμετωπίζει η Ευρώπη είναι πιο ξεκάθαρη συγκριτικά με εκείνη άλλων Ευρωπαίων ηγετών. Σύμφωνα με τον Economist, όταν οι ηγεσίες δεν στέκονται στο ύψος των περιστάσεων, ο Γάλλος πρόεδρος έχει το θάρρος να κοιτάζει κατάματα την Ιστορία. Το πιο τραγικό σενάριο για την Ευρώπη θα ήταν τα λόγια του Μακρόν να καταλήξουν σε τοίχο.
Πηγή: The Economist
