Το Ισραήλ ανακοίνωσε ότι έπληξε στόχους που ανήκουν στη Χαμάς στο νότιο Λίβανο και τη Γάζα νωρίς την Παρασκευή, λίγες ώρες μετά την εκτόξευση δεκάδων ρουκετών από το νότιο Λίβανο προς το ισραηλινό έδαφος, πράξη για την οποία ο ισραηλινός στρατός κατηγόρησε τους Παλαιστίνιους μαχητές.
Όπως αναφέρει σε ανάλυσή του το CNN, επρόκειτο για την πιο μαζική ρίψη ρουκετών προερχόμενων από τον Λίβανο, μετά το 2006, αν κα δεν αναφέρθηκαν θάνατοι παρά μόνο ζημιές σε κτίρια, αυτοκίνητα και αγροτικές περιοχές.
Η ολονύχτια ανταλλαγή πυρών έγινε μετά από τις βίαιες επιδρομές της ισραηλινής αστυνομίας στο τέμενος αλ-Ακσα της Ιερουσαλήμ, που έλαβαν χώρα μέσα στην προηγούμενη εβδομάδα.
Η κατάσταση στην περιοχή παραμένει τεταμένη, ενώ το Ισραήλ ενισχύει τα στρατεύματά του κοντά στα σύνορα με τον Λίβανο και τη Λωρίδα της Γάζας.
Την Παρασκευή, πυροβολισμοί σημειώθηκαν στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη με συνέπεια δύο αδερφές να χάσουν τη ζωή τους και να τραυματιστεί σοβαρά η μητέρα τους. Το Ισραήλ χαρακτήρισε το περιστατικό «τρομοκρατική επίθεση», την ώρα που η Χαμάς και η Ισλαμική Τζιχάντ έκαναν λόγο «ηρωική επιχείρηση».
Η κλιμάκωση της βίας λαμβάνει χώρα σε μια «ευαίσθητη συγκυρία» τόσο για τους Ισραηλινούς όσο και για τους Παλαιστίνιους. Σημειώνεται ότι βρισκόμαστε σε μια περίοδο κατά την οποία οι Μουσουλμάνοι γιορτάζουν τον ιερό μήνα του Ραμαζανιού, ενώ οι Εβραίοι γιορτάζουν το Πάσχα.
Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση του Ισραήλ αντιμετωπίζει τον απόηχο των μαζικών διαδηλώσεων ενάντια στην αμφιλεγόμενη δικαστική μεταρρύθμιση που προωθούσε η κυβέρνηση Νετανιάχου.
Πώς, όμως, φτάσαμε σε αυτό το σημείο και για ποιο λόγο οι τελευταίες εξελίξεις προκαλούν αυξημένη ανησυχία αναφορικά με την κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή;
Ποιος ελέγχει τι στην Ιερουσαλήμ;
Το τέμενος αλ-Ακσά, γνωστό στους μουσουλμάνους ως Al Haram Al Sharif, είναι το τρίτο πιο ιερό μέρος του Ισλάμ και ταυτόχρονα ο ιερότερος τόπος για την ιουδαΐκή παράδοση, γνωστός στους Εβραίους ως «Όρος του Ναού».
Το τέμενος αλ-Ακσά βρίσκεται στην Παλιά Πόλη, στην ανατολική πλευρά της Ιερουσαλήμ, η οποία για το μεγαλύτερο μέρος της διεθνούς κοινότητας βρίσκεται υπό ισραηλινή κατοχή. Το Ισραήλ, το οποίο κατέλαβε την Ανατολική Ιερουσαλήμ το 1967, θεωρεί τόσο την Ανατολική όσο και τη Δυτική Ιερουσαλήμ μέρος της «αιώνιας πρωτεύουσάς» του.
Μια συμφωνία μεταξύ του Ισραήλ και της Ιορδανίας διέπει τους μουσουλμανικούς και χριστιανικούς ιερούς τόπους. Οι λεπτομέρειες ωστόσο της συμφωνίας αλλάζουν συνεχώς, τονίζει η αναλύτρια Mairav Zonszein, ειδική σε θέματα Ισραήλ και Παλαιστίνης.
Οι επιδρομές της ισραηλινής αστυνομίας στο τέμενος αλ-Άκσα θεωρούνται από τους μουσουλμάνους μεγάλη πρόκληση και στο παρελθόν αντίστοιχα περιστατικά είχαν οδηγήσει σε βίαιη κλιμάκωση της έντασης στην περιοχή. Η σύγκρουση του 2021 μεταξύ της Χαμάς και του Ισραήλ πυροδοτήθηκε, άλλωστε, εν μέρει από μια ισραηλινή επιδρομή στο τέμενος αλ-Άκσα.
Η Ιορδανία λογίζεται ως «θεματοφύλακας» του συγκεκριμένου συγκροτήματος στο οποίο βρίσκεται το τέμενος. «Ωστόσο, η ισραηλινή αστυνομία είναι αυτή που ελέγχει την Ανατολική Ιερουσαλήμ«, σημειώνει η Zonszein, επισημαίνοντας ότι η ένταση και οι ισραηλινές επιδρομές στο αλ-Ακσα έχουν αυξηθεί μετά τη «Δεύτερη Παλαιστινιακή Ιντιφάντα» το 2000.
Η Φραντσέσκα Αλμπανέζε, Ειδική Εισηγήτρια του ΟΗΕ για τα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη, είπε στο CNN ότι η ισραηλινή αστυνομία πραγματοποιεί επιδρομές στην περιοχή εδώ και πολλά χρόνια, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού, με διαφορετική συχνότητα και ένταση κάθε φορά.
Αυτό που διαφοροποιεί τις τελευταίες επιθέσεις, είναι το γεγονός ότι πραγματοποιούνται εν μέσω μιας συγκυρίας κατά την οποία καταγράφεται ρεκόρ βίαιων ενεργειών ανάμεσα σε Ισραηλινούς και Παλαιστίνιους, αλλά και σε μια περίοδο εμπρηστικών δηλώσεων κατά των Παλαιστινίων από ακροδεξιούς υπουργούς της κυβέρνησης του Ισραήλ.
Για ποιο λόγο η ισραηλινή αστυνομία πραγματοποίησε έφοδο στο τέμενος αλ-Ακσα;
Η ισραηλινή αστυνομία είχε αναφέρει, μετά τα βίαια επεισόδια της Τετάρτης, πως η επιχείρηση έγινε για να «απομακρυνθούν ταραχοποιοί» που είχαν μπει στον χώρο λατρείας με «πυροτεχνήματα, ρόπαλα και πέτρες» και είχαν σκοπό να «διαταράξουν τη δημόσια τάξη» και να «συλήσουν τον ναό», ενώ φώναζαν «συνθήματα υποκίνησης του μίσους και της βίας».
«Η πρόθεσή τους ήταν να προκαλέσουν μια βίαιη εξέγερση ιδιαίτερα κατά των επισκεπτών του Όρους του Ναού τις πρωινές ώρες», δήλωσε εκπρόσωπος της αστυνομίας την Πέμπτη, αναφερόμενος στους μη μουσουλμάνους, στους οποίους επιτρέπεται να επισκέπτονται αλλά να μην πραγματοποιούν προσευχές, βάσει της συμφωνίας Ισραήλ – Ιορδανίας. Σημειώνεται, ωστόσο, ότι ορισμένα μέλη της σημερινής ισραηλινής κυβέρνησης έχουν κάνει εκστρατεία για να επιτραπεί η εβραϊκή προσευχή στο σημείο.
Παρόλα αυτά, βίντεο που κυκλοφόρησαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, νωρίς την Τετάρτη, απεικόνιζαν την ισραηλινή αστυνομία να επιτίθεται σε μουσουλμάνους πιστούς. Αυτόπτες μάρτυρες ανέφεραν στο CNN ότι η αστυνομία έσπασε επίσης παράθυρα, πόρτες και ότι προχώρησε σε ρίψη βομβίδων κρότου-λάμψης, αλλά και σφαιρών από καουτσούκ.
Η επιδρομή προκάλεσε την οργή των αραβικών κρατών ενώ επικρίθηκε και από τους συμμάχους του Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών.
Την ώρα που η δικαιοδοσία του Ισραήλ στην Ανατολική Ιερουσαλήμ δεν αναγνωρίζεται από το διεθνές δίκαιο, και η είσοδος στο τέμενος αλ-Άκσα τυπικά απαγορεύεται από τη συμφωνία που ισχύει, το Ισραήλ έχει επανειλημμένα προσπαθήσει να απαγορεύσει τις ολονύχτιες μουσουλμανικές προσευχές που διοργανώνονται εκεί.
Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει κάποια ρητή συμφωνία που να περιορίζει τη νυχτερινή λατρεία στο τζαμί, εκπρόσωπος της ισραηλινής αστυνομίας είπε το Σάββατο στο CNN ότι «οι μουσουλμάνοι δεν επιτρέπεται να βρίσκονται στο συγκρότημα τις νυχτερινές ώρες».
Η Zonszein, από την πλευρά της, επισημαίνει ότι το Ισραήλ ισχυρίζεται ότι υπάρχουν «συνεννοήσεις για την απαγόρευση της διανυκτέρευσης», προσθέτοντας, όμως, ότι δεν έχει δημοσιοποιηθεί μια τέτοια συμφωνία και ότι οι Παλαιστίνιοι είναι απίθανο να έχουν συμφωνήσει σε κάτι τέτοιο.
Είναι, πάντως, σύνηθες για τους μουσουλμάνους να πραγματοποιούν προσευχές στη διάρκεια της νύχτας στα τεμένη εν μέσω του Ραμαζανιού, με την τελετουργία αυτή να είναι γνωστή ως «ιτικάφ».
«Με την πάροδο των χρόνων το ιτικάφ έχει μετατραπεί σε ακόμη ένα πεδίο σύγκρουσης», αναφέρει η Zonszein, εξηγώντας ότι «το Ισραήλ άρχισε να το περιορίζει όταν διαπίστωσε ότι αποτελεί μέσο για τους Παλαιστίνιους να προκαλούν εντάσεις με τους Εβραίους Ισραηλινούς».
«Παρότι συνηθίζεται να το κάνουμε κυρίως τις τελευταίες δέκα ημέρες του Ραμαζανιού, το ιτικάφ μπορεί να ασκηθεί οποιαδήποτε στιγμή του χρόνου και δεν περιορίζεται στον ιερό μήνα», δήλωσε ο Σεΐχης Ικριμα Σάμπρι, ιμάμης του τζαμιού αλ-Ακσα και πρώην Μεγάλος Μουφτής της Ιερουσαλήμ.
Ισραηλινά μέσα ενημέρωσης είχαν αναφέρει τις προηγούμενες μέρες ότι η αστυνομία θα απαγορεύσει σε μη μουσουλμάνους την πρόσβαση στο συγκρότημα κατά τις τελευταίες 10 ημέρες του Ραμαζανιού, κάτι το οποίο συνέβαινε και τα προηγούμενα χρόνια.
Την ίδια στιγμή, μετά τα άγρια επεισόδια της Τετάρτης, το διορισμένο από την Ιορδανία όργανο που διαχειρίζεται τους μουσουλμανικούς ιερούς τόπους της Ιερουσαλήμ («Εβκάφ») – ανακοίνωσε ότι το τέμενος «δεν θα κλείσει τις πόρτες του» για όσους επιθυμούν να πραγματοποιήσουν προσευχές, καθ’ όλη τη διάρκεια του Ραμαζανιού, τη νύχτα ή την ημέρα.
Από την πλευρά, της η Φρανσέσκα Αλμπανέζε, εκπρόσωπος του ΟΗΕ, εξηγεί ότι με βάση τη συμφωνία, το «Εβκάφ» αποτελεί «τη μόνη αναγνωρισμένη αρχή που έχει ευθύνη για το τι συμβαίνει στην περιοχή».
Και τώρα τι;
Τα πλήγματα του Ισραήλ τόσο στη Γάζα όσο και στον Λίβανο μοιάζουν μέχρι στιγμής σχετικά περιορισμένα σε σύγκριση με όσα συνέβαιναν στην περιοχή το 2021 αλλά και τα προηγούμενα χρόνια.
Ενώ οι απειλές για την ασφάλεια παραδοσιακά ενώνουν τους Ισραηλινούς για να υπερβαίνουν τις όποιες εσωτερικές διαιρέσεις, ορισμένοι εκτιμούν ότι μια πολύ μεγάλη κλιμάκωση θα μπορούσε αυτή τη φορά να προκαλέσει τα αντίθετα αποτελέσματα για την ισραηλινή κυβέρνηση.
Ο Chuck Freilich, πρώην αναπληρωτής σύμβουλος εθνικής ασφάλειας στο Ισραήλ και ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Μελετών Εθνικής Ασφάλειας (INSS), σχολιάζει ότι ενώ η μεμονωμένη ένταση μπορεί να αποσπάσει την προσοχή των πολιτών από τη διαμάχη για τη δικαστική μεταρρύθμιση, οποιαδήποτε νέα κλιμάκωση θα μπορούσε να βλάψει την εικόνα του Νετανιάχου, ειδικά αν πραγματοποιηθεί κατά τη διάρκεια των εορτών του Πάσχα.
«Οι εξελίξεις αυτές βρίσκουν τον Νετανιάχου όχι μόνο εν μέσω εσωτερικής αναταραχής, αλλά και εν μέσω τεταμένων σχέσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους του Κόλπου», αναφέρει ο Freilich, προσθέτοντας, πάντως ότι ο Νετανιάχου είναι σε γενικές γραμμές «προσεκτικός ως προς τη χρήση στρατιωτικής βίας».
«Ελπίζουμε ότι η κυβέρνηση θα μπορέσει να πετύχει την αποκλιμάκωση της έντασης, αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι θα τα καταφέρει», σημειώνει ο ίδιος, τονίζοντας παράλληλα ότι μπορεί να είναι προς το συμφέρον της Χαμάς και της Χεζμπολάχ αυτή η αστάθεια στο Ισραήλ».
«Είναι πιθανό να υπάρξει κλιμάκωση σε μια συγκυρία κατά την οποία το Ισραήλ είναι βαθιά διχασμένο στο εσωτερικό του», καταλήγει.
