Γράφοι οι, Edward Wong, Julian E. Barnes και Adam Entous/New York Times
Ανώτεροι Αμερικανοί αξιωματούχοι πείθονται όλο και περισσότερο ότι το κινεζικό κατασκοπευτικό αερόστατο που καταρρίφθηκε στα ανοικτά των ακτών της Νότιας Καρολίνας στις αρχές Φεβρουαρίου επιτηρούσε καταρχήν τις στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ στο Γκουάμ και τη Χαβάη, αλλά οι άνεμοι το έβγαλαν εκτός πορείας, εκτρέποντάς το στην Αλάσκα, στον Καναδά και τελικά στα ηπειρωτικά των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η εξέλιξη της θεωρίας της Ουάσιγκτον για τους αρχικούς στόχους του κινεζικού στρατού και οι νέες λεπτομέρειες που αποκαλύπτουν παρανόηση της αντίδρασης των ΗΠΑ από Κινέζους αξιωματούχους σε ιδιωτικές συναντήσεις αντικατοπτρίζουν πόσο δύσκολο είναι για την Ουάσιγκτον και το Πεκίνο να διακρίνουν η μία τις προθέσεις του άλλου – ένα κενό που φοβούνται οι Αμερικανοί αξιωματούχοι ότι θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγαλύτερη δυσπιστία, σε μια ήδη τεταμένη σχέση, ή ακόμα και σε ένοπλη σύγκρουση.
Σε ένα άλλο παράδειγμα του ομιχλώδους τοπίου που δημιουργείται από τον ανταγωνισμό των υπερδυνάμεων και τις πολιτικές επιταγές, Αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωσαν την Τετάρτη ότι πλέον όλο και περισσότερο πιστεύουν ότι τρία άγνωστα ιπτάμενα αντικείμενα που καταρρίφθηκαν πάνω από τη Βόρεια Αμερική είναι απίθανο να είναι συσκευές παρακολούθησης.
Αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι εξακολουθούν να προσπαθούν να καταλήξουν σε ένα οριστικό συμπέρασμα για το τι είδους ήταν τα αντικείμενα και δεν πιστεύουν ότι θα φτάσουν σε αυτό μέχρι να συλλεχθούν περισσότερα συντρίμμια. Ορισμένοι ανώτεροι αξιωματούχοι είπαν ότι, με βάση τις προκαταρκτικές εργασίες, πιστεύουν ότι τα τρία αντικείμενα ήταν πιθανότατα σχεδιασμένα για επιστημονική ή μετεωρολογική έρευνα και είχαν πάψει να λειτουργούν, μοιάζοντας με αερομεταφερόμενα σκουπίδια.
Οι συνέπειες, ωστόσο, από το ίδιο το κατασκοπευτικό μπαλόνι συνεχίζουν να κλιμακώνουν την ένταση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας, ακόμα και όταν νέες αποκαλύψεις γύρω από το επεισόδιο καταδεικνύουν τη βαθιά σύγχυση γύρω από το ζήτημα. Αμερικανοί αξιωματούχοι συζήτησαν αυτές τις αποκαλύψεις υπό τον όρο της ανωνυμίας λόγω ευαίσθητων πληροφοριών που λαμβάνουν και διπλωματικές διαστάσεις.
Κινέζοι αξιωματούχοι δεν έκαναν τίποτα για το αερόστατο καθώς περνούσε πάνω από τις ηπειρωτικές Ηνωμένες Πολιτείες –μεταξύ άλλων, και πάνω από σιλό πυρηνικών πυραύλων στη Μοντάνα– για μέρες αφότου ανώτεροι Αμερικανοί διπλωμάτες ήρθαν αντιμέτωποι για πρώτη φορά Κινέζους αξιωματούχους κατ’ ιδίαν σχετικά με το ζήτημα.
Χρειάστηκαν σχεδόν τρεις ημέρες μετά το δημόσιο ξέσπασμα της κρίσης γύρω από το αερόστατο για να πουν Κινέζοι αξιωματούχοι στους ομολόγους τους των ΗΠΑ ότι οι ελεγκτές του μπαλονιού προσπαθούσαν να το επιταχύνουν ώστε να εξέλθει από τον αμερικανικό εναέριο χώρο, σε μια προφανή προσπάθεια εκτόνωσης της έντασης που μπέρδεψε τους αξιωματούχους της κυβέρνησης Μπάιντεν και έδειξε ότι κακώς το Πεκίνο είχε παρεξηγήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Σε εκείνο το χρονικό σημείο, το αερόστατο έφτανε στην ακτογραμμή, το αμερικανικό κοινό και οι πολιτικοί εξέφραζαν οργή γι’ αυτό επί μέρες –κάποιοι επέκριναν τον πρόεδρο Μπάιντεν που δεν το κατέρριψε αμέσως– και οι Αμερικανοί αξιωματούχοι σκόπευαν να το εξετάσουν εξονυχιστικά για να μελετήσουν τους αισθητήρες του, ακόμα κι αν κατέληγαν να εξετάζουν μόνο τα συντρίμμια που προήλθαν από την πυραυλική κατάρριψη.
Στο μεταξύ, επιπλέον σκοτεινές ενέργειες έχουν προβληματίσει τους Αμερικανούς αναλυτές που προσπαθούν να διαβάσουν τις κινεζικές προθέσεις. Στις 28 Ιανουαρίου, όταν το αερόστατο πλησίασε τις Αλεούτιες Νήσους και τον αμερικανικό εναέριο χώρο πάνω από την Αλάσκα στην εκτός πορείας τροχιά του, η λειτουργία αυτοκαταστροφής του μπαλονιού δεν ενεργοποιήθηκε, δήλωσαν αξιωματούχοι των ΗΠΑ. Οι Κινέζοι χειριστές μπορεί να μην ήθελαν να καταστρέψουν το μπαλόνι. Είναι επίσης πιθανό να προσπάθησαν ανεπιτυχώς να ενεργοποιήσουν τον μηχανισμό αυτοκαταστροφής.
Οι χειριστές μπορεί να είχαν παρανοήσει τους ανέμους και να πίστευαν ότι τα ρεύματα θα μετέφεραν το μπαλόνι γρήγορα πάνω από την Αλάσκα και έξω από τον αμερικανικό εναέριο χώρο στον Αρκτικό ωκεανό. Ή μπορεί να είχαν αποφασίσει να επιτρέψουν στο μπαλόνι να συνεχίσει για να δουν τι είδους πληροφορίες θα μπορούσε να συλλέξει – χωρίς να προβλέπουν τη διπλωματική και πολιτική δίνη που θα προέκυπτε μόλις το μπαλόνι παρασυρόταν με τους ανέμους στις ηπειρωτικές Ηνωμένες Πολιτείες.
Ορισμένοι Αμερικανοί αξιωματούχοι λένε ότι γνωρίζουν την επιδιωκόμενη τροχιά του κατασκοπευτικού μπαλονιού εν μέρει επειδή η κυβέρνηση των ΗΠΑ παρακολουθούσε το αερόστατο από τη στιγμή της εκτόξευσής του στα τέλη Ιανουαρίου από το νησί Χαϊνάν στη νότια Κίνα –μια λεπτομέρεια που αναφέρθηκε για πρώτη φορά τη Δευτέρα από τους New York Times– και δεν το άφησε στιγμή από τα μάτια της καθώς κινείτο στον Ειρηνικό. Οι αμερικανικές υπηρεσίες παρακολουθούσαν επίσης το μπαλόνι καθώς εκείνο αγόταν και φερόταν προς διαφορετικές κατευθύνσεις από τους ανέμους, δήλωσαν αξιωματούχοι.
Μόλις το μπαλόνι ξέφυγε από την πορεία του, όπως υποψιάζονται Αμερικανοί αξιωματούχοι, οι Κινέζοι χειριστές του αερόστατου, που θα μπορούσαν να είναι εργαζόμενοι ενός μη στρατιωτικού κατασκευαστή μπαλονιών με σύμβαση με τον Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό της Κίνας, φάνηκε να λαμβάνουν μια σειρά από κακές αποφάσεις.
Κινέζοι χειριστές και αξιωματούχοι δεν έλαβαν καμία άμεση δράση αφού οι δύο κορυφαίοι Αμερικανοί διπλωμάτες, ο υπουργός Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν και η αναπληρώτρια υπουργός Ουέντι Σέρμαν, επέδωσαν επίσημο διάβημα προς τον ανώτερο Κινέζο διπλωμάτη, Ζου Χαϊτσάν, στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, γύρω στις 6:30 μ.μ. την 1η Φεβρουαρίου σχετικά με το μπαλόνι, λέγοντάς του ότι η κυβέρνησή του έπρεπε να κάνει κάτι γι’ αυτό. Ο Ζου φάνηκε αιφνιδιασμένος, δήλωσαν Αμερικανοί αξιωματούχοι.
Περισσότερες από 24 ώρες αργότερα και μισή μέρα αφότου το Πεντάγωνο ανακοίνωσε την ύπαρξη του μπαλονιού, αξιωματούχοι του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών στο Πεκίνο μίλησαν ιδιωτικά με διπλωμάτες στην πρεσβεία των ΗΠΑ για να τους πουν ότι το μπαλόνι ήταν μια αβλαβής πολιτική συσκευή που είχε ξεφύγει από την πορεία της.
Αργότερα εκείνη την Παρασκευή, 3 Φεβρουαρίου, αφού η Κίνα εξέδωσε δημόσια δήλωση εκφράζοντας τη λύπη της και αφότου ο Μπλίνκεν ακύρωσε προγραμματισμένη επίσκεψη το Σαββατοκύριακο στο Πεκίνο, το μπαλόνι φάνηκε να επιταχύνει, δήλωσαν Αμερικανοί αξιωματούχοι.
Υπάρχουν πολλά που η κυβέρνηση των ΗΠΑ μένει ακόμη να κατανοήσει. Ενώ το μπαλόνι ήταν εξοπλισμένο με μικρούς έλικες, οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ δεν πιστεύουν ότι είχε τη δύναμη να αλλάξει δραματικά ταχύτητα ή κατεύθυνση, είπαν ορισμένοι Αμερικανοί αξιωματούχοι.
Στη συνέχεια, νωρίς το Σάββατο, Κινέζοι αξιωματούχοι είπαν στους ομολόγους των ΗΠΑ ότι οι χειριστές του μπαλονιού προσπαθούσαν να του δώσουν ώθηση για να εξέλθει από τον αμερικανικό εναέριο χώρο.
Ηδη εκείνη τη στιγμή, το αερόστατο έφτανε στην ακτή του Ατλαντικού και οι αξιωματούχοι του Πενταγώνου είχαν αρχίσει να σχεδιάζουν την κατάρριψή του πάνω από τον ωκεανό.
Ενώ τα κινεζικά αερόστατα έχουν περάσει στο παρελθόν πάνω από τις ηπειρωτικές Ηνωμένες Πολιτείες, το πρόγραμμα αερόστατων της Ουάσιγκτον φαίνεται να εστιάζει στις στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ στον Ειρηνικό. Οι προηγούμενες αναγνωριστικές αποστολές από τα μπαλόνια ήταν σχετικά σύντομες. Οταν, για παράδειγμα, δύο κατασκοπευτικά μπαλόνια πέρασαν τη Χαβάη, ένα παρασύρθηκε γρήγορα πάνω από ένα νησί και ένα άλλο μπήκε στον εναέριο χώρο γύρω από την περιφέρεια του νησιού, αλλά δεν πέταξε πάνω από αυτό.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν είπε ότι το πρόγραμμα κατασκοπευτικών μπαλονιών του κινεζικού στρατού έχει στείλει αερόπλοια σε περισσότερες από 40 χώρες σε πέντε ηπείρους, παραβιάζοντας την κυριαρχία τους. Οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ άρχισαν να μαθαίνουν για το πρόγραμμα μετά το 2020, κατά τη διάρκεια μιας ευρύτερης ανασκόπησης αγνώστων εναέριων φαινομένων. Στη συνέχεια, οι αξιωματούχοι συνειδητοποίησαν ότι ορισμένες προηγούμενες περιπτώσεις εναέριων αντικειμένων στον εναέριο χώρο των ΗΠΑ ήταν κινεζικά αερόστατα επιτήρησης.
Το Πεκίνο μπορεί να αναπτύσσει το πρόγραμμα για να συμπληρώσει τη συλλογή δορυφορικών πληροφοριών και επίσης για να έχει αντίγραφα ασφαλείας για τους δορυφόρους σε περίπτωση πολέμου με τις Ηνωμένες Πολιτείες, λένε Αμερικανοί αξιωματούχοι.
«Εχουν 260 δορυφόρους πληροφοριών σε τροχιά», είπε ο Τζον Κάλβερ, πρώην αναλυτής των υπηρεσιών πληροφοριών των ΗΠΑ για την Κίνα. «Είναι μια μεγάλη διαστημική δύναμη».
Ο Κάλβερ πρόσθεσε ότι υπήρχε ισχυρό πολιτικό κίνητρο στο κινεζικό σύστημα για ένα τέτοιο πρόγραμμα.
«Η κινεζική κυβέρνηση γνωρίζει ότι οι ΗΠΑ συνήθως στέλνουν εκατοντάδες, ίσως περισσότερα από χίλια, αναγνωριστικά αεροσκάφη στα ανοικτά των ακτών τους κάθε χρόνο», είπε. «Είναι απογοητευμένοι που δεν μπορούν να αντισταθούν. Αυτό το πρόγραμμα τους δίνει κάτι για το οποίο μπορούν να προσφέρουν για εσωτερική κατανάλωση. Αυτό είναι ένα πρόγραμμα που έχει πολιτική αξία γι’ αυτούς και έχει αξία εν καιρώ πολέμου».
Το πρόγραμμα αερόστατων βρίσκεται ακόμη σε δοκιμαστική φάση, επομένως η άντληση σημαντικών πληροφοριών, εάν υπάρχουν, που μπορούν να συγκεντρώσουν τα μπαλόνια από τις αμερικανικές βάσεις είναι σημαντική για τον κινεζικό στρατό, λένε Αμερικανοί αξιωματούχοι. Το κατασκοπευτικό μπαλόνι είχε εξοπλισμό, συμπεριλαμβανομένων κεραιών, που του επέτρεπε να συλλέγει ηλεκτρονικές επικοινωνίες και να μεταδίδει κρυπτογραφημένα σήματα σε κινεζικούς δορυφόρους. Ωστόσο, αξιωματούχοι των ΗΠΑ επιμένουν ότι το μπαλόνι δεν ανακτούσε πληροφορίες και άλλα στοιχεία που δεν μπορούν ήδη να συλλέξουν οι κινεζικοί δορυφόροι.
Τα πρώτα ευρήματα δείχνουν ότι ο μηχανισμός αυτοκαταστροφής του μπαλονιού ήταν άθικτος, λένε Αμερικανοί αξιωματούχοι. Δύτες του Πολεμικού Ναυτικού που αναζητούν συντρίμμια στα ανοιχτά της Νότιας Καρολίνας είδαν ένα καπάκι ανατίναξης που προοριζόταν να καταστρέψει το ωφέλιμο φορτίο, λέει το FBI. Οι ερευνητές που εξετάζουν τα ανακτημένα συντρίμμια θα μπορούσαν ενδεχομένως να προσδιορίσουν εάν κάποια δυσλειτουργία εμπόδισε τον μηχανισμό να επιτύχει τον σκοπό του, αν και αρκετοί αξιωματούχοι των ΗΠΑ λένε ότι πλέον υποθέτουν ότι η συσκευή ήταν λειτουργική.
Αμερικανοί αξιωματούχοι αναφέρουν ότι οι Κινέζοι πιθανότατα ήθελαν να αποφύγουν την ενεργοποίηση του μηχανισμού όταν το αερόστατο ήταν πάνω από τη στεριά, φοβούμενοι ότι τυχόν τραυματισμοί ή ζημιές που θα μπορούσε να προκαλέσει θα κλιμάκωναν την κρίση γρήγορα. Οι Κινέζοι αξιωματούχοι πιθανότατα είχαν επίσης τη δυνατότητα να ξεφουσκώσουν το μπαλόνι και να το μεταφέρουν στο έδαφος, αλλά ήθελαν να προσπαθήσουν να εμποδίσουν τους Αμερικανούς να αποκτήσουν τον εξοπλισμό επιτήρησης.
Οι δύτες του Πολεμικού Ναυτικού έχουν συλλέξει ορισμένα μέρη των αισθητήρων του μπαλονιού. Ηταν εξοπλισμένο με κάμερα και διάταξη κεραιών και όσο περισσότερα οι Αμερικανοί αξιωματούχοι μαθαίνουν για τις συσκευές τόσο περισσότερο δεν εντυπωσιάζονται με τις δυνατότητες του μπαλονιού, λένε. Σε κάθε περίπτωση, προσθέτουν, το Πεντάγωνο κλείδωσε τις επικοινωνίες και τις δραστηριότητες σε στρατιωτικές βάσεις στην τροχιά του μπαλονιού καθώς εκείνο παρασυρόταν πάνω από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το μπαλόνι όμως συνεχίζει να αναστατώνει τις σχέσεις των δύο μεγάλων δυνάμεων και των μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου, που βρίσκονται ήδη σε ένα από τα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων δεκαετιών.
Οι κρίσιμοι δίαυλοι επικοινωνίας έχουν ανασταλεί. Ο υπουργός Αμυνας της Κίνας Ουέι Φένγκε αρνήθηκε να δεχθεί τηλεφώνημα από τον Αμερικανό ομόλογό του Λόιντ Οστιν αμέσως μετά την κατάρριψη της 4ης Φεβρουαρίου, όπως ανέφερε το Πεντάγωνο. Ο Μπλίνκεν δεν έχει επαναπρογραμματίσει την επίσκεψη στο Πεκίνο που ακύρωσε κατά τη διάρκεια της έντασης με το μπαλόνι. Και ο Λευκός Οίκος και το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών αντάλλαξαν δημόσιες επικρίσεις αυτή την εβδομάδα για τα κατασκοπευτικά τους προγράμματα.
Ισως ο μεγαλύτερος μακροπρόθεσμος αντίκτυπος προέρχεται από την εντύπωση που άφησε στους απλούς πολίτες που ακολούθησαν το έπος των μπαλονιών, δήλωσε ο Γιουέν Γιουέν Ανγκ, μελετητής της Κίνας στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins.
«Οταν η κοινή γνώμη θεωρήσει ότι η άλλη χώρα είναι εχθρός, αυτό παγιώνεται», είπε, «γίνεται όλο και πιο δύσκολο για τους ηγέτες στην Αμερική και την Κίνα να αμβλύνουν τις θέσεις τους και να σταθεροποιήσουν τις σχέσεις τους».
