Τζέιν Μπράντλεϊ / The New York Times
Η βρετανική κυβέρνηση έχει επιτρέψει σε Ρώσους ολιγάρχες να δαπανούν εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια σε ιδιωτικούς σεφ, σοφέρ, καμαριέρες, παρά το «πάγωμα» των τραπεζικών τους λογαριασμών.
Οι εξαιρέσεις, γνωστές ως «άδειες», είναι ένα παράδειγμα πώς το νέο σύστημα των οικονομικών κυρώσεων του Ηνωμένου Βασιλείου, όπως συγκροτήθηκε μετά το Brexit, αποδεικνύεται διάτρητο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ολιγάρχες κατορθώνουν να δαπανούν μέχρι και ένα εκατ. δολάρια τον χρόνο σε έξοδα διαβίωσης.
Ειδικές «άδειες» δαπανών παρέχει το Ηνωμένο Βασίλειο σε Ρώσους ολιγάρχες που κατοικούν εκεί.
Σε άλλες, οι αξιωματούχοι υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν έρευνες για εγκληματική δράση και να άρουν τις κυρώσεις έπειτα από νομικές μάχες. «Θα συνεχίσουμε να εντείνουμε την πίεση στον Πούτιν και να διακόψουμε τη χρηματοδότηση της ρωσικής πολεμικής μηχανής», εξήγγειλε η Βρετανίδα υπουργός Εξωτερικών την περασμένη άνοιξη, καθώς ανακοίνωσε τις κυρώσεις εις βάρος της Ρωσίας κατά τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου στην Ουκρανία.
Τους μήνες που ακολούθησαν, όμως, η Βρετανία ήταν σιωπηρά πιο φιλόξενη. Εκχώρησε στον Ρώσο μεγιστάνα του τραπεζικού τομέα Μιχαήλ Φρίντμαν μια «άδεια» για να πληρώσει 19 μέλη του προσωπικού του, ανάμεσά τους οδηγούς, σεφ, καμαριέρες και εργάτες στη διάρκεια του πρώτου έτους του πολέμου, σύμφωνα με έγγραφα που περιήλθαν στην κατοχή των New York Times και ανθρώπων που έχουν γνώση των σχετικών «αδειών».
Οι πληρωμές ανήλθαν σε 300.000 στερλίνες σε διάστημα δέκα μηνών. Παράλληλα, ο Φρίντμαν εξασφάλισε περιθώριο για μηνιαίες δαπάνες 7.000 λιρών προκειμένου να καλύψει τις βασικές ανάγκες της οικογένειάς του.
Επιπλέον, αξιωματούχοι επέτρεψαν στον πρώην επιχειρηματικό του εταίρο, Πετρ Αβεν, μηνιαία έξοδα 60.000 λιρών. Τα περισσότερα κατευθύνθηκαν σε μια ασφαλιστική εταιρεία που ανήκει στον οικονομικό διευθυντή του, ο οποίος ερευνάται για δυνάμει συνέργεια στην αποφυγή των κυρώσεων από τον Αβεν. Είναι ασαφές ποιους ελέγχους διενήργησε η βρετανική κυβέρνηση προτού εγκρίνει τις σχετικές συναλλαγές.
Ο Φρίντμαν και ο Αβεν περιγράφονται από τη βρετανική κυβέρνηση ως ολιγάρχες φίλα διακείμενοι στο Κρεμλίνο με στενές σχέσεις με τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν, έναν τίτλο τον οποίο αμφότεροι αρνούνται και αμφισβητούν δικαστικά. «Είμαστε ουδέτεροι πολιτικά επιχειρηματίες. Αυτό είναι όλο», διακήρυξε ο Αβεν, μιλώντας στους NYT από τα Χάμπτονς όπου βρίσκεται.
Οι πρώην συνεταίροι είναι μεταξύ πολλών Ρώσων που στοχοποιήθηκαν αρχικά δημοσίως με την επιβολή κυρώσεων εις βάρος τους, μόνο για να διαπιστώσουν ότι αυτοί οι περιορισμοί ήρθησαν μυστικά. Το βρετανικό υπουργείο Οικονομικών παρείχε 82 «άδειες» πέρυσι και πολύ περισσότερες αιτήσεις εκκρεμούν, με βάση επίσημα στοιχεία που είδαν οι New York Times.
Οι άδειες είναι κομμάτι του συστήματος κυρώσεων σε όλον τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ. Ενώ όμως η Ουάσιγκτον παραδοσιακά εκδίδει άδειες για ανθρωπιστικούς λόγους ή για την κάλυψη βασικών αναγκών διαβίωσης και νομικά έξοδα, τα βρετανικά κριτήρια είναι πολύ ευρύτερα. Ενα από αυτά είναι π.χ. αν η σχετική «άδεια» θα διατηρήσει τη ροή χρήματος στην οικονομία. Πρόσφατη κυβερνητική έκθεση εξηγούσε ότι οι άδειες «εκδίδονται για να προστατεύσουν τις ατομικές και βρετανικές επιχειρηματικές ανάγκες». Οι ρωσικές κυρώσεις ήταν η πρώτη σοβαρή πρόκληση για το αδοκίμαστο ακόμη σύστημα κυρώσεων που δημιουργήθηκε το 2021 μετά την έξοδο της Βρετανίας από την Ε.Ε. Ενα χρόνο αργότερα, οι φιλόδοξες δεσμεύσεις της κυβέρνησης αποδείχθηκε δύσκολο να υλοποιηθούν.
Προσφυγή Φρίντμαν για την έφοδο
Το δημοσίευμα των ΝΥΤ συνέπεσε με την προσφυγή του Μιχαήλ Φρίντμαν στο Ανώτερο Δικαστήριο του Λονδίνου κατά της βρετανικής εθνικής υπηρεσίας για την εγκληματικότητα (NCA), η οποία είχε πραγματοποιήσει τον Δεκέμβριο επιδρομή στο σπίτι της οικογένειάς του με ένα ένταλμα έρευνας βασισμένο «σε kompromat».
Η ρωσική λέξη σημαίνει την εξαγωγή αρνητικών πληροφοριών που προέρχονται από επιχείρηση εκβιασμού, απαξίωσης ή χειραγώγησης κάποιου, συχνά για πολιτικούς λόγους. Οι συνήγοροι του ολιγάρχη επιμένουν ότι το ένταλμα βασίστηκε σε εσφαλμένους ισχυρισμούς περί χρηματοδότησης του ρωσικού οργανωμένου εγκλήματος και ξεπλύματος για λογαριασμό κολομβιανών καρτέλ ναρκωτικών, αλλά και συμμετοχή στη δολοφονία δύο δημοσιογράφων. Η έπαυλή του ερευνήθηκε με την υποψία της συνωμοσίας για την παραβίαση των κυρώσεων και την εξαπάτηση του υπουργείου Εσωτερικών, της ψευδορκίας και του ξεπλύματος χρήματος. Εκτοτε η NCΑ σταμάτησε την έρευνα για ξέπλυμα και ψευδορκία, ενώ συνεχίζεται η έρευνα που αφορά την παράκαμψη των κυρώσεων.
