Kathimerini.gr
Η περίπτωση του TikTok συζητήθηκε επί μακρόν στη σοβαρότερη δικαστική διαμάχη περί μονοπωλιακής πρακτικής για την οποία κατηγορείται η Meta του Μαρκ Ζούκερμπεργκ.
Κατά την τριήμερη κατάθεσή του στο ομοσπονδιακό δικαστήριο της Ουάσιγκτον, ο δισεκατομμυριούχος ιδρυτής του Facebook επανέλαβε ότι η κινεζικής ιδιοκτησίας πλατφόρμα TikTok διογκώθηκε και αποτελεί έναν τεράστιο ανταγωνιστή.
Τα επαινετικά σχόλια του Ζούκερμπεργκ για την ανταγωνιστική πλατφόρμα είχαν στόχο να υπονομεύσουν τις κατηγορίες της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Εμπορίου (FTC) των ΗΠΑ, που ισχυρίζεται πως η Meta διατηρεί παράνομο μονοπώλιο — κατηγορίες που, αν αποδειχθούν, ενδέχεται να έχουν πολύ σοβαρότερες συνέπειες για τον όμιλο Meta από οποιαδήποτε άλλη απειλή της αγοράς.
Αν χάσει τη δίκη, η Meta ενδέχεται να εξαναγκαστεί να διασπάσει τον όμιλο των 1,5 τρισ. δολαρίων, ανεξαρτητοποιώντας τα τμήματα του Instagram και του WhatsApp — ένα ενδεχόμενο για το οποίο ο Ζούκερμπεργκ έχει δεσμευτεί ότι θα πολεμήσει «μέχρι τέλους» για να το αποτρέψει. Αν νικήσει, θα έχει πετύχει μια καθοριστική νίκη απέναντι σε μια ρυθμιστική αρχή που εδώ και καιρό έχει βάλει στο στόχαστρο τις Big Tech, έχοντας πρόσφατα κινηθεί και εναντίον της Amazon.
Η υπόθεση οδηγήθηκε στα δικαστήρια αφότου ο Ζούκερμπεργκ απέτυχε να φτάσει σε εξωδικαστικό συμβιβασμό. Σύμφωνα με πρόσωπο που γνωρίζει τις διαπραγματεύσεις, το οποίο επικαλούνται οι Financial Times, η FTC ζήτησε 30 δισ. δολάρια ως αποζημίωση· η Meta προσέφερε αρχικά μόλις 450 εκατ. και αργότερα ανέβηκε στο 1 δισ., όταν η FTC έθεσε ως κατώτατο όριο των απαιτήσεών της τα 18 δισ. Τελικά, οι δύο πλευρές οδηγήθηκαν στο δικαστήριο.
Στο επίκεντρο: οι εξαγορές του Instagram και του WhatsApp
Η FTC ισχυρίζεται ότι η Meta ακολούθησε μια «συστηματική στρατηγική» εξάλειψης ανταγωνιστών, εξαγοράζοντας αναδυόμενες απειλές όπως το Instagram το 2012 έναντι 1 δισ. δολαρίων και το WhatsApp το 2014 έναντι 19 δισ. Οι δικηγόροι της Επιτροπής παρουσίασαν emails, στα οποία ο Ζούκερμπεργκ εμφανίζεται να θεωρεί τις εφαρμογές αυτές απειλές και να συμφωνεί ότι η εξαγορά του Instagram θα μπορούσε να «εξουδετερώσει έναν ανταγωνιστή».
Τα emails
Σε άλλο email του 2012, ο Ζούκερμπεργκ σημειώνει ότι η Meta πρέπει να χρησιμοποιεί εξαγορές για να «φτιάξει μια αμυντική τάφρο» γύρω από την κυριαρχία της στη διαφήμιση και τις εφαρμογές κινητών τηλεφώνων.
Ωστόσο, όπως σημειώνουν οι Financial Times, τέτοιες τακτικές θα μπορούσαν να θεωρηθούν παράνομες μόνο αν πρώτα αποδειχθεί ότι η Meta διατηρεί μονοπώλιο — κάτι που, σύμφωνα με ορισμένους ειδικούς, είναι δύσκολο να αποδειχθεί. Εδώ εστιάζουν τις προσπάθειές τους ο Ζούκερμπεργκ και η πρώην COO της Meta, Σέριλ Σάντμπεργκ, υπογραμμίζοντας την εκρηκτική άνοδο του TikTok, το οποίο εξυπηρετεί πλέον πάνω από 1 δισ. χρήστες παγκοσμίως.
Σε υποθέσεις αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας, η FTC πρέπει επίσης να αποδείξει ζημία για τους καταναλωτές. Δεδομένου ότι οι υπηρεσίες της Meta προσφέρονται δωρεάν, η Επιτροπή υποστηρίζει πως οι καταναλωτές ζημιώνονται λόγω «κακής εμπειρίας χρήσης» — με εφαρμογές γεμάτες διαφημίσεις και χαμηλές προδιαγραφές απορρήτου.
Το κρίσιμο ερώτημα για τον δικαστή Τζέιμς Μπόσμπεργκ είναι αν η Meta κυριάρχησε, εν μέρει μέσω εξαγορών, σε μια αγορά κοινωνικών δικτύων εστιασμένη στις επαφές με φίλους και οικογένεια — μια αγορά που, σύμφωνα με την FTC, δεν περιλαμβάνει το TikTok ή το YouTube της Google.
Πρόσωπο με άμεση γνώση των διαπραγματεύσεων πριν υπόθεση οδηγηθεί στα δικαστήρια, παρατήρησε πως η χαμηλή αρχική προσφορά της Meta για διακανονισμό δείχνει πόσο αδύναμη θεωρούσε την κατηγορία από πλευράς FTC. Η ίδια η Επιτροπή δεν σχολίασε.
«Δεν έχουμε διστάσει να εξηγήσουμε γιατί είναι παράλογο να προσπαθεί η FTC να αποδείξει κάτι που κάθε 17χρονος στην Αμερική ξέρει ότι δεν ισχύει — ότι δηλαδή το Instagram δεν ανταγωνίζεται το TikTok», δήλωσε η εκπρόσωπος της Meta, Ντάνι Λέβερ. «Είμαστε έτοιμοι να νικήσουμε στο δικαστήριο.»
Ωστόσο, ορισμένοι ειδικοί εκτιμούν ότι ο δικαστής Μπόσμπεργκ ενδέχεται να δεχθεί την επιχειρηματολογία της FTC. Ο Κένεθ Ντίντσερ, δικηγόρος στο γραφείο Crowell & Moring, επικαλέστηκε απόφαση του 2024 όπου ο Μπόσμπεργκ είχε κρίνει πως η FTC «έχει αποδείξει ότι άλλες εφαρμογές δεν είναι υποκατάστατα» των εφαρμογών που χρησιμοποιούνται κυρίως για επικοινωνία μεταξύ φίλων και συγγενών.
Ο Ζούκερμπεργκ αντέκρουσε αυτόν τον ισχυρισμό, τονίζοντας τη στροφή της Meta προς τα Reels ως απάντηση στην άνοδο του TikTok. Το TikTok, είπε, ήταν «ίσως η μεγαλύτερη απειλή για το Instagram και το Facebook τα τελευταία χρόνια».
Η επίμαχη ηλεκτρονική αλληλογραφία
Ο CEO της Meta ισχυρίστηκε ότι οι εξαγορές των WhatsApp και Instagram έγιναν για να επιταχυνθεί η ανάπτυξή τους — παραθέτοντας την κατακόρυφη αύξηση χρηστών μετά τις συμφωνίες. Η FTC, όμως, επικαλέστηκε email του 2013 όπου ο Ζούκερμπεργκ είχε αναφέρει ότι «ο μεγαλύτερος άξονας ανταγωνισμού για εμάς είναι να φτιάξει κάποια εταιρεία μια εφαρμογή μηνυμάτων για μικρές ομάδες, και στη συνέχεια να τη μετατρέψει σε κοινωνικό δίκτυο».
Ακόμα πιο αποκαλυπτικό ήταν ένα email του 2012 όπου ο Ζούκερμπεργκ έγραφε: «Το Messenger δεν κερδίζει το WhatsApp, το Instagram αναπτυσσόταν τόσο πολύ πιο γρήγορα από εμάς που έπρεπε να το αγοράσουμε για 1 δισ. δολάρια… Δεν το λες και επιτυχία.»
«Το πιο αποπροσανατολιστικό στην κατάθεση του Μαρκ είναι πως προσπαθεί να αντιπαραβάλει σημερινά του επιχειρήματα με δηλώσεις που έκανε ο ίδιος πριν από μια δεκαετία», σχολίασε ο Λι Χέπνερ, νομικός σύμβουλος στο American Economic Liberties Project.
Σε ένα email του 2018, ο Ζούκερμπεργκ σκεφτόταν την πιθανότητα να προβεί σε διάσπαση για το Instagram — ακριβώς εξαιτίας του κινδύνου να κατηγορηθεί για μονοπωλιακές πρακτικές. «Καθώς αυξάνονται οι φωνές για τη διάσπαση των μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να αναγκαστούμε να ξεχωρίσουμε το Instagram, ίσως και το WhatsApp, μέσα στα επόμενα 5 με 10 χρόνια.»
