Kathimerini.gr
Η δύσκολα επιτευχθείσα συμφωνία κατάπαυσης του πυρός μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς επιβίωσε επί έξι εβδομάδες, παρά τα προβλήματα που προέκυψαν με τις ανταλλαγές ομήρων, τις διαφωνίες για τις υποτιθέμενες παραβιάσεις της συμφωνίας και το σοκ από την πρόταση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να απομακρυνθούν οι Παλαιστίνιοι από τη Γάζα και να αναλάβουν οι ΗΠΑ τον έλεγχο της Λωρίδας.
Ωστόσο, η εύθραυστη εκεχειρία μπορεί να εισέρχεται τώρα στην πιο επισφαλή της περίοδο, όπως αναφέρεται σε ανάλυση της Washington Post. Ο χρόνος εξαντλείται για την πρώτη, 42ήμερη φάση της συμφωνίας, η οποία λήγει το Σάββατο. Το Ισραήλ και η Χαμάς, μαζί με την κυβέρνηση Τραμπ και τους μεσολαβητές των αραβικών κυβερνήσεων, φαίνεται πως απέχουν πολύ από το να καταλήξουν σε συμφωνία για να προχωρήσουν στη δεύτερη, αποφασιστική φάση της εκεχειρίας, η οποία προβλέπει την απελευθέρωση όλων των Ισραηλινών ομήρων που κρατούνται ακόμη από τη Χαμάς, την αποχώρηση του Ισραήλ από τη Γάζα και τον οριστικό τερματισμό του πολέμου.
Στο επίκεντρο του αδιεξόδου βρίσκεται το ερώτημα: Θα μπορούσε η Χαμάς να πεισθεί ή να πιεστεί να καταθέσει τα όπλα και να εγκαταλείψει τη Γάζα, όπως απαιτεί ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου ως προϋπόθεση για τον τερματισμό του πολέμου; Ή μήπως ο Νετανιάχου θα είναι πρόθυμος να συμβιβαστεί – και να πληρώσει το πολιτικό τίμημα;
Ο Νετανιάχου και η ηγεσία της Χαμάς, όπως τονίζουν οι αναλυτές, αντιμετωπίζουν αντικρουόμενες πολιτικές πιέσεις που καθιστούν μια συμφωνία δεύτερης φάσης πολύ πιο δύσκολη από την πρώτη, και η επανέναρξη του πολέμου μπορεί να είναι μόνο ζήτημα χρόνου.
Για τον Νετανιάχου, ο οποίος εδώ και καιρό έχει δηλώσει ότι ο πολεμικός του στόχος είναι η «εκμηδένιση» της Χαμάς, μια απόφαση να τερματιστεί ο πόλεμος προτού η παλαιστινιακή ισλαμιστική οργάνωση συμφωνήσει να αφοπλιστεί θα εξοργίσει τον ακροδεξιό εταίρο του στον συνασπισμό, τον υπουργό Οικονομικών Μπεζαλέλ Σμότριχ, ο οποίος έχει υποσχεθεί να ανατρέψει την κυβέρνηση Νετανιάχου αν ο πρωθυπουργός δεν την εξαλείψει ως πολιτική και στρατιωτική δύναμη.
Τις επόμενες εβδομάδες, ο Νετανιάχου θα χρειαστεί τον Σμότριχ στο πλευρό του περισσότερο από ποτέ για να περάσει τον προϋπολογισμό πριν από την προθεσμία της 31ης Μαρτίου και να αποφύγει την πρόκληση εκλογών.
Για τη Χαμάς, η εγκατάλειψη των όπλων θα ερχόταν σε αντίθεση με τον δηλωμένο λόγο ύπαρξής της να διεξάγει ένοπλο αγώνα εναντίον του Ισραήλ μέχρι η χώρα να αποσυρθεί από όλα τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη. Αξιωματούχοι της Χαμάς δήλωσαν πρόσφατα ότι είναι ανοιχτοί στο να μοιραστούν την εξουσία με άλλες παλαιστινιακές παρατάξεις στη Γάζα, αλλά επιμένουν να διατηρήσουν τις πολεμικές τους ικανότητες – ρόλος παρόμοιος με εκείνον που διαδραματίζει στον Λίβανο η Χεζμπολάχ.
Οι New York Times δημοσίευσαν τη Δευτέρα συνέντευξη στην οποία ο ανώτερος ηγέτης της Χαμάς Μούσα Αμπού Μαρζούκ εξέφρασε την προθυμία του να συζητήσει το θέμα του αφοπλισμού, ωστόσο αρκετοί άλλοι ηγέτες της Χαμάς εξέδωσαν γρήγορα δηλώσεις με τις οποίες αποκηρύσσουν τα σχόλιά του.
«Το όπλο της αντίστασης δεν επιδέχεται συζήτηση ή διαπραγμάτευση- είναι ιερό και δεν μπορεί να εγκαταλειφθεί», δήλωσε στην Washington Post ο Σουχάιλ αλ Χίντι, μέλος του πολιτικού γραφείου της Χαμάς.
Παράταση της πρώτης φάσης;
Ο ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι οι δύο πλευρές πρέπει να εισέλθουν στη δεύτερη φάση της κατάπαυσης του πυρός. Αλλά την Κυριακή, πριν από κρίσιμη περιοδεία στη Μέση Ανατολή, δήλωσε στο CNN και το CBS ότι ο Λευκός Οίκος θα επιδιώξει την παράταση της πρώτης φάσης.
Κάποιοι αναλυτές ισχυρίζονται ότι η συζήτηση για την παράταση της τρέχουσας εκεχειρίας, την οποία η Χαμάς και οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν επίσης εκφράσει την προθυμία να εξετάσουν, αντανακλά το πώς οι ελπίδες για συμφωνία για τη δεύτερη φάση και γρήγορο τέλος του πολέμου μπορεί να εξασθενίσουν.
«Το ερώτημα είναι, πόσο μπορεί να διαρκέσει η παράταση;», δήλωσε ο Ντέιβιντ Μακόφσκι, συνεργάτης του Washington Institute for Near East Policy και πρώην σύμβουλος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τις ισραηλινο-παλαιστινιακές διαπραγματεύσεις.
«Για τον Νετανιάχου, είναι μείγμα στρατηγικής και πολιτικής τακτικής. Πιστεύει πραγματικά ότι η βία είναι ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπίσει τη Χαμάς, και αυτό ενισχύεται από την πολιτική τακτική να κατευνάσει τον υπουργό Οικονομικών Σμότριχ που λέει ότι θα ρίξει την κυβέρνηση».
Εάν ο Νετανιάχου έχει να επιλέξει μεταξύ μιας δεύτερης φάσης ή περισσότερου πολέμου, «νομίζω ότι θα πολεμήσει» πρόσθεσε ο ίδιος.
Εδώ και εβδομάδες, έχει αυξηθεί η επιρροή που ασκούν τα ακροδεξιά μέλη του κυβερνητικού συνασπισμού του Νετανιάχου. Λίγες ημέρες αφότου η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός πέρασε από την ψηφοφορία της ισραηλινής κυβέρνησης τον Ιανουάριο, ο Σμότριχ δήλωσε στο X ότι είχε πιέσει τον Νετανιάχου να προσθέσει τις διευρυμένες στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Δυτική Οχθη στους τρέχοντες πολεμικούς στόχους του Ισραήλ.
Λίγες ημέρες μετά την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, στις 21 Ιανουαρίου, ο ισραηλινός στρατός ξεκίνησε τη μεγαλύτερη επιχείρησή του στη Δυτική Οχθη εδώ και χρόνια. Σύμφωνα με ανθρωπιστικές οργανώσεις, περίπου 40.000 Παλαιστίνιοι έχουν εκτοπιστεί στη διάρκεια αυτής της επιχείρησης.
Πίεση για τερματισμό του πολέμου
Την ίδια στιγμή, τόσο ο Νετανιάχου όσο και η Χαμάς αντιμετωπίζουν πιέσεις να τερματίσουν τον πόλεμο που ξεκίνησε όταν η Χαμάς επιτέθηκε στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, σκοτώνοντας 1.200 ανθρώπους, και ο οποίος προκάλεσε τον θάνατο περισσότερων από 48.000 ανθρώπων στη Γάζα, σύμφωνα με το παλαιστινιακό υπουργείο Υγείας, ως αποτέλεσμα της αντεπίθεσης του Ισραήλ.
Επτά στους 10 Ισραηλινούς θέλουν το Ισραήλ να προχωρήσει στο δεύτερο στάδιο της συμφωνίας, προκειμένου να επιστρέψουν όλοι οι όμηροι και να τερματιστεί ο πόλεμος, σύμφωνα με δημοσκόπηση που διεξήγαγε το Ινστιτούτο Δημοκρατίας του Ισραήλ μεταξύ 28 Ιανουαρίου και 2 Φεβρουαρίου.
Στη Γάζα, η Χαμάς, επίσης, αντιμετωπίζει την αυξανόμενη απογοήτευση των Παλαιστινίων για το γεγονός ότι η κατάπαυση του πυρός δεν έφερε την υποσχόμενη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης ούτε έχει ξεκινήσει η ανοικοδόμηση του θυλάκου. Με τα απαραίτητα μηχανήματα, τα καύσιμα και τις σκηνές να είναι ακόμα σε έλλειψη, οι κάτοικοι που επιστρέφουν στο χτυπημένο βόρειο τμήμα της Γάζας αγωνίζονται να βρουν μέρος για να κοιμηθούν ανάμεσα στα ερείπια.
Ο Ιμπραήμ Μαντχούν, αναλυτής από τη Γάζα που βρίσκεται κοντά στη Χαμάς, δήλωσε ότι η παλαιστινιακή ισλαμιστική οργάνωση δεν θέλει συνέχιση του πολέμου. «Η ανθρωπιστική κατάσταση στη Γάζα σήμερα είναι εξαιρετικά άσχημη, με τους ανθρώπους να υπομένουν συνθήκες που ξεπερνούν την ανθρώπινη ανοχή. Ως αποτέλεσμα, κάθε απόφαση λαμβάνεται με εξαιρετική προσοχή για να διατηρηθεί ό,τι έχει απομείνει από τη ζωή και την αξιοπρέπεια», δήλωσε.
«Σε τελική ανάλυση, οι προτεραιότητες της Χαμάς παραμένουν επικεντρωμένες στην προστασία του παλαιστινιακού λαού και στην ανακούφιση των δεινών του, χωρίς να διακυβεύονται βασικές αρχές ή να επιτρέπεται στην κατοχή να εκμεταλλεύεται την ανθρωπιστική κρίση για πολιτικά οφέλη», πρόσθεσε ο ίδιος.
Περιμένοντας την αραβική πρόταση
Ο Ντάνιελ Σαπίρο, ανώτερος αξιωματούχος στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και στο Πεντάγωνο κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Μπάιντεν και πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στο Ισραήλ, δήλωσε ότι ένα θετικό αποτέλεσμα της πρότασης του Τραμπ να αναλάβουν οι Ηνωμένες Πολιτείες τη Γάζα -μια πρόταση που ο Σαπίρ χαρακτήρισε «μη σοβαρή»- ήταν ότι πυροδότησε προσπάθειες από τα αραβικά κράτη να επεξεργαστούν εναλλακτική για την ανοικοδόμηση της περιοχής και την εγκατάσταση νέας ηγεσίας.
Αλλά η αναδυόμενη αραβική πρόταση δεν φαίνεται να επιλύει τα ακανθώδη ερωτήματα για το αν η Χαμάς θα αφοπλιστεί ή ποια θα είναι η έκταση της πολιτικής της επιρροής στη Γάζα.
«Δεν νομίζω ότι η Χαμάς αισθάνεται ακόμη ότι πρέπει να εγκαταλείψει τα όπλα και τις σήραγγες, κάτι που φυσικά πρέπει να κάνει», δήλωσε ο Σαπίρο. «Μέχρι στιγμής, δεν ακούγεται ότι η αραβική πρόταση θέτει ζήτημα αποστρατιωτικοποίησης ή διασφάλισης μιας παλαιστινιακής τεχνοκρατικής διακυβέρνησης, η οποία θα αποφέρει οφέλη για την ισραηλινή πλευρά, εμποδίζοντας τη Χαμάς να είναι η δύναμη στο παρασκήνιο, όπως ήταν η Χεζμπολάχ για πολλά χρόνια στο Λίβανο, και να εξακολουθεί να αποτελεί απειλή για το Ισραήλ».
