Γράφει ο Γιώργος Σκαφιδάς
Η παραδοξότητα ενός πολέμου που – έπειτα από επτά μήνες πολύνεκρων συγκρούσεων – οδήγησε σε επιστράτευση (την πρώτη έπειτα από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στη Ρωσία) χωρίς όμως να έχει ακόμη καταστεί επισήμως «πόλεμος» για τη ρωσική πλευρά, έρχεται να αποτυπώσει τη νέα φάση στην οποία εισέρχεται πια η ουκρανική σύρραξη, στην σκιά του σημερινού διαγγέλματος Πούτιν.
Τα σχέδια της Ρωσίας στο ουκρανικό μέτωπο δεν κυλούν, προς το παρόν, όπως θα επιθυμούσε η ρωσική ηγεσία. Εάν κυλούσαν «βάσει προγράμματος», τότε ο Ρώσος πρόεδρος – ο ίδιος που πριν από ακριβώς δύο εβδομάδες, από το Βλαδιβοστόκ και το βήμα του Eastern Economic Forum, διεμήνυε πως η Ρωσία «δεν έχει χάσει τίποτα» στο ουκρανικό μέτωπο – δεν θα προχωρούσε σήμερα σε ένα νέο διάγγελμα «πλούσιο» σε απειλές, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για μια (μερική έστω) επιστράτευση που στόχο έχει την όσο το δυνατόν πιο άμεση αποστολή εκατοντάδων χιλιάδων επιπλέον ανδρών στο μέτωπο.
Για να χρειάζεται η Ρωσία περισσότερους στρατιώτες στην Ουκρανία έπειτα από επτά μήνες συγκρούσεων, κάτι προφανώς δεν πήγε «καλά» εκεί για τις ρωσικές δυνάμεις. Η ουκρανική αντεπίθεση όπως εξελίχθηκε από τα τέλη Αυγούστου και έπειτα, κυρίως στο Χάρκοβο αλλά και προς τη Χερσώνα, με τους Ουκρανούς να ανακαταλαμβάνουν σειρά εδαφών, ως φαίνεται προκάλεσε συναγερμό πίσω στο Κρεμλίνο το οποίο τρέχει τώρα να παγιώσει «κεκτημένα» εντός των ουκρανικών συνόρων.
Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται προφανώς και τα δημοψηφίσματα που ανακοινώθηκε πως θα διεξαχθούν εσπευσμένα τις επόμενες μέρες στις ελεγχόμενες από τους Ρώσους ουκρανικές περιοχές του Ντονέτσκ, του Λουγκάνσκ, της Χερσώνας και της Ζαπορίζια. Διότι εάν αυτές οι περιοχές αποφασίσουν την προσάρτησή τους στη Ρωσική Ομοσπονδία στα πρότυπα της Κριμαίας, τότε ο Πούτιν θα μπορεί να ισχυριστεί μετά πως υπερασπίζεται ρωσικά εδάφη και όχι απλώς εδάφη ρωσόφωνων.
Υπενθυμίζεται ωστόσο, συγκριτικά, πως το δημοψήφισμα του 2014 για την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία είχε πραγματοποιηθεί όχι έπειτα από μήνες αλλά έπειτα από εβδομάδες. Γιατί; Επειδή η εκεί στρατιωτική επιχείρηση της Ρωσίας είχε τότε ολοκληρωθεί επιτυχώς μέσα σε λίγες εβδομάδες. Οχτώ χρόνια μετά, η ρωσική πλευρά τρέχει πλέον να στήσει νέα δημοψηφίσματα (το αποτέλεσμα των οποίων είναι σαφές πως δεν πρόκειται να αναγνωρίσει καμία δυτική δύναμη) σε περιοχές της Ουκρανίας, ενώ όμως ο πόλεμος συνεχίζεται, χωρίς να έχουν ξεκαθαρίσει τα δεδομένα επί του εδάφους.
Η πλευρά Πούτιν, από εκεί που είχε την πρωτοβουλία των κινήσεων, τώρα τρέχει να προσαρμοστεί στις εξελίξεις, έχοντας απέναντί της ένα Κίεβο που δεν κάνει πίσω, μια Δύση που ακόμη δεν έχει διασπαστεί (και διατηρεί ενεργές τις κυρώσεις ενόψει χειμώνα), και μια Κίνα που δεν έχει ακόμη στηρίξει τους Ρώσους όσο ο ίδιος ο Πούτιν θα ήθελε στο μέτωπο της Ουκρανίας.
Με φόντο τη σύνοδο κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης που πραγματοποιήθηκε προ ημερών στη Σαμαρκάνδη του Ουζμπεκιστάν, ο Βλαντιμίρ Πούτιν έκανε αναφορά στο θέμα της Ταϊβάν παίρνοντας θέση στο πλευρό του Πεκίνου. Ο Κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ ωστόσο, από την ίδια σύνοδο, δεν έκανε καμία αναφορά στο θέμα της Ουκρανίας. Αντιθέτως, ήταν ο Πούτιν εκείνος που παραδέχθηκε δημόσια ότι η Κίνα είχε «ανησυχίες και ερωτήματα» αναφορικά με τη σύρραξη στην Ουκρανία.
Ινδοί και Τούρκοι (οι πλευρές των κ.κ. Ναρέντρα Μόντι και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν) άφησαν να εννοηθεί, τα τελευταία 24ωρα, πως η Μόσχα θέλει να τελειώσει το συντομότερο δυνατόν ο πόλεμος στην Ουκρανία. Ακριβώς την ίδια ώρα, στην σκιά της ουκρανικής αντεπίθεσης που εντείνεται επελαύνουσα, ο Πούτιν παρουσιάζεται να κλιμακώνει κινητοποιώντας εκατοντάδες χιλιάδες παραπάνω στρατιώτες και εξαπολύοντας απειλές περί χρήσης όλων των όπλων (των πυρηνικών συμπεριλαμβανομένων) που έχει η Ρωσική Ομοσπονδία στην κατοχή της.
Το μήνυμα, εάν συνδυαστούν τα προαναφερθέντα, θα μπορούσε να είναι το εξής από την πλευρά της Ρωσίας: «Κρατάω τις περιοχές που ήδη ελέγχω και ο πόλεμος τελειώνει.»
Τα εδάφη που ελέγχουν, ωστόσο, επί του παρόντος οι ρωσικές δυνάμεις εντός της Ουκρανίας, δεν είναι αμελητέα. Αντιθέτως, έχουν επεκταθεί σημαντικά πέρα από την προ της 24ης Φεβρουαρίου γραμμή επαφής, με τη Ρωσία πλέον να ελέγχει τη Μαριούπολη και το σύνολο των ουκρανικών ακτών της Αζοφικής ως την Κριμαία.
Οι Ουκρανοί, που δείχνουν να έχουν το μομέντουμ με το μέρος τους στην σκιά της επιτυχούς εν εξελίξει αντεπίθεσης, πάρα πολύ δύσκολα θα επιλέξουν να συμβιβαστούν στην παρούσα φάση.
Αυτό όμως ίσως να είναι πλέον και το στοίχημα του Πούτιν από την άλλη πλευρά: Το να ανακόψει δηλαδή την ουκρανική αντεπίθεση παγιώνοντας έτσι την κυριαρχία του στα εδάφη που οι ρωσικές δυνάμεις ήδη ελέγχουν. Για να το καταφέρει, ο ίδιος δηλώνει πια έτοιμος για όλα… και αυτό είναι που τον καθιστά περισσότερο επικίνδυνο.
Κωνσταντίνος Φίλης στην «Κ»: Πλέον μπαίνουμε στην τρίτη φάση του πολέμου
«Πλέον μπαίνουμε στην τρίτη φάση του πολέμου στην Ουκρανία», δηλώνει ο Κωνσταντίνος Φίλης, αναπληρωτής καθηγητής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος, μιλώντας στο kathimerini.gr. «Η πρώτη φάση ήταν η επίθεση στο Κίεβο που στόχο είχε την ανατροπή της ουκρανικής κυβέρνησης. Κατά τη δεύτερη φάση που ακολούθησε, έπειτα από την αποτυχία της ρωσικής επίθεσης στο Κίεβο, οι ρωσικές δυνάμεις επικεντρώθηκαν στην ανατολική Ουκρανία. Η τελευταία ουκρανική αντεπίθεση, που δεν αναχαιτίστηκε από τους Ρώσους, ήρθε ωστόσο τις περασμένες εβδομάδες να πλήξει τις ρωσικές δυνάμεις στα ανατολικά, και έτσι μπαίνουμε πλέον σε μια νέα, τρίτη φάση του πολέμου η οποία χαρακτηρίζεται από δύο στοιχεία: τη ρωσική επιστράτευση και τα δημοψηφίσματα».
Ο κ. Φίλης χαρακτηρίζει τις τελευταίες κινήσεις του προέδρου Πούτιν «παραδοχή αποτυχίας» υπογραμμίζοντας πως το κλίμα δεν ήταν καλό για εκείνον ούτε στη σύνοδο της Σαμαρκάνδης. Ο αν. καθηγητής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος σημειώνει μάλιστα πως η φράση του Πούτιν ότι «δεν είναι μπλόφα» η απειλή μιας πυρηνικής κλιμάκωσης από την πλευρά της Ρωσίας, ίσως να δείχνει το ακριβώς αντίθετο στην πράξη, ότι δηλαδή ο Ρώσος ηγέτης διστάζει να λάβει μια τέτοια απόφαση, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι δεν θα μπορούσε και να την λάβει το προσεχές διάστημα, ειδικά εάν απειληθούν στρατιωτικά περιοχές της ανατολικής Ουκρανίας τις οποίες η Μόσχα θα «δικαιούται» σύμφωνα με το ρωσικό αφήγημα να θεωρεί «ρωσική επικράτεια» έπειτα από τα επερχόμενα δημοψηφίσματα. «Είναι σημαντικό να δούμε επίσης ποια θα είναι η αντίδραση των Κινέζων έπειτα από τις σημερινές εξελίξεις», συνεχίζει ο κ. Φίλης. «Θα αισθανθούν άραγε ωφελημένοι βλέποντας τον Πούτιν να ανοίγει μέτωπο με τη Δύση; Ή μήπως θα ενταθεί η ανησυχία τους;»
