Kathimerini.gr
Αντόνιο Γκουτέρες
Οι τελικές διαπραγματεύσεις για τη Σύνοδο Κορυφής του Μέλλοντος, που θα πραγματοποιηθεί αυτόν τον μήνα βρίσκονται σε εξέλιξη στη Νέα Υόρκη. Στη σύνοδο οι αρχηγοί κρατών θα συμφωνήσουν για μεταρρυθμίσεις στα δομικά στοιχεία της παγκόσμιας συνεργασίας.
Αντιμετωπίζουμε νέες και υπαρξιακές απειλές, από το ανεξέλεγκτο κλιματικό χάος και την περιβαλλοντική υποβάθμιση, μέχρι τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη, που αναπτύσσονται σε ένα ηθικό και νομικό κενό.
Η Σύνοδος Κορυφής του Μέλλοντος αναγνωρίζει ότι οι λύσεις σε όλες αυτές τις προκλήσεις βρίσκονται στα χέρια μας. Χρειαζόμαστε όμως μια συστημική επικαιροποίηση που μόνο οι παγκόσμιοι ηγέτες μπορούν να προσφέρουν.
Η διεθνής διαδικασία λήψης αποφάσεων έχει κολλήσει σε μια χρονική στρέβλωση. Πολλοί παγκόσμιοι θεσμοί και εργαλεία είναι προϊόντα της δεκαετίας του 1940 – μια εποχή πριν από την παγκοσμιοποίηση, πριν από την αποαποικιοποίηση, πριν από την ευρεία αναγνώριση των οικουμενικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ισότητας των φύλων, πριν η ανθρωπότητα ταξιδέψει στο Διάστημα, πόσο μάλλον στον κυβερνοχώρο.
Οι νικητές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου εξακολουθούν να έχουν την πρωτοκαθεδρία στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, ενώ ολόκληρη η αφρικανική ήπειρος στερείται μόνιμης έδρας. Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική αρχιτεκτονική βαρύνει σε μεγάλο βαθμό τις αναπτυσσόμενες χώρες και αδυνατεί να προσφέρει ένα δίχτυ ασφαλείας όταν αντιμετωπίζουν δυσκολίες, αφήνοντάς τες να πνίγονται στο χρέος, το οποίο στερεί χρήματα από τις επενδύσεις στους λαούς τους.
Το μήνυμα είναι σαφές: δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα μέλλον κατάλληλο για τα εγγόνια μας με ένα σύστημα που είχε δημιουργηθεί για τους παππούδες μας. Η Σύνοδος Κορυφής του Μέλλοντος θα αποτελέσει μια ευκαιρία για την επανεκκίνηση της πολυμερούς συνεργασίας που ταιριάζει στον 21ο αιώνα.
Οι λύσεις που έχουμε προτείνει περιλαμβάνουν μια νέα ατζέντα για την ειρήνη, που επικεντρώνεται στην επικαιροποίηση των διεθνών θεσμών και εργαλείων για την πρόληψη και τον τερματισμό των συγκρούσεων, συμπεριλαμβανομένου του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Η Νέα Ατζέντα για την Ειρήνη καλεί σε νέα ώθηση για την απαλλαγή του κόσμου μας από τα πυρηνικά όπλα και άλλα όπλα μαζικής καταστροφής και τη διεύρυνση του ορισμού της ασφάλειας, ώστε να συμπεριλάβει τη βία λόγω φύλου και τη βία των συμμοριών. Λαμβάνει υπόψη τις μελλοντικές απειλές για την ασφάλεια, αναγνωρίζοντας τη μεταβαλλόμενη φύση του πολέμου και τους κινδύνους από τη στρατιωτικοποίηση των νέων τεχνολογιών. Για παράδειγμα, χρειαζόμαστε μια παγκόσμια συμφωνία για την απαγόρευση των λεγόμενων Φονικών Αυτόνομων Οπλων που μπορούν να λαμβάνουν αποφάσεις ζωής ή θανάτου χωρίς την ανθρώπινη συμμετοχή.
Τα παγκόσμια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πρέπει να είναι εφοδιασμένα ώστε να ηγηθούν μιας πιο ισχυρής απάντησης στις σημερινές προκλήσεις. Αυτό σημαίνει συγκεκριμένα μέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους, την αύξηση της δανειοδοτικής ικανότητας των πολυμερών αναπτυξιακών τραπεζών και την αλλαγή του επιχειρηματικού τους μοντέλου, ώστε οι αναπτυσσόμενες χώρες να έχουν πολύ μεγαλύτερη πρόσβαση σε ιδιωτική χρηματοδότηση με προσιτά επιτόκια.
Χωρίς αυτή τη χρηματοδότηση οι αναπτυσσόμενες χώρες δεν θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τη μεγαλύτερη μελλοντική απειλή μας: την κλιματική κρίση. Χρειάζονται επειγόντως πόρους για τη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα που καταστρέφουν τον πλανήτη σε καθαρή, ανανεώσιμη ενέργεια.
Η τεχνητή νοημοσύνη είναι μια επαναστατική τεχνολογία με εφαρμογές και κινδύνους που μόλις αρχίζουμε να κατανοούμε. Μαζί με τις εταιρείες τεχνολογίας, την ακαδημαϊκή κοινότητα και την κοινωνία των πολιτών έχουμε υποβάλει συγκεκριμένες προτάσεις στις κυβερνήσεις, ώστε να εργαστούν για τη δημιουργία πλαισίων διαχείρισης κινδύνων για την τεχνητή νοημοσύνη και για την παρακολούθηση και τον μετριασμό των βλαβών της, καθώς και για την κατανομή των οφελών της.
Τα ανθρώπινα δικαιώματα και η ισότητα των φύλων αποτελούν το κοινό νήμα που συνδέει όλες αυτές τις προτάσεις. Απαιτούμε ανανεωμένες προσπάθειες για την άρση των ιστορικών εμποδίων –νομικών, κοινωνικών και οικονομικών– που αποκλείουν τις γυναίκες από την εξουσία.
Οι ειρηνοποιοί της δεκαετίας του 1940 δημιούργησαν θεσμούς που συνέβαλαν στην αποτροπή του Γ΄ Παγκοσμίου Πολέμου και οδήγησαν πολλές χώρες από την αποικιοκρατία στην ανεξαρτησία. Αλλά δεν θα αναγνώριζαν το σημερινό παγκόσμιο τοπίο.
Η Σύνοδος Κορυφής του Μέλλοντος είναι μια ευκαιρία να δημιουργηθούν πιο αποτελεσματικοί και χωρίς αποκλεισμούς θεσμοί και εργαλεία για την παγκόσμια συνεργασία, προσαρμοσμένα στον 21ο αιώνα και τον πολυπολικό μας κόσμο.
Προτρέπω τους ηγέτες να την εκμεταλλευτούν.
Ο κ. Αντόνιο Γκουτέρες είναι γενικός γραμματέας του ΟΗΕ.
