Με το χθεσινό διάγγελμά του ο πρόεδρος Πούτιν επιβεβαίωσε επί της ουσίας τις αναφορές που έρχονται όλο το τελευταίο διάστημα από τα πεδία των μαχών: η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει χάσει την όποια δυναμική της και η ουκρανική αντεπίθεση ήδη αλλάζει τα δεδομένα στο έδαφος. Η φρασεολογία του διαγγέλματος είναι αποκαλυπτική της δύσκολης θέσης στην οποία έχουν περιέλθει οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις και βεβαίως ο ίδιος ο πρόεδρος Πούτιν.
Οι 180.000 στρατιώτες που βρίσκονται σε πολεμική ετοιμότητα από το φθινόπωρο του 2021 και επιχειρούν χωρίς διακοπή από τον Φεβρουάριο του 2022 έχουν υποστεί σημαντικές απώλειες, ενώ η μαχητική τους ικανότητα, οι αντοχές τους και το φρόνημά τους καταρρέουν μέρα με την ημέρα. Και ο χειμώνας είναι προ των πυλών.
Το πλήγμα στο γόητρο του ρωσικού στρατού είναι τεράστιο, ό,τι και αν συμβεί από εδώ και πέρα. Εχει αποδειχθεί πέραν πάσης αμφιβολίας ότι οι συμβατικές ικανότητες των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων σε κάθε επίπεδο –τακτικό, επιχειρησιακό αλλά και στρατηγικό– ήταν υπερτιμημένες. Πλέον η λογική μιας αποφασιστικής ρωσικής στρατιωτικής επικράτησης έχει καταρρεύσει.
Με το διάγγελμά του ο πρόεδρος Πούτιν καλεί από τις εφεδρείες 300.000 πολίτες, κλιμακώνοντας τη ρωσική εμπλοκή. Αν και οι ιστορικές αναλογίες συχνά επιστρέφουν για να μας στοιχειώσουν, θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος/α ότι είμαστε στην αρχή της «βιετναμοποίησης» της ρωσικής εισβολής. Όσο και αν ο πρόεδρος Πούτιν ισχυρίζεται ότι τα πράγματα εξελίσσονται σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό, το αδιέξοδο είναι προφανές ακόμη και μεταξύ των ζηλωτών του Κρεμλίνου.
Αν οι 300.000 κληρωτοί και η μετάπτωση της ρωσικής παραγωγικής διαδικασίας σε status πολεμικής οικονομίας δεν αποδειχθούν αρκετά για να αλλάξουν τα δεδομένα στο έδαφος, οι επιλογές του Κρεμλίνου καθίστανται οριακές από κάθε άποψη. Σε ένα εφιαλτικό σενάριο για τη Ρωσία, οι απώλειες όχι μόνο θα αυξηθούν κατακόρυφα, αλλά θα γίνουν ακόμη πλέον «ορατές» στη ρωσική κοινωνία.
Ο έλεγχος των μέσων ενημέρωσης και η προπαγάνδα δεν μπορούν εύκολα να κρύψουν τα φέρετρα κληρωτών που θα επιστρέφουν από μια «στρατιωτική επιχείρηση» που υποτίθεται ότι θα τελείωνε γρήγορα. Γι’ αυτό και το διάγγελμα του προέδρου Πούτιν χρησιμοποιεί δραματικούς τόνους περιγράφοντας μια υπαρξιακή απειλή για τη Ρωσία από τη Δύση.
Απομονωμένη η Μόσχα
Ανεβάζει τα διακυβεύματα προσπαθώντας να κινητοποιήσει τον ρωσικό λαό και την ίδια στιγμή καταφεύγει στο στρατήγημα των δημοψηφισμάτων και στην απροκάλυπτη απειλή μιας κλιμάκωσης σε πυρηνικό επίπεδο, ελπίζοντας να αποσταθεροποιήσει τους στρατηγικούς υπολογισμούς του Κιέβου και της Δύσης και να προκαλέσει αφόρητα διλήμματα. Ιδιαίτερα της τελευταίας! Όμως αν το στρατήγημα δεν λειτουργήσει, τότε το δίλημμα της περαιτέρω κλιμάκωσης επιστρέφει στη Μόσχα. Με την ανοχή της Κίνας και της Ινδίας να έχει τελειώσει –όπως έδειξε η σύνοδος της Σαμαρκάνδης–, η Μόσχα κινδυνεύει να βρεθεί εντελώς απομονωμένη.
* Ο κ. Κώστας Υφαντής είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και διευθυντής του ΙΔΙΣ, Πάντειο Πανεπιστήμιο.
