Kathimerini.gr
Tο 2021 το Vanity Fair την ανακήρυξε ως την «πραγματική πρώτη κυρία της Ρωσίας». Ηταν λίγους μήνες μετά τη δηλητηρίαση του Αλεξέι Ναβάλνι από τον… αγαπημένο νευροτοξικό παράγοντα των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών: το νόβιτσοκ. Η Γιούλια Ναβάλναγια πήρε το κινητό της, όσο βρισκόταν στο νοσοκομείο του Ομσκ στο πλευρό του συζύγου της τον Αύγουστο του 2020, και κάλεσε τους Ρώσους να στηρίξουν το ζεύγος και να αντισταθούν στο καθεστώς Πούτιν, αφού «το νοσοκομείο αυτή τη στιγμή έχει περισσότερη αστυνομία και περισσότερους μυστικούς πράκτορες απ’ ό,τι γιατρούς».
Η Γιούλια Ναβάλναγια φαίνεται ότι ζούσε πάντα με την ίδια αγωνία: πότε θα δεχθεί δολοφονική επίθεση ο Αλεξέι Ναβάλνι και πότε θα βρεθεί στη φυλακή επειδή ήταν ένας από τους τελευταίους –αξιόμαχους– εναπομείναντες πολιτικούς αντιφρονούντες του Βλαντιμίρ Πούτιν εντός Ρωσίας. Τα έζησε και τα δύο. Στις 16 του τρέχοντος Φεβρουαρίου, οι φυλακές –σωφρονιστική αποικία κατά την καφκική ορολογία– στην περιοχή της αρκτικής Ρωσίας ανακοίνωσαν ότι ο Αλεξέι Ναβάλνι είναι νεκρός. Εκτοτε, η ίδια αλλά και η μητέρα του νεκρού συζύγου της απαιτούν, αφενός να τους δοθεί η σορός και, αφετέρου να τους δοθούν απαντήσεις. Η Γιούλια Ναβάλναγια, όμως, πήγε ένα βήμα παρακάτω: αναλαμβάνει, όπως πολλοί ανέμεναν, να διατηρήσει ζωντανό τον αγώνα του Αλεξέι Ναβάλνι κατά της διαφθοράς και υπέρ μιας ελεύθερης Ρωσίας. «Θέλω να ζήσω σε μια ελεύθερη Ρωσία· θέλω να χτίσουμε μια ελεύθερη Ρωσία» ήταν τα λόγια της σε βίντεο μετά τον θάνατο του συζύγου της.
Συνηθισμένη στη δράση
29 Φεβρουαρίου 2020. Ο Αλεξέι Ναβάλνι και η Γιούλια Ναβάλναγια ηγούνται πορείας στη Μόσχα. (©Gregory Stein/Shutterstock)
Δεν είναι η πρώτη φορά που αναλαμβάνει δράση και εκφράζει την επιθυμία να διατηρήσει άσβεστη την παρακαταθήκη του Αλεξέι Ναβάλνι, ο οποίος ήταν το πρόσωπο όλων των αντιφρονούντων Ρώσων εντός και εκτός χώρας. Το 2018, όταν ο σύζυγός της βρέθηκε ενώπιον της Δικαιοσύνης για πολλοστή φορά, η ίδια του είχε προτείνει να αναλάβει τη θέση του και να είναι υποψήφια για την προεδρία. Τότε, σύμφωνα με ρωσικά δημοσιεύματα, ο ίδιος της είχε απαντήσει ότι «οι ψήφοι δεν μεταβιβάζονται», ενώ διαφωνίες είχε εκφράσει και η ευρύτερη οικογένεια.
Ηταν μία από τις σπάνιες στιγμές που η ίδια είχε ζητήσει κάτι τέτοιο, ειδικά αν σκεφθεί κανείς ότι σπανίως προέβαινε η ίδια σε πολιτικό σχολιασμό όσο ήταν στο πλευρό του συζύγου της· πάντοτε ήθελε να παραμένει βράχος στον αγώνα του Αλεξέι Ναβάλνι, με τον οποίο, όπως γράφει το Politico, είχαν «τηλεπαθητική ένωση» και «σκέφτονταν ακριβώς με τον ίδιο τρόπο». Απ’ ό,τι φαίνεται, όμως, είναι η ώρα αυτές οι ψήφοι να «μεταβιβαστούν», αφού η Γιούλια Ναβάλναγια εμφανίζεται αποφασισμένη να πάρει πάνω της τον αγώνα κατά του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Η μεσοαστή Μοσχοβίτισσα που γνώρισε τον φτωχό επαρχιώτη
Ο –τότε– ηγέτης της ρωσικής αντιπολίτευσης Αλεξέι Ναβάλνι και η σύζυγός του Γιούλια, σε αντικυβερνητική πορεία κοντά στο Κρεμλίνο, στις 12 Ιουνίου 2013. (©AP Photo/Alexander Zemlianichenko)
Γεννημένη στις 24 Ιουλίου του 1976 στη Μόσχα, η Γιούλια Μπορίσοβνα Αμπροσίμοβα σπούδασε Διεθνείς Οικονομικές Σχέσεις στη ρωσική Ακαδημία Οικονομικών Πλεχάνοφ. Προέρχεται από μεσοαστική οικογένεια της ρωσικής πρωτεύουσας, παρότι οι γονείς της και η ίδια μεγάλωσαν στην τότε Σοβιετική Ενωση. Μάλιστα, ο πατέρας της, Μπόρις Αλεξάντροβιτς Αμπροσίμοφ, ερευνητής άλλοτε σε σοβιετικό ινστιτούτο, είχε εμπλακεί αργότερα σε σκάνδαλο ψευδών ειδήσεων, όταν το 2020 δημοσιεύματα τον ήθελαν να είναι γραμματέας της ρωσικής πρεσβείας στο Λονδίνο, αναφερόμενα σε κάποιον σχεδόν συνονόματό του: τον Μπόρις Μπορίσοβιτς Αμπροσίμοφ. Η ίδια και ο Αλεξέι Ναβάλνι είχαν τότε δημοσιεύσει το πιστοποιητικό θανάτου του πατέρα της, που εξεδήμησε εις Κύριον το 1996.
Οι γονείς είχαν χωρίσει στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Η μητέρα της παντρεύτηκε για δεύτερη φορά έναν συνάδελφό της από την Gosplan, την υπηρεσία οικονομικού και κοινωνικού σχεδιασμού της Σοβιετικής Ενωσης. Η Γιούλια Ναβάλναγια θυμάται στις οικογενειακές συζητήσεις με τη μητέρα και τον πατριό της ότι τα ζητήματα συχνά περιστρέφονταν γύρω από την οικονομία και τις διεθνείς οικονομικές σχέσεις, πράγμα που την είχε εξοικειώσει με –ή την είχε οδηγήσει προς– τις μελλοντικές της σπουδές.
Ηταν μόλις 22 ετών όταν γνώρισε τον μετέπειτα σύζυγό της. Βρίσκονταν και οι δύο για διακοπές στην Τουρκία και είχαν αποφασίσει να συνεχίσουν να βλέπονται κατά την επιστροφή τους στη Μόσχα. «Ενιωσα αμέσως ότι θα γινόμουν η σύζυγός του», είχε πει η ίδια σύμφωνα με το Vanity Fair.
«Εγώ είχα παντρευτεί έναν νεαρό ονόματι Αλεξέι» ήταν μία χαρακτηριστική αποστροφή της, ιδίως έχοντας κατά νου ότι ο σύζυγός της προερχόταν, όπως λέγεται, από μία φτωχή πολίχνη –στη μέση του πουθενά, γράφεται σε δημοσιεύματα– στα περίχωρα της Μόσχας, ονόματι Μπούτιν, την οποία μπορούσε κανείς να επισκεφτεί μόνο με ιδιωτικά μέσα. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν, εν προκειμένω, επιπλέον δημοσιεύματα, όπου η οικογένεια της Γιούλια φέρεται να βοήθησε οικονομικά την οικογένεια του Αλεξέι.
Η προσωπική ζωή ως… επαγγελματική
6 Σεπτεμβρίου 2013, σε άλλη μία αντικυβερνητική συγκέντρωση στη Μόσχα. (©AP Photo/Evgeny Feldman)
Πλείστα όσα ρεπορτάζ για τη Γιούλια Ναβάλναγια αναφέρουν πόσο λίγα στοιχεία είναι γνωστά για την επαγγελματική της ζωή. Ολες οι αναφορές, ωστόσο, τη θέλουν να είναι σύζυγος και μητέρα – στήριγμα, λογογράφος και σύμβουλος εξ απορρήτων του Αλεξέι Ναβάλνι και προστάτις των δύο παιδιών τους, της Ντάρια, που γεννήθηκε το 2001 και σήμερα σπουδάζει στο Στάνφορντ, και του Ζαχάρ, που γεννήθηκε το 2008 και ζει μαζί της στη Γερμανία –αρχικά σε ένα χωριό στα γερμανοελβετικά σύνορα, ονόματι Τόντναουμπεργκ, και αργότερα στο Φράιμπουργκ–, όπου έχει καταφύγει από τα γεγονότα του 2020 κι εντεύθεν.
Οι άνθρωποι που τη γνωρίζουν λένε, σύμφωνα με το Vanity Fair, ότι δεν είχε ποτέ δικές της επαγγελματικές φιλοδοξίες, οπότε, όταν γεννήθηκε το πρώτο της παιδί, το 2001, σταμάτησε να εργάζεται. Είχε δύο δύσκολες εγκυμοσύνες, όπως λέγεται, και οι δυο τους άφησαν πίσω τους την επιθυμία για περισσότερα παιδιά.
Εκείνη την περίοδο, όπως έχει πει η ίδια, ούτε που φανταζόταν ότι ο Αλεξέι Ναβάλνι θα γινόταν διάσημος δικηγόρος ή επιφανής πολιτικός και ακτιβιστής. Εξάλλου, όπως ανακάλεσε σε συνέντευξή του αργότερα ο Αλεξέι Ναβάλνι, εκείνη ήταν που τον είχε εντυπωσιάσει με τις πολιτικές γνώσεις της. Μάλιστα, μέλη και οι δύο του δημοκρατικού, κεντροαριστερού κόμματος Yabloko έως το 2011, είχαν αναλάβει ακτιβιστικές δράσεις. Η Γιούλια Ναβάλναγια, δε, επιμόρφωνε τη νεολαία του κόμματος για δράσεις εναντίον του Βλαντιμίρ Πούτιν και της κυβέρνησής του.
Εχει γραφτεί επίσης σε ρωσικά μέσα, που υπέκλεψαν αλληλογραφία της κόρης της με φίλη της, ότι η Ντάρια, τουλάχιστον κατά την εφηβεία και τα χρόνια των σπουδών, διατηρούσε τεταμένες σχέσεις με τη Γιούλια Ναβάλναγια. Ενδιαφέρον παρουσιάζει αναφορά ότι η μητέρα της τής είχε πει σε αυστηρό τόνο ότι, αν δεν τα καταφέρει με τις σπουδές της, θα καταλήξει σερβιτόρα και καλά θα κάνει να πάρει το μέλλον της στα σοβαρά. Αυτό, εξ όσων συνάγεται, εντάσσεται στο πλαίσιο της έτσι κι αλλιώς αυστηρής διαπαιδαγώγησης που έλαβε η Γιούλια Ναβάλναγια από την οικογένειά της, τουλάχιστον όσον αφορά το ζήτημα της μόρφωσης.
Αργότερα, η κόρη της ανέφερε ότι οι συγκρούσεις με τη μητέρα της ήταν όπως κάθε άλλου παιδιού στην εφηβεία και μετά. Αλλωστε, σε κάποια γενέθλια της μητέρας της, η Ντάρια φέρεται να της είχε γράψει: «Σ’ ευχαριστώ που με έκανες να δουλέψω ακόμα πιο σκληρά. Είχαμε τις διαφωνίες μας, όπως οι έφηβοι με τη μητέρα τους, αλλά είμαι χαρούμενη και περήφανη που μπορώ σήμερα να σε θεωρώ φίλη».
«Αυτά τα κτήνη δεν θα δουν ποτέ δάκρυα στο πρόσωπό μας»
Η Γιούλια Ναβάλναγια με την κόρη της, Ντάρια, λίγες ημέρες μετά τον θάνατο του Αλεξέι Ναβάλνι. (©Yulia Navalnayavia X via REUTERS)
Αυτή τη στάση –της αυστηρότητας και της συναισθηματικής εγκράτειας, παρά τη φιλικότητα που δείχνει σε πολλές περιπτώσεις– τήρησε σε κάθε δημόσια εμφάνισή της, ιδίως τις φορές που ο Αλεξέι Ναβάλνι ήταν ένα βήμα πριν από τον θάνατο ή ένα βήμα πριν από τη φυλακή· και δεν ήταν λίγες οι φορές. Ηταν ο άνθρωπος που «σκάναρε» όλο το περιβάλλον σε κάθε περίσταση και ανέλυε κάθε κίνηση οποιουδήποτε.
Στην πρώτη ποινική δίωξη του συζύγου της, το 2013, είχε δηλώσει ότι «αυτά τα κτήνη δεν θα δουν ποτέ δάκρυα στο πρόσωπό μας». Ακριβώς την ίδια στωικότητα είχε το 2020, όταν στο νοσοκομείο, όπου ο σύζυγός της νοσηλευόταν σε κώμα έπειτα από τη δηλητηρίαση με νόβιτσοκ, έκανε διάγγελμα προς πάσα κατεύθυνση για να της επιτρέψουν να δει τον Αλεξέι Ναβάλνι (της είχαν ζητήσει μέχρι και πιστοποιητικό γάμου), να της πουν την αλήθεια για την κατάστασή του και να τους αφήσουν να φύγουν από τη χώρα.
Μάλιστα, και η ίδια είχε πέσει θύμα απόπειρας δηλητηρίασης στο Καλίνινγκραντ λίγους μήνες προ της επίθεσης στον σύζυγό της, που σίγουρα προοριζόταν για εκείνον, είπαν άτομα του στενού της κύκλου στους New York Times, αλλά η ίδια δεν είχε δώσει βαρύτητα στο ζήτημα. Ηταν άλλη μία φορά που η ίδια φάνηκε να μη θέλει να δείξει οποιαδήποτε αδυναμία δημοσίως. «Δεν θα μας τσακίσουν έτσι», ήταν τα λόγια της, σύμφωνα με το δημοσίευμα. Μάλιστα, έχει δηλώσει σε ανύποπτο χρόνο: «Αν ήταν να φοβάμαι, θα ήταν πολύ δύσκολο να είμαι μαζί του».
Και τώρα τι;
Και τώρα, με την ίδια υπερηφάνεια, ντυμένη στα μαύρα, εμφανίστηκε στη Σύνοδο Ασφαλείας του Μονάχου, λίγα 24ωρα μετά τον θάνατο του Αλεξέι Ναβάλνι. Αγκαλιάστηκε από όλους τους ηγέτες της Δύσης, αλλά και με την Σβιατλάνα Τιχανόφσκαγια, χήρα του Σεργκέι Τιχανόφσκι, του Λευκορώσου… Αλεξέι Ναβάλνι. Με την ίδια στωικότητα εμφανίστηκε και στο βίντεο που τη δείχνει αποφασισμένη να μη τη σταματήσει κανείς στον δρόμο της για «μια ελεύθερη Ρωσία».
«Με τη δολοφονία του Αλεξέι, ο Πούτιν σκότωσε τον μισό μου εαυτό. Τη μισή καρδιά και τη μισή ψυχή μου. Αλλά υπάρχει ένα άλλο μισό, που μου λέει ότι δεν έχω δικαίωμα να υποχωρήσω. Θα συνεχίσω το έργο του Αλεξέι Ναβάλνι, θα συνεχίσω τον αγώνα για τη χώρα μας», ήταν τα λόγια της στο περίφημο βίντεο, δίνοντας ελπίδες στους απανταχού αντιφρονούντες.
«Θέλει να ολοκληρώσει το έργο που ο Αλεξέι άφησε τραγικά ανολοκλήρωτο: να κάνει τη Ρωσία μια ελεύθερη, δημοκρατική, ειρηνική και ευημερούσα χώρα», είπε στους New York Times ο Σεργκέι Γκούριεφ, οικογενειακός φίλος και εξέχων Ρώσος οικονομολόγος, κοσμήτορας στο Ινστιτούτο Πολιτικών Σπουδών του Παρισιού. «Θα δείξει επίσης στον Πούτιν ότι η απομάκρυνση του Αλεξέι δεν θα καταστρέψει τον αγώνα του».
Το αν θα τα καταφέρει παραμένει το μεγάλο ερώτημα…
