Kathimerini.gr
Η «ηχηρή» προειδοποίηση του Φρίντριχ Μέρτς, που θεωρείται «φαβορί» για την καγκελαρία της Γερμανίας, ότι η Ευρώπη θα πρέπει να προετοιμάζεται για την υπεράσπιση της άμυνας και της ασφάλειάς της, χωρίς τις Ηνωμένες Πολιτείες επιβεβαίωσε δημοσίως εκείνο, που συζητούν πίσω από κλειστές πόρτες Ευρωπαίοι ηγέτες και αξιωματούχοι, τις τελευταίες ημέρες.
«Πρέπει να προετοιμαζόμαστε για την πιθανότητα ο Ντόναλντ Τραμπ να μην ανταποκριθεί πλέον άνευ όρων στις αμοιβαίες αμυντικές δεσμεύσεις του ΝΑΤΟ», τόνισε ο Μερτς σε χθεσινή συνέντευξή του σε γερμανικό κανάλι.
«Για τον λόγο αυτό, είναι κρίσιμο για τους Ευρωπαίους να κάνουν τις μεγαλύτερες δυνατές προσπάθειες ώστε να διασφαλίσουν ότι είναι τουλάχιστον ικανοί να υπερασπιστούν την ευρωπαϊκή ήπειρο μόνοι τους», είπε χαρακτηριστικά.
Μετά και τις βεβιασμένες προσπάθειες του Τραμπ να προχωρήσει σε ειρηνευτικές συνομιλίες με τη Μόσχα, τα αποτελέσματα των οποίων θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό την «αρχιτεκτονική ασφάλειας» για την Ευρώπη, το βασικό ερώτημα που προκύπτει είναι εάν η Ε.Ε μπορεί πλέον να αναλάβει μόνη της πλέον την υπεράσπιση της άμυνας και της ασφάλειάς της.
Η Ευρώπη πρέπει να στρατολογήσει 300.000 νέους στρατιώτες, να αποκτήσει 1.400 νέα άρματα μάχης και να διπλασιάσει περίπου τις αμυντικές της δαπάνες τα επόμενα πέντε χρόνια για να μπορέσει να αμυνθεί χωρίς την υποστήριξη των ΗΠΑ, επισημαίνει νέα έρευνα, που δημοσίευσε χθες η δεξαμενή σκέψης Bruegel.
Διπλασιασμός των αμυντικών δαπανών
H έρευνα υπολογίζει παράλληλα ότι η Ευρώπη θα πρέπει να δαπανήσει τουλάχιστον 250 δις ευρώ σε ετήσια βάση, που ισοδυναμεί με περίπου διπλασιασμό των συλλογικών αμυντικών δαπανών στο 3,5 με 4% του ΑΕΠ.
Στην πολύ πιθανή αποχώρηση Αμερικανών στρατιωτών, που βρίσκονται σε διάφορα κράτη μέλη, η Ε.Ε θα πρέπει να δημιουργήσει 50 νέες ταξιαρχίες, δηλαδή περίπου 300.000 νέους στρατιώτες ώστε να αντισταθμιστεί το «κενό» και εκείνων, που οι ΗΠΑ έχουν δεσμευθεί να στείλουν σε περίπτωση επίθεσης εναντίον ευρωπαϊκής χώρας.
Επιπλέον, θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν 1.400 άρματα μάχης, 2.000 οχήματα μάχης πεζικού και 700 πυροβολικά, σύμφωνα με την έρευνα. Το σημερινό «όριο» συνεισφοράς στο ΝΑΤΟ κυμαίνεται στο 2% του ΑΕΠ κάθε κράτους μέλους, ωστόσο, μόνο 16 συμμαχικές χώρες από τα συνολικά 23 κράτη μέλη της Ε.Ε έχουν πετύχει αυτό το στόχο.
Αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ, σύμφωνα με πληροφορίες, υπολογίζουν ότι το «όριο» θα πρέπει να ανέλθει στο 3,5% για να ανταποκριθεί στις τρέχουσες «απειλές», με προϋπόθεση όμως ότι οι ΗΠΑ θα παραμείνουν ενεργές στην Ευρώπη.
Αρκετές κυβερνήσεις εντός της Ε.Ε όπως η Ισπανία και η Ιταλία παραμένουν ακόμα «χαμηλά» ως προς τον στόχο του 2% με την πρώτη να βρίσκεται στο 1,28% και τη δεύτερη στο 1,49%. Μια λύση, σύμφωνα με την έρευνα, θα είναι οι ευρωπαϊκοί στρατοί να ξεκινήσουν από κοινού μαζικές αγορές, ώστε να μειωθεί το κόστος.
Χαλάρωση δημοσιονομικών κανόνων
Για τον λόγο αυτό, στις Βρυξέλλες βρίσκεται ήδη υπό επεξεργασία σχέδιο νέο αύξησης των αμυντικών δαπανών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ρώμη, Αθήνα και Μαδρίτη καλωσόρισαν μάλιστα τη δημοσιονομική «ευελιξία», που πρότεινε η πρόεδρος της Κομισιόν στη διάσκεψη ασφαλείας του Μονάχου την περασμένη εβδομάδα, μέσω εφαρμογής της λεγόμενης «ρήτρας διαφυγής».
Για το εκτελεστικό όργανο της Ε.Ε αποτελεί προτεραιότητα η ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας ακόμα και με ειρήνευση στην Ουκρανία, καθώς η Ρωσία θα συνεχίσει να αποτελεί «κίνδυνο» για την ασφάλεια της Ευρώπης, παραδέχονται αρμόδιοι αξιωματούχοι.
Η Ρωσία, άλλωστε, παράγει σε τρεις μήνες όσα όπλα και πυρομαχικά παράγουν οι ΗΠΑ και οι νατοϊκοί της σύμμαχοι σε ένα χρόνο αναφέρουν οι ίδιοι εν αναμονή και της δημοσίευσης της «λευκής βίβλου» για την ευρωπαϊκή άμυνα, στις 19 Μαρτίου.
Πανευρωπαϊκός χρηματοδοτικός μηχανισμός
Ήδη αυτή την εβδομάδα οι υπουργοί Οικονομικών της Ε.Ε αποφάσισαν η πρώτη σχετική συζήτηση να γίνει στην επόμενη συνεδρίασή τους, τον Μάρτιο. Ο Πολωνός υπουργός Οικονομικών Αντρέι Ντομάνσκι, η χώρα του οποίου ασκεί την εξάμηνη προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε τόνισε πριν από λίγες μέρες ότι «μπορεί να μην έχουμε ακριβώς την ίδια άποψη για το πώς θα πρέπει να επιτευχθεί αυτό, για αυτό και ξεκινάμε εντατικές συζητήσεις σε τεχνικό επίπεδο, ήδη από αύριο, και τον Μάρτιο θα θέσω το θέμα στην ημερήσια διάταξη του ECOFIN, ώστε οι υπουργοί Οικονομικών να συζητήσουν συγκεκριμένες λεπτομέρειες».
Ανέφερε, παράλληλα, ότι τα κράτη μέλη έχουν ξεκινήσει διάλογο με τη Κομισιόν για το θέμα της εξαίρεσης των αμυντικών επενδύσεων από (τους κανόνες για) το χρέος και το έλλειμμα» ενώ παρέπεμψε στη σχετική πρόταση, που έχει καταθέσει η πολωνική προεδρία.
Ήδη άλλωστε έχει ξεκινήσει η συζήτηση για έναν πανευρωπαϊκό χρηματοδοτικό μηχανισμό «που να επιτρέπει στις κυβερνήσεις να χρηματοδοτούν συλλογικά την παραγωγή και την προμήθεια όπλων», παραπέμποντας σε εκτιμήσεις πως «θα μπορούσαμε να εξοικονομήσουμε έως και 40 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως εάν αγοράζαμε όπλα από κοινού». Οσον αφορά το πώς θα μπορούσε να μοιάζει στην πράξη αυτός ο μηχανισμός, ο κ. Ντομάνσκι παρέπεμψε στο άτυπο ECOFIN στη Βαρσοβία τον ερχόμενο Απρίλιο.
«Ο λόγος για τον οποίο δεν θα πω περισσότερα σήμερα σχετίζεται επίσης με το γεγονός ότι, πρώτα πρέπει να έχουμε απάντηση στο ερώτημα σχετικά με το τι πρέπει να αγοραστεί» πρόσθεσε, σημειώνοντας πως οι απαντήσεις αυτές αναμένονται στη λεγόμενη «λευκή βίβλο».
Ρήτρα «διαφυγής»
Σε κάθε περίπτωση, οι τρόποι «ευελιξίας» από το αυστηρό σύμφωνο σταθερότητας και ανάπτυξης θα αποφασιστούν τις ερχόμενες εβδομάδες και ιδιαίτερα γύρω από την πρόταση της Ούρσουλας φον ντερ Λάιεν για την ενεργοποίηση ρήτρας «διαφυγής», που θα απαλλάσσει τις αμυντικές δαπάνες από τα όρια του δημοσιονομικού ελλείμματος της Ε.Ε.
Οι συζητήσεις αφορούν το πώς χώρες -που δεν ανταποκρίνονται ακόμα στον νατοϊκό στόχο του 2%- θα μπορέσουν μέσω εφαρμογής της «ρήτρας έκτακτης ανάγκης» να ενισχύσουν τις αμυντικές τους δαπάνες, αναφέρουν πηγές από τη Κομισιόν.
Στο τραπέζι υπάρχουν εξάλλου δύο επιλογές: είτε να ενεργοποιηθεί η γενική «ρήτρα διαφυγής» της Ε.Ε ιδιαίτερα σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, όπως είναι η τρέχουσα για την αύξηση των αμυντικών δαπανών ή να προτιμηθεί η ενεργοποίησή της σε εθνικό επίπεδο – ύστερα από σχετικό αίτημα κάποιου κράτους μέλους- «λόγω εξαιρετικών περιστάσεων», που αφορούν την κατάρτιση των εθνικών προϋπολογισμών.
Εν αναμονή των εκλογών στη Γερμανία
Σε κάθε περίπτωση, οι αμυντικές δαπάνες αφορούν «εθνική αρμοδιότητα» ξεκαθαρίζουν αρμόδιοι αξιωματούχοι από την Κομισιόν, καθώς αρκετές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όπως η Βαρσοβία θέλουν να περιορίσουν στο ελάχιστο τον ρόλο του εκτελεστικού οργάνου της Ε.Ε.
Πολλά είναι, ωστόσο, τα ερωτηματικά για τη στάση της Γερμανίας εν αναμονή των εκλογών της 23ης Φεβρουαρίου. Στη διάσκεψη ασφαλείας του Μονάχου ο νυν καγκελάριος Όλαφ Σολτς υποστήριξε την εξαίρεση των αμυντικών δαπανών, που υπερβαίνουν το νατοϊκό στόχο του 2% του ΑΕΠ, αλλά απέφυγε να ταχθεί υπέρ της ενεργοποίησης της ρήτρας «έκτακτης ανάγκης».
Εναπόκειται στον νέο Γερμανό καγκελάριο να λάβει τις σχετικές αποφάσεις και για τον λόγο αυτό, άλλωστε, οι σχεδιασμοί για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας μετατίθενται για τις επόμενες εβδομάδες.
