Kathimerini.gr
E pluribus unum: «από τους πολλούς, ένας». Υπό το τεράστιο βάρος της κρίσης της πανδημίας, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί προσπαθούν να δείξουν ότι αυτό το λατινικό ρητό, που αποτελεί το επίσημο εθνικό σύνθημα των ΗΠΑ, ισχύει και για την Ευρώπη.
Δεν έχει αποδειχθεί καθόλου εύκολο. Η ιστορική ρήση του Νικολά Σαρκοζί μόλις ξέσπασε η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 - «chacun son merde», χαλαρά μεταφραζόμενο ως «ο καθένας τις δικές του ακαθαρσίες» - δείχνει να δίνει τον τόνο και πάλι. Πρώτο δείγμα ήταν η απαγόρευση εξαγωγών ιατρικών ειδών και εξοπλισμού σε άλλες χώρες της Ε.Ε. από τη Γαλλία και τη Γερμανία. Τη συνέχεια έδωσε σειρά χωρών που έλαβε μέτρα κλεισίματος συνόρων με άλλα μέλη του Σένγκεν. Ειδικότερα η πολιτική της Πολωνίας και της Ουγγαρίας, των πλέον εθνικιστικών κυβερνήσεων της Ε.Ε., έχει δημιουργήσει ουρές δεκάδων χιλιομέτρων στα σύνορα, εντείνοντας τους φόβους ότι φορτηγά με αναγκαία αγαθά δεν θα μπορούσαν να φτάσουν στον προορισμό τους και αποτρέποντας τη διέλευση πολίτων της Ε.Ε. που επιχειρούν να φτάσουν στη χώρα τους.
Απέναντι σε αυτό το σπασμωδικό ξέσπασμα περιχαράκωσης, η ηγεσία των θεσμών επιχειρεί να επιβάλλει τάξη και να προστατεύσει τα βασικά κεκτημένα της ενωμένης Ευρώπης. Μετά τη χθεσινή τηλεδιάσκεψη των «27», η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μίλησε για τις «εντατικές διαβουλεύσεις» με τα κράτη-μέλη για το ζήτημα των εσωτερικών συνοριακών ελέγχων, που «δημιουργούν δυσκολίες στην αγορά αγαθών αλλά και στην αγορά εργασίας». Η ταξιδιωτική απαγόρευση για τρίτες χώρες που εισηγήθηκε η Επιτροπή και ενέκρινε χθες το Συμβούλιο, αλλά και τα μέτρα περιορισμού των εξαγωγών ιατρικού εξοπλισμού εκτός του μπλοκ που επιβλήθηκαν την Κυριακή, έχουν ως στόχο να αποτρέψουν την αναστολή λειτουργίας της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς.
Σε κατευθυντήριες γραμμές που παρουσιάστηκαν στους υπουργούς Υγείας και Εσωτερικών στην αρχή της εβδομάδας, η Επιτροπή συστήνει άτομα που ταξιδεύουν εντός Σένγκεν να υπόκεινται υγειονομικούς στα σύνορα και να λαμβάνουν την ιατρική περίθαλψη που χρειάζονται, είτε στη χώρα αναχώρησης είτε στη χώρα άφιξης, αντί να τους απαγορεύεται να ταξιδέψουν. «Τα κράτη-μέλη πρέπει πάντα να κάνουν δεκτούς τους πολίτες και τους διαμένοντες σε αυτά, και να διευκολύνουν τη μετακίνηση άλλων πολιτών της Ε.Ε. και διαμενόντων σε αυτή που επιστρέφουν σπίτι τους» σημειωνόταν σε σχετική ανακοίνωση. «Μπορούν ωστόσο να πάρουν μέτρα όπως την επιβολή μίας περιόδου απομόνωσης, αν επιβάλλουν τα ίδια μέτρα κα στους δικούς τους πολίτες».
Αντίστοιχες ήταν οι συστάσεις της Κομισιόν για τη συνέχιση της ομαλής μεταφοράς αγαθών μεταξύ των κρατών-μελών. Σήμερα οι υπουργοί Μεταφορών να συζητήσουν την πρόταση της Κομισιόν για fast-track «πράσινους διαδρόμους» στα σύνορα που θα επιτρέψουν την απρόσκοπτη διακίνηση προμηθειών.
Η εκτελεστική αντιπρόεδρος της Επιτροπής Μαργκρέτε Βεστάγερ, παρουσιάζοντας το νέο πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις, τόνισε ότι καταρτίστηκε με βασικό γνώμονα τα μέτρα σε μία χώρα να μην επιδρούν αρνητικά στην ενιαία αγορά. Η Επιτροπή επίσης έπαιξε κρίσιμο διαμεσολαβητικό ρόλο ώστε η Γαλλία και η Γερμανία να αποσύρουν τους περιορισμούς που επέβαλλαν στις ιατρικές εξαγωγές εντός Ε.Ε. και έχει αναλάβει σημαντική πρωτοβουλία πανευρωπαϊκής προμήθειας διαγνωστικών σετ, μασκών και αναπνευστήρων.
Είναι μία άνιση μάχη. Καθώς το κύμα της πανδημίας θα απειλεί να πνίξει τη μία χώρα μετά την άλλη, η τάση θα είναι προς το κλείσιμο των συνόρων και τη λογική του «ο σώζων εαυτόν σωθήτω». Το πρόβλημα είναι ότι η απομόνωση, ενώ είναι η σωστή συμβουλή σε επίπεδο ατομικής συμπεριφοράς, αν μεταφραστεί σε εθνική πολιτική αφήνει τις πιο αδύναμες χώρες της Ένωσης στην τύχη τους.
