Kathimerini.gr
Στις 23 Αυγούστου 2023, ο Βλαντιμίρ Πούτιν εκφώνησε σημαντική ομιλία στο χωριό Πονίρι της περιφέρειας Κουρσκ με αφορμή τη συμπλήρωση 80 χρόνων από τη συντριπτική νίκη του Κόκκινου Στρατού επί της Βέρμαχτ στη μεγαλύτερη μάχη τεθωρακισμένων που γνώρισε η ανθρωπότητα και σηματοδότησε την αρχή του τέλους για το Τρίτο Ράιχ. Οι συνειρμοί με τον εν εξελίξει πόλεμο στην Ουκρανία ήταν αυτονόητοι και η ατμόσφαιρα εορταστική, καθώς η πολυδιαφημισμένη καλοκαιρινή αντεπίθεση των Ουκρανών είχε αποτύχει, με την πρωτοβουλία των επιθετικών ελιγμών να έχει περάσει πλέον στο ρωσικό στρατόπεδο.
Ενα χρόνο αργότερα, το Κουρσκ κάθε άλλο παρά προσφερόταν για εορταστικές εκδηλώσεις. Με την παράτολμη, αιφνιδιαστική εισβολή τους, που ξεκίνησε χαράματα της 6ης Αυγούστου, οι Ουκρανοί κατέλαβαν μέσα σε λίγες μέρες περί τα 1.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα ρωσικού εδάφους –έκταση ανάλογη με τα εδαφικά κέρδη της Ρωσίας από την αρχή του χρόνου– και αιχμαλώτισαν εκατοντάδες Ρώσους στρατιώτες. Για πρώτη φορά από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, σημαία εχθρικού κράτους υψώθηκε σε ρωσικούς οικισμούς, ένα βαρύ πολιτικό πλήγμα για τον Βλαντιμίρ Πούτιν που έχει ταυτίσει τα 24 χρόνια του στο Κρεμλίνο με την ανόρθωση της ρωσικής ισχύος.
Στον ύπνο
Από τότε έχουν περάσει σχεδόν τέσσερις εβδομάδες. Ο ρωσικός στρατός, αν και έχει ανακόψει την προέλαση των εισβολέων, δεν έχει καν αρχίσει να τους απωθεί προς τα σύνορα, και το νέο μέτωπο, αυτή τη φορά στο εσωτερικό της Ρωσίας, τείνει να σταθεροποιηθεί. Τα ερωτήματα αναδύονται αβίαστα: πώς τα κατάφερε η ρωσική στρατιωτική ηγεσία να πιαστεί στον ύπνο, ύστερα από δυόμισι χρόνια πολέμου; Και εν πάση περιπτώσει, πώς εξηγείται η τόσο αργή και μέχρι στιγμής αναποτελεσματική αντίδρασή της;
Σύμφωνα με συγκλίνοντα ρεπορτάζ δυτικών Μέσων και Ρώσων στρατιωτικών αναλυτών, οι Ουκρανοί συγκέντρωναν από καιρό δυνάμεις απέναντι από το Κουρσκ, όπου τα ρωσικά σύνορα φυλούσαν συνοριοφύλακες με σχετικά ελαφρύ οπλισμό, χωρίς να τους αντιληφθεί ο αντίπαλος. Μάλιστα οι Ρώσοι τους βοήθησαν, άθελά τους, καθώς είχαν αρχίσει την αποναρκοθέτηση της περιοχής, σχεδιάζοντας να φέρουν δυνάμεις για να επιχειρήσουν οι ίδιοι εισβολή στη γειτονική, ουκρανική περιφέρεια του Σούμι. Οι Ουκρανοί τους πρόλαβαν, περνώντας πρώτοι στην επίθεση και εκθέτοντας την ανώτατη στρατιωτική ηγεσία των Ρώσων. Είναι ίσως ενδεικτικό ότι μετά την εισβολή ο Πούτιν εμπιστεύθηκε την άμυνα της περιοχής όχι στους στρατηγούς του, αλλά σε δυνάμεις της μυστικής υπηρεσίας FSB υπό τον Αλεξέι Ντιούμιν, συνάδελφό του στην KGB, στην Ανατολική Γερμανία, επί Ψυχρού Πολέμου.
Οσο για τη βραδύτητα της ρωσικής αντίδρασης, εύλογα σκέφτεται κανείς σειρά πιθανών αιτίων. Οι δασώδεις εκτάσεις της εμπόλεμης ζώνης και η διασπορά των ουκρανικών δυνάμεων σημαίνουν ότι δεν υπάρχει μια καθαρή γραμμή του μετώπου. Επιπλέον, οι Ρώσοι δεν μπορούν να εξαπολύσουν σαρωτικούς αεροπορικούς βομβαρδισμούς, με τις εκτεταμένες καταστροφές που θα συνεπάγεται κάτι τέτοιο σε δικά τους εδάφη. Το κυριότερο, η περιοχή που έχουν καταλάβει οι Ουκρανοί είναι από τακτική άποψη ασήμαντη για τους Ρώσους, καθώς δεν περιλαμβάνει καμία πόλη, κανένα συγκοινωνιακό κόμβο και καμία στρατιωτική βάση. Αν ο Ζελένσκι ήθελε, όπως ο ίδιος τόνισε, να χρησιμοποιήσει τα εδάφη του Κουρσκ ως ανταλλάξιμη μάρκα στο τραπέζι των μελλοντικών διαπραγματεύσεων, η ονομαστική αξία αυτής της μάρκας δεν φαίνεται σημαντική. Oπως έγραψε στο Foreign Policy ο Στίβεν Γουόλτ, οι Ουκρανοί έχουν καταλάβει το 0,0064% της ρωσικής επικράτειας, που αντιστοιχεί στο 0,138% του ρωσικού πληθυσμού, όταν τα αντίστοιχα νούμερα για τα ουκρανικά εδάφη που ελέγχουν οι Ρώσοι είναι 20% και 35%.
Νίκη ηθικού
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η εισβολή στο Κουρσκ τόνωσε το ηθικό του ουκρανικού στρατού και ενίσχυσε τη θέση του Βολοντίμιρ Ζελένσκι στα μάτια των Δυτικών συμμάχων του. Ωστόσο δεν άλλαξε, ούτε φαίνεται πιθανό ότι θα αλλάξει τη γενική εικόνα του πολέμου, που παραμένει δυσμενής για το Κίεβο και τους υποστηρικτές του. Ο Ζελένσκι και ο αρχηγός του στρατού, Ολεξάντρ Σίρσκι, περίμεναν ότι οι Ρώσοι θα αναγκάζονταν να μεταφέρουν τις πιο αξιόμαχες δυνάμεις τους από το ανατολικό μέτωπο του Ντονέτσκ στο Κουρσκ, κάτι που θα σταματούσε ή έστω θα επιβράδυνε την προέλαση του ρωσικού στρατού. Ωστόσο οι Ρώσοι δεν έπεσαν στην παγίδα και συνέχισαν την επίθεσή τους, έστω κι αν αυτό σημαίνει βραδύτερη απόκρουση της εχθρικής εισβολής στα εδάφη τους. Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, ο ρωσικός στρατός είχε φτάσει σε απόσταση περίπου 10 χιλιομέτρων από τη βαριά οχυρωμένη και στρατηγικής σημασίας πόλη Ποκρόφσκ. Αν οι Ρώσοι την καταλάβουν, θα έχουν κάνει ένα μεγάλο βήμα στον δρόμο για τον έλεγχο ολόκληρου του Ντονέτσκ.
Το ενδεχόμενο να εξελιχθεί ο ελιγμός του Κουρσκ σε μπούμερανγκ για την Ουκρανία φέρνει τη Δύση μπροστά στο δίλημμα μιας ακόμη βαθύτερης εμπλοκής στη σύγκρουση με τη Ρωσία. Ηδη οι εξελίξεις του περασμένου μήνα απέδειξαν ότι όλες οι κόκκινες γραμμές και των δύο στρατοπέδων πέφτουν η μία μετά την άλλη. Οι απειλές του Κρεμλίνου για αποκαλυπτικού τύπου κλιμάκωση, ακόμη και με τακτικά πυρηνικά όπλα, αν τεθεί σε κίνδυνο η ρωσική εδαφική ακεραιότητα, μένουν προς το παρόν λόγια. Από την άλλη, οι New York Times αποκάλυψαν, στις 28 Αυγούστου, ότι η CIA βοήθησε μέσω δορυφορικών φωτογραφιών και άλλων πληροφοριών τους Ουκρανούς να έχουν σαφή εικόνα για την περιοχή του Κουρσκ και ο Ζελένσκι υπερηφανευόταν ότι χρησιμοποιεί εναντίον των Ρώσων τα F-16 που μόλις παρέλαβε, μαζί με τανκς Challenger, τεθωρακισμένα Bradley, πυραύλους ATACMS και HIMARS – όλα αυτά που μέχρι πρότινος αποτελούσαν κόκκινες γραμμές, χαραγμένες πάνω στην άμμο.
Τα τελευταία δημοσιεύματα του διεθνούς Τύπου αναφέρουν ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν βρίσκεται πολύ κοντά στο να σβήσει και την τελευταία κόκκινη γραμμή που μισοεπιβιώνει, αναφορικά με τους περιορισμούς στη χρήση αμερικανικών πυραύλων για ουκρανικά πλήγματα σε μεγάλο βάθος της ρωσικής επικράτειας. Το θέμα εξακολουθεί να διχάζει το ΝΑΤΟ, ενώ η προοπτική παράτασης του πολέμου για χρόνια προκαλεί έντονο προβληματισμό στις χώρες της Ευρώπης που υφίστανται τις πιο έντονες επιπτώσεις. Καθώς οδεύουμε προς την κρίσιμη αναμέτρηση Χάρις – Τραμπ για την αμερικανική προεδρία, το επόμενο δίμηνο μπορεί να κρίνει πολλά στην εξέλιξη του Ουκρανικού.
