Πέτρος Παπακωνσταντίνου
Ο υφυπουργός Αμυνας ελέγχεται για απάτη εκατομμυρίων με σκανδαλωδώς φουσκωμένα τιμολόγια σίτισης του στρατεύματος. Ο αναπληρωτής γενικός εισαγγελέας, θεωρητικά ο νούμερο δύο Αδιάφθορος της Δημοκρατίας, συλλαμβάνεται από τα μίντια να κάνει χριστουγεννιάτικες οικογενειακές διακοπές στη Μαρμπέλα της Ισπανίας οδηγώντας Mercedes γνωστού επιχειρηματία. Ο αναπληρωτής διευθυντής του προεδρικού γραφείου κατηγορείται για εμπλοκή σε κυκλώματα υπεξαίρεσης της διεθνούς οικονομικής βοήθειας στη χώρα του. Για οποιαδήποτε κυβέρνηση στον κόσμο, η συσσώρευση τόσων και τέτοιων σκανδάλων θα συνιστούσε τεράστιο πρόβλημα. Πολύ περισσότερο που εδώ δεν μιλάμε για οποιαδήποτε κυβέρνηση, αλλά για εκείνη της Ουκρανίας, μιας χώρας που δίνει αγώνα ζωής και θανάτου, με τους ηγέτες της να καλούν τον λαό σε θυσίες και να ζητούν από τη διεθνή κοινότητα να βάλει πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη για να εξασφαλιστεί το υπέρτατο αγαθό, η εθνική επιβίωση.
Υπό το βάρος των αποκαλύψεων που έφερε στο φως η δραστήρια ερευνητική δημοσιογραφία της Ουκρανίας, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ξεκίνησε μεγάλης κλίμακας εκστρατεία κατά της διαφθοράς. Ο κυβερνητικός ανασχηματισμός και οι σαρωτικές αλλαγές στον κρατικό μηχανισμό βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη, αλλά ήδη τα πρώτα δείγματα γραφής είναι ενδεικτικά. Τέσσερις υφυπουργοί, πέντε κυβερνήτες περιοχών και ένας αξιωματούχος της προεδρίας περιλαμβάνονται στο πρώτο κύμα εκκαθαρίσεων που δρομολόγησε ο Ουκρανός πρόεδρος. Οι περιπτώσεις μιλούν από μόνες τους για την έκταση και τη σοβαρότητα του προβλήματος.
Τέσσερις υφυπουργοί, πέντε κυβερνήτες περιοχών και ένας αξιωματούχος της προεδρίας περιλαμβάνονται στο πρώτο κύμα εκκαθαρίσεων που δρομολόγησε ο Ζελένσκι.
Για τους διεθνείς παρατηρητές, ειδήσεις περί σκανδάλων διαφθοράς στην Ουκρανία είναι τόσο συνταρακτικές όσο οι αναφορές περί ξηρασίας στη Σαχάρα. Στις ετήσιες αξιολογήσεις της Διεθνούς Διαφάνειας η χώρα κατατάσσεται, μαζί με τη Ρωσία, στον μαυροπίνακα των πιο διεφθαρμένων χωρών της Ευρώπης, αν όχι και του κόσμου. Οπως μάθαμε από τα WikiLeaks, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ χαρακτήριζε την Ουκρανία «κλεπτοκρατία» ακόμη και επί προεδρίας του ακραιφνώς φιλοαμερικανού Βίκτορ Γιούσενκο. Η μεγάλη διαφορά με τη Ρωσία είναι ότι ενώ το αυταρχικό κράτος που οικοδόμησε ο Πούτιν στέρησε από τους ολιγάρχες οποιαδήποτε αυτοτελή πολιτική δύναμη (ο Χανταρκόφσκι, άλλοτε ο πλουσιότερος άνθρωπος της χώρας, έκανε δέκα χρόνια φυλακή προς παραδειγματισμό όλων), οι Ουκρανοί ομόλογοί τους νέμονταν το δικό τους κράτος ως μεγαλομέτοχοι ιδιωτικής εταιρείας.
Η ζοφερή αυτή εικόνα δεν άλλαζε είτε στην προεδρία βρισκόταν κάποιος από το ρωσικό είτε κάποιος από το φιλοδυτικό μπλοκ – άλλωστε οι ολιγάρχες και οι πολιτικοί τους εκπρόσωποι δεν το είχαν σε τίποτα να αλλάξουν, σαν χαμαιλέοντες, ιδεολογική και πατριωτική απόχρωση για να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντά τους. Η ηρωίδα του αντιρωσικού μπλοκ στην «Πορτοκαλί Επανάσταση» του 2005, Γιούλια Τιμοσένκο, έκλεισε ως πρωθυπουργός αμφιλεγόμενες συμφωνίες με τον Πούτιν για την προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου και ενοχοποιήθηκε για διαφθορά από τον πρώην σύμμαχό της, Γιούσενκο. Ο «βασιλιάς της σοκολάτας» Πέτρο Ποροσένκο, από τους ελάχιστους δισεκατομμυριούχους (σε δολάρια) της χώρας, έγινε πρόεδρος εναντίον τού όντως διεφθαρμένου, φιλορώσου προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς μετά την εξέγερση του Μεϊντάν, το 2014, αλλά σήμερα είναι υπόδικος με κατηγορίες για εσχάτη προδοσία λόγω θρυλούμενων επιχειρηματικών δοσοληψιών με τους φιλορώσους αυτονομιστές του Ντονμπάς.
Ο αγώνας εναντίον της ενδημικής διαφθοράς ήταν η σημαία του Βολοντίμιρ Ζελένσκι ήδη από την τηλεοπτική σειρά που τον έκανε διάσημο – «Υπηρέτης του Λαού». Τον ίδιο τίτλο διάλεξε για το κόμμα που ίδρυσε, ως εφαλτήριο για την άνοδό του στην προεδρία. Από τη στιγμή που ήρθε στην εξουσία, όμως, τα βήματα για την πάταξη της διαφθοράς και των ολιγαρχών έρχονταν με το σταγονόμετρο. Στο εύλογο ερώτημα «γιατί τώρα και γιατί τόσο θεαματικά;», η γαλλική Le Figaro έχει μια απάντηση.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, η κυβέρνηση Μπάιντεν άρχισε να πιέζει σοβαρά τον Ζελένσκι να πάρει κεφάλια από το περασμένο καλοκαίρι, καθώς αυξανόταν η πίεση στο Κογκρέσο γύρω από την ανάγκη ελέγχου των όπλων και των κονδυλίων που έστελνε αφειδώς η Αμερική σε μια χώρα η οποία δεν αποτελούσε υπόδειγμα χρηστών ηθών. Οι πιέσεις εντάθηκαν όταν οι Αμερικανοί επρόκειτο να αποδεσμεύσουν πυραύλους Patriot για το Κίεβο. Εκείνη τη στιγμή, τον περασμένο Δεκέμβριο, εδέησε ο Ζελένσκι να διαλύσει το Διοικητικό Δικαστήριο του Κιέβου, ένα τεράστιο εκτροφείο σκανδάλων, και να συλλάβει τον Πάβλο Βοβκ, στον οποίο οι Αμερικανοί είχαν επιβάλει κυρώσεις χαρακτηρίζοντάς τον «τον πιο διεφθαρμένο δικαστή της Ουκρανίας».
Στην παρούσα συγκυρία ο Μπάιντεν είχε τρεις καλούς λόγους να εντείνει την πίεση στον Ζελένσκι. Ο πρώτος ήταν η επικείμενη (επισημοποιήθηκε την Τετάρτη) αποστολή αμερικανικών αρμάτων μάχης Abrams στην Ουκρανία, μια μείζονος σημασίας εξέλιξη. Ο δεύτερος ήταν η επικράτηση των Ρεπουμπλικανών στη Βουλή των Αντιπροσώπων, με τον νέο πρόεδρο του Σώματος, Κέβιν Μακάρθι, να δηλώνει ότι στο εξής δεν θα υπάρχουν «λευκές επιταγές» στο Κίεβο. Και ο τρίτος ήταν η αναμενόμενη έναρξη έρευνας, σε επίπεδο Βουλής, για τις αμφιλεγόμενες δοσοληψίες του Χάντερ Μπάιντεν, γιου του προέδρου, ο οποίος εισέπραττε 50.000 δολάρια τον μήνα από την ουκρανική εταιρεία Burisma όταν ο πατέρας του ήταν αντιπρόεδρος της χώρας, επιφορτισμένος από τον Ομπάμα με το Ουκρανικό. Η συνέχεια αναμένεται ενδιαφέρουσα.
