Eνα διαστημικό ταξίδι με προορισμό τον πλανήτη Άρη θα είχε εξαιρετικά μεγάλη διάρκεια… Μήπως θα έπρεπε λοιπόν οι αστροναύτες να μπαίνουν σε ένα είδος «χειμερίας νάρκης» μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδρομή; Το εν λόγω σενάριο εξετάζει άρθρο του BBC Future, επισημαίνοντας μάλιστα ότι κάτι τέτοιο θα είχε και ορισμένα οφέλη για την υγεία.
Ας υποθέσουμε ότι είστε αστροναύτες εν έτει 2039 και κατευθύνεστε προς τον Άρη. Το ταξίδι διαρκεί οκτώ μήνες αλλά εσείς διανύετε μόλις τον τρίτο και ο οργανισμός σας δέχεται μια «επίθεση» ακτινοβολίας από το απώτερο διάστημα. Επιπλέον, σε συνθήκες μηδενικής βαρύτητας, υπάρχει κίνδυνος να ατροφήσουν τα οστά και οι μύες.
Ίσως όμως δεν θα έπρεπε να ανησυχείτε, καθώς είστε έτοιμοι να εισέλθετε σε ένα θάλαμο που θα λειτουργεί σαν «κουκούλι» στο οποίο θα μπορείτε να κοιμηθείτε ήρεμα μέχρι να φτάσετε στον προορισμό σας.
Πρόκειται για κάτι που έχουμε δει αρκετές φορές σε ιστορίες επιστημονικής φαντασίας και σήμερα, ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν πως μια μέρα θα υπάρχει η δυνατότητα να τίθενται οι άνθρωποι σε χειμερία νάρκη.
«Υπάρχει αβεβαιότητα για το πώς θα αντιδρούσαν οι άνθρωποι στο να μην βλέπουν πλέον τη Γη ως κοντινό πλανήτη έξω από παράθυρο και αντ’ αυτού να υπάρχει μόνο σκοτάδι», αναφέρει ο Λέοπολντ Σούμερερ, επικεφαλής των ομάδων της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος που ασχολούνται με τις νέες τεχνολογίες για το Διάστημα. «Το ψυχολογικό στρες που θα μπορούσε να προκληθεί παραμένει άγνωστο».
Οφέλη για την υγεία
Θα μπορούσαν, ωστόσο, να υπάρξουν και οφέλη για την υγεία των αστροναυτών από έναν τέτοιο παρατεταμένο ύπνο. Χωρίς τη βαρύτητα, τα οστά και οι μύες ατροφούν. Ακόμα και στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, όπου υπάρχει εξοπλισμός γυμναστικής προηγμένης τεχνολογίας, οι αστροναύτες χάνουν έως και 20% της μυικής τους μάζας. Αυτό θα αποτελούσε ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα σε αποστολές με προορισμό τον Άρη, καθώς δεν θα υπήρχε κάποιου είδους βοήθεια ή υποστήριξη για τους αστροναύτες όταν θα έφταναν στον Κόκκινο Πλανήτη.
Ένας παρατεταμένος ύπνος, όμως, θα μπορούσε να τους προστατεύσει από κάποιους κινδύνους. Ας πάρουμε ως παράδειγμα τα ζώα. Όσα από αυτά μπαίνουν σε χειμερία νάρκη εισέρχονται σε μια ειδική κατάσταση λήθαργου (torpor), όπου ο μεταβολισμός τους επιβραδύνεται και ο καρδιακός ρυθμός, η αναπνοή και η θερμοκρασία του σώματος πέφτουν. Ακόμη και τα κύτταρα σταματούν να διαιρούνται και να πεθαίνουν.
Αυτή η κατάσταση, η οποία είναι διαφορετική από τον ύπνο, επιτρέπει στα ζώα να διατηρούν αποθέματα ενέργειας σε περιόδους έλλειψης τροφής. Η χειμερία νάρκη, λοιπόν, φαίνεται να προστατεύει και από ορισμένες επιβλαβείς συνέπειες των διαστημικών ταξιδιών.
Για παράδειγμα, οι σκίουροι έχουν δείξει αντοχή σε υψηλά επίπεδα ακτινοβολίας κατά τη χειμερία νάρκη, πιθανώς επειδή στο πλαίσιο αυτής τα κύτταρα αναπαράγονται με πολύ χαμηλότερους ρυθμούς και επομένως είναι λιγότερο επιρρεπή στις αρνητικές επιπτώσεις της ακτινοβολίας.
Θα γίνει πραγματικότητα το «όνειρο»;
Πέρα όμως από τα οφέλη, θα ήταν ένα τέτοιο σενάριο ρεαλιστικό για τους αστροναύτες; Ίσως ναι. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι επιστήμονες μπορούν να χρησιμοποιήσουν φάρμακα που προκαλούν παρατεταμένο λήθαργο σε κάποια ζώα, όπως οι αρουραίοι που συνήθως δεν μπαίνουν σε χειμερία νάρκη. Τα εν λόγω φάρμακα επιδρούν σε μια περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται «υποθάλαμος» και ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματος και τον χτύπο της καρδιάς.
Η πτώση της θερμοκρασίας του σώματος θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε μια τέτοια κατάσταση. Μια διαδικασία, γνωστή και ως «υποθερμία με θεραπευτικές ιδιότητες» χρησιμοποιείται ήδη σε κάποια νοσοκομεία σε περιπτώσεις ασθενών που έχουν υποστεί καρδιακή ανακοπή ή σοβαρά εγκεφαλικά τραύματα.
Θεωρείται ότι η μείωση της θερμοκρασίας του σώματος σε 32 με 34 βαθμούς Κελσίου, περιορίζει τις βλάβες στον εγκέφαλο ή σε άλλα ζωτικά όργανα.
Ωστόσο, εάν πρόκειται να γίνει πραγματικότητα το σενάριο του να μπαίνουν οι άνθρωποι σε χειμερία νάρκη, είναι ζωτικής σημασίας να κατανοήσουμε καλύτερα πώς θα μπορούσαν ο εγκέφαλος και το σώμα να εισέλθουν σε μια τέτοια κατάσταση.
«Απ’ όσο γνωρίζουμε, δεν υπάρχει τίποτε το ιδιαίτερο στον homo sapiens που να τον εμποδίζει το να εισέλθει σε χειμερία νάρκη, και πιστεύω πως η δυνατότητα υπάρχει απλά πρέπει να την “ξεκλειδώσουμε”», τονίζει ο Βλάντισλαβ Βιαζόβσκι, καθηγητής από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
«Για μένα, το πραγματικό ερώτημα δεν είναι αν μπορούμε η όχι να μπούμε σε χειμερία νάρκη, αλλά το πώς… Πώς θα ξέρουν οι νευρώνες στον υποθάλαμο ότι είναι ώρα να γίνει αυτό; Ποιος τους το λέει; Αυτό είναι το πραγματικό ζήτημα», τονίζει.
Πηγή: BBC Future
