Πέντε με επτά χρόνια, απέχει η Κύπρος χρονικά από την επίτευξη της πράσινης μετάβασης εκτιμά ο δρ Γιώργος Πεχλιβάνογλου. Εξηγεί ότι, για να γίνει αυτό, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να υπάρχει κατάλληλη δομή της ενεργειακής αγοράς και βελτίωση των υπηρεσιών παραγωγής, αποθήκευσης, διαχείρισης και διανομής ενέργειας. Ο δρ Πεχλιβάνογλου, αντιπρόεδρος του ομίλου Eunice, που συμμετείχε στο συνέδριο του Digital Agenda Cyprus Summit όπου και παρουσίασε το Tilos Project με τίτλο: «Energy Democracy in Action: The Paradigm of Tilos», περιγράφει πώς πέτυχαν την ενεργειακή αυτονομία της Τήλου με την αξιοποίηση και αποθήκευση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας που είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του κόστους καυσίμου κατά €805.500 και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων. Ωστόσο, όπως αναφέρει, στον δρόμο μέχρι την ενεργειακή αυτονομία απαιτούνται ανοιχτά μυαλά και διάθεση επαναπροσδιορισμού των συνηθειών και παλαιών πρακτικών σχεδιασμού και λειτουργίας των ενεργειακών συστημάτων.
-Πώς ξεκίνησε το πρόγραμμα TILOS και ποιες οι εφαρμογές του;
Πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα κι από το κόστος των υποδομών για την αποτελεσματική εκμετάλλευση των ΑΠΕ είναι η απουσία ενός συντονισμένου θεσμικού πλαισίου.
-Το Tilos Project εγκρίθηκε για πρώτη φορά το 2013 μεταξύ 80 άλλων ανταγωνιστικών έργων στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Horizon 2020. Το έργο φέρει εθνική ταυτότητα, αποτελεί ωστόσο πολυεθνική προσπάθεια με συμμετοχή 15 Ευρωπαίων εταίρων από εφτά χώρες. Είμαστε πολύ υπερήφανοι, καθώς ο όμιλος Eunice, κατέχοντας μακρόχρονη εμπειρία σε εφαρμογές συστημάτων ΑΠΕ στην Ελλάδα, ηγήθηκε στην συγκρότηση μιας ισχυρής κοινοπραξίας για το έργο στο νησί της Τήλου. Στο έργο, που αποτελεί ιδιοκτησία του ομίλου Eunice, εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το Σύστημα S4S by Eunice (STORAGE FOR SUSTAINABILITY, SMART GRID, SOLUTIONS, SECURITY), το πρωτοπόρο Σύστημα Ενεργειακής Παραγωγής και Αυτονομίας, αποτελώντας καταλυτικό παράδειγμα εφαρμοσμένης τεχνολογίας ενεργειακής μετάβασης, με άμεσα και μετρήσιμα οφέλη για το περιβάλλον, την οικονομία και τους καταναλωτές ενέργειας σήμερα.
Στον όμιλο Eunice, επιμένουμε στην καινοτομία και την εξωστρέφεια, θεωρώντας ότι μόνο ο συνδυασμός τους δημιουργεί θετικές προοπτικές. Επιμένουμε στις συνεργασίες, γιατί μόνο αυτές μεγιστοποιούν τα θετικά αποτελέσματα μίας προσπάθειας. Επιμένουμε στην Ελλάδα, επενδύοντας σε έργα πρωτοποριακά που δημιουργούν προοπτική για τη χώρα μας και σημαντικά οφέλη για το περιβάλλον και τους πολίτες. Όπως το Tilos Project.
-Πότε ξεκίνησε τη λειτουργία του το πρόγραμμα και τι έχει πετύχει μέχρι στιγμής;
-Το έργο ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2017, και στην πράξη έχει πέτυχει την ενεργειακή ανεξαρτητοποίηση και αυτονόμηση του νησιού της Τήλου κερδίζοντας ταυτόχρονα διεθνή αναγνώριση ως το πρώτο στην Ευρώπη εν λειτουργία έργο παραγωγής, αποθήκευσης και έξυπνης διαχείρισης ενέργειας από ΑΠΕ, έχοντας λάβει πολλαπλά βραβεία κατά τη διάρκεια λειτουργίας του. Τα τελευταία πέντε χρόνια o Σταθμός της Τήλου έχει παράξει συνολικά 5.212MWh, εξοικονομώντας περίπου 4.700 τόνους CO2. Για να βάλουμε αυτά τα νούμερα σε προοπτική, πρόκειται για μέγεθος ισοδύναμο της ποσότητας CO2 που θα μπορούσε να απορροφήσει ένα δάσος με περισσότερα από 85.300 δέντρα. Σε πιο «ανθρώπινα» μεγέθη, είναι σημαντικό να πούμε πως η εξοικονόμηση από το κόστος εκπομπών ισοδυναμεί με περίπου €62.000, συμβάλλοντας σημαντικά στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής αλλά και στη βελτίωση του περιβάλλοντος, της ζωής και της υγείας των κατοίκων του νησιού της Τήλου. Και θα κλείσω με το πιο εντυπωσιακό νούμερο, που μας κάνει καθημερινά υπερήφανους. Η λειτουργία του Υβριδικού Σταθμού στην Τήλο, λοιπόν, επέτρεψε τη μείωση του κόστους καυσίμου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας κατά περίπου 805.500 ευρώ.
Ηλεκτροκίνηση και τουρισμός
-Ποια είναι τα οφέλη από την εφαρμογή του, τόσο για το περιβάλλον όσο και για το νησί γενικότερα;
-Πραγματικά έχουμε εξασφαλίσει την ουσιαστική απεξάρτηση του νησιού από το πετρέλαιο και την ηλεκτροδότησή του από το πλούσιο αιολικό και ηλιακό δυναμικό του. Εξασφαλίσαμε την ενεργειακή ασφάλεια των κατοίκων, αξιοποιώντας καινοτόμες ενεργειακές τεχνολογίες όπως τα συστήματα αποθήκευσης ενέργειας, τους έξυπνους μετρητές και τα προηγμένα συστήματα διαχείρισης της ενέργειας, που οδηγούν στην ενεργειακή αυτονομία μετατρέποντας τους καταναλωτές/κατοίκους σε NetProsumers, με μεγάλα οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη. Μάλιστα η περίσσεια της ενέργειας, μέσω έξυπνης διαχείρισης και αποθήκευσής της, χρησιμοποιείται για τη φόρτιση ηλεκτρικών οχημάτων για τις τοπικές μεταφορές, εισάγοντας στο νησί νέες τεχνολογίες όπως η ηλεκτροκίνηση. Σαφέστατα αξίζει να σημειωθεί η καταλυτική συμβολή του έργου στην ενίσχυση της τουριστικής ανάπτυξης του νησιού και όχι μόνο. Ο Σταθμός μας ήταν εκείνος που συνέβαλε στο να γίνει παγκοσμίως γνωστό το νησί και οι άνθρωποι του Ομίλου είμαστε ιδιαίτερα ευτυχής για την δική μας συμβολή.
-Ποιος είναι ο επόμενος στόχος μετά την εφαρμογή και λειτουργία του προγράμματος;
-Η συνεχής βελτίωση του Συστήματος αυτονομίας της Τήλου παράλληλα με τη βελτίωση του αλγόριθμου λειτουργίας και πρόβλεψης παραγωγής και κατανάλωσης αποτελούν τις κυριότερες δραστηριότητες για τη βελτιστοποίηση του Συστήματος στο μέλλον. Η βελτίωση της λειτουργίας του Συστήματος θα δώσει ακόμα μεγαλύτερο συγκριτικό πλεονέκτημα στην τεχνολογική αυτή λύση έναντι των συμβατικών ενεργειακών στα νησιά και στα λοιπά μικροδίκτυα.
-Έχει γίνει προσπάθεια εφαρμογής του TILOS και σε άλλα νησιά;
-Τα αποτελέσματα του Σταθμού της Τήλου είναι παραπάνω από ενθαρρυντικά στην κατεύθυνση της επαναληψιμότητας του Tilos Project και σε άλλα μικρά νησιωτικά δίκτυα. Έτσι, η «αντιγραφή» του έργου της Τήλου και πολύ ειδικότερα η ανάπτυξη του Συστήματος S4S by Eunice βρίσκει εφαρμογή σε ακόμη τέσσερις νησιωτικές περιοχές στις νήσους Ανάφη, Δονούσα, Λέρου και Φούρνους Κορσεών, συνολικής εγγυημένης ισχύος 2,5MW. Το Σύστημα S4S by Eunice, μπορεί να εφαρμοστεί παντού και να δώσει ενεργειακές διεξόδους και λύσεις και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές.
-Ποια η εκτίμηση σας για την Κύπρο; Μπορεί η χώρα να πετύχει εύκολα ενεργειακή αυτονομία, και με ποιες προϋποθέσεις μπορεί να γίνει αυτό;
-Η Κύπρος έχει ένα πολύ ισχυρό ηλιακό δυναμικό και έχει την δυνατότητα με έξυπνες τεχνολογικές λύσεις και με σωστή διαχείριση της κατανάλωσης της ενέργειάς της να αποκτήσει ένα ιδιαιτέρως αξιόπιστο και αποδοτικό Σύστημα πράσινης ενέργειας για όλο το νησί. Είναι σημαντικό ωστόσο να διευκρινίσουμε πώς οι καινοτόμες αυτές ενεργειακές λύσεις απαιτούν ανοιχτά μυαλά και διάθεση επαναπροσδιορισμού των συνηθειών και παλαιών πρακτικών σχεδιασμού και λειτουργίας των ενεργειακών συστημάτων. Η πράσινη μετάβαση στην Κύπρο είναι μια διαδικασία που μπορεί να επιτευχθεί αρκετά σύντομα –μέσα σε διάστημα πέντε με επτά χρόνων. Βασική προϋπόθεση, ωστόσο, είναι η κατάλληλη δομή της ενεργειακής αγοράς η οποία θα επιτρέψει αξιόπιστες ιδιωτικές επενδύσεις όπως και ένα πλαίσιο υγιούς ανταγωνισμού το οποίο θα οδηγήσει στη μείωση των τιμών αλλά και στη βελτίωση των υπηρεσιών στο πλήρες φάσμα παραγωγής, αποθήκευσης, διαχείρισης και διανομής ενέργειας.
Προαπαιτούμενο η αποθήκευση
-Ποιος ο ρόλος της αποθήκευσης στη διαδικασία της πράσινης μετάβασης και χρήσης των ΑΠΕ έναντι της συμβατικής ενέργειας;
-Στην κατεύθυνση προς ένα χαμηλού αποτυπώματος άνθρακα, καίριος και καθοριστικός είναι ο ρόλος των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), μέσω απευθείας χρήσης τους για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά και έμμεσα για την παραγωγή Πράσινου Υδρογόνου και κλιματικά ουδέτερων καυσίμων. Σημαντικό μέσο για την επίτευξη αυτού αποτελεί η Αποθήκευση Ηλεκτρικής Ενέργειας, ως προαπαιτούμενο για την περαιτέρω ανάπτυξη των ΑΠΕ και ως πολύτιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση φαινομένων κορεσμού των Δικτύων.
Ο όμιλος Εunice κατέχει Άδειες Αποθήκευσης για δύο μεγάλης κλίμακας Σταθμούς Αποθήκευσης Ηλεκτρικής Ενέργειας, τα Ptolemaida Battery Energy Storage System (PTOLEMAIDA BESS) και Arcadia Battery Energy Storage System (ARCADIA BESS) συνολικής ισχύος 500MW, αλλά και συμμετέχει ως leader στο project Πράσινου Υδρογόνου CRAVE H2, στον Αθερινόλακκο της Κρήτης, καθώς και στα ευρωπαϊκά προγράμματα Crete Valley & 24/7 ZEN.
Άλλωστε, μία από τις καινοτομίες του συστήματος S4S by Eunice στο νησί της Τήλου, είναι πως πέρα από την παραγωγή της ενέργειας φροντίζει και για την αποθήκευσή της. Κι αυτό, όταν μιλάμε για φυσικές πηγές ενέργειας, είναι το Α και το Ω όσον αφορά την αποτελεσματικότητα και την απόδοσή του.
Τι μας κρατά πίσω
-Τι εμποδίζει τα κράτη από το να προχωρήσουν σε περισσότερη χρήση ΑΠΕ; Είναι το κόστος των εγκαταστάσεων;
-Αυτή τη στιγμή, πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα κι από το κόστος των υποδομών για την αποτελεσματική εκμετάλλευση των ΑΠΕ είναι η απουσία ενός συντονισμένου θεσμικού πλαισίου. Αν στα παραπάνω προσθέσουμε και την επιρροή των γεωπολιτικών εξελίξεων των τελευταίων ετών, γίνεται σαφές πως πλέον κάθε πιθανή παρακώλυση στο έργο αυτό, δυσχεραίνει όλο και περισσότερο τη θέση κάθε κράτους. Την κρίση ζήτησης της πανδημίας διαδέχθηκε η κρίση εφοδιασμού στο παγκόσμιο ενεργειακό σύστημα υπό την σκιά της πολεμικής σύγκρουσης Ρωσίας και Ουκρανίας. Παρόλο που το 2022 σημειώθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο μια σημαντική αύξηση στην παραγωγή ενέργειας από ηλιακά και αιολικά συστήματα, η συμμετοχή στο συνολικό ενεργειακό μείγμα παραμένει μικρή με αποτέλεσμα να εντείνονται οι συζητήσεις για τη διαμόρφωση των κατάλληλων στρατηγικών που θα οδηγήσουν σε αύξηση τόσο της ενεργειακής ανεξαρτησίας αλλά και της ενεργειακής ασφάλειας των κρατών. Μάλιστα, θα μπορούσε κανείς να πει ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα που συχνά σημαίνουν και αυξημένη ζήτηση ενέργειας, είναι ακριβώς τα σημάδια που το δείχνουν. Αυτό σημαίνει ότι περισσότερο παρά ποτέ, χρειάζεται να στοχαστούμε το πρόβλημα με όρους ταυτόχρονα πράσινης μετάβασης και ενεργειακής δικαιοσύνης. Να δούμε δηλαδή με ποιες μορφές παγκόσμιας συνεργασίας, με ποιες μεταφορές τεχνογνωσίας, με ποιες αλλαγές συνολικές στο παγκόσμιο παραγωγικό μοντέλο θα καταστεί εφικτό να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή. Η γη είναι μια τεράστια αποθήκη ενέργειας, και ως τέτοια, μπορεί να εξεταστεί σαν ένα αυτόνομο ενεργειακό σύστημα το οποίο έχει τη δυνατότητα να αντλεί και ταυτόχρονα να παράγει ενέργεια.
