ΤΟΜΑΣ ΦΡΙΝΤΜΑΝ / THE NEW YORK TIMES
Την περασμένη εβδομάδα είχα μια εξαιρετική όσο και αγχωτική εμπειρία όταν ο Κρεγκ Μάντι, πρώην επικεφαλής στον τομέα έρευνας και στρατηγικής της εταιρείας Microsoft, μου έκανε μια επίδειξη του GPT-4. Πρόκειται για την πιο εξελιγμένη εκδοχή του ChatGPT που ανέπτυξε η εταιρεία εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης OpenAI τον περασμένο Νοέμβριο. Ο Κρεγκ ετοιμαζόταν να ενημερώσει το Δ.Σ. του μουσείου της γυναίκας μου, Planet World, του οποίου είναι μέλος, για την επίδραση που θα έχει το ChatGPT στη γλώσσα και στην καινοτομία.
«Πρέπει να συνειδητοποιήσεις», με προειδοποίησε ο Κρεγκ προτού αρχίσει την επίδειξη, «ότι αυτό το πράγμα θα αλλάξει τα πάντα σχετικά με τον τρόπο που κάνουμε οτιδήποτε. Πιστεύω ότι αποτελεί τη μεγαλύτερη εφεύρεση του ανθρώπου». Οπως μου εξήγησε, οι μεγάλες πλατφόρμες γλωσσικής επικοινωνίας σαν το ChatGPT θα δημιουργήσουν ένα νέο είδος τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ), παρέχοντάς μας ευκολία στην παραγωγή ιδεών, καινοτομιών και λειτουργιών, όπως δεν είχαμε ποτέ φανταστεί.
Επανάσταση
Στη συνέχεια ξεκίνησε την επίδειξη. Και εκεί άρχισα να καταλαβαίνω ότι η εισαγωγή του μάλλον υποτιμούσε την επανάσταση που έρχεται.
Αρχικά ζήτησε από το GPT-4 να κάνει μια επιτομή του Planet World σε 400 λέξεις. Το έκανε με θαυμάσιο τρόπο, μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα. Στη συνέχεια, του ζήτησε να κάνει το ίδιο, περιορίζοντας τις λέξεις σε 200. Λίγα δευτερόλεπτα ακόμη, και η δουλειά εκτελέστηκε. Επειτα, του ζήτησε να κάνει παρόμοιες παρουσιάσεις του μουσείου στα αραβικά, στα κινεζικά και στην αγγλική της εποχής του Σαίξπηρ. Και πάλι, άψογη εκτέλεση εντός δευτερολέπτων.
Δυσκολεύτηκα πολύ να κοιμηθώ εκείνη τη νύχτα. Εχοντας παρακολουθήσει ένα σύστημα ΑΙ –το λογισμικό, τα μικροτσίπ και τις συνδέσεις τους– να παράγει τέτοιου επιπέδου πρωτότυπο έργο σε τόσες γλώσσες μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, μου έφερε στο μυαλό τη ρήση του διάσημου συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας Αρθουρ Κλαρκ ότι «κάθε αρκετά προηγμένη τεχνολογία γίνεται συνώνυμο της μαγείας».
Το δεύτερο πράγμα που ήρθε στο μυαλό μου ήταν μια στιγμή από την αρχή του «Μάγου του Οζ», η σκηνή του ανεμοστρόβιλου που παρασύρει τα πάντα και τους πάντες, μαζί και την Ντόροθι και τον Τοτό, για να τους μεταφέρει από το μουντό τοπίο του Κάνσας στην απαστράπτουσα Γη του Οζ.
Σήμερα βρισκόμαστε στα πρόθυρα ενός παρόμοιου ανεμοστρόβιλου, που θα παρασύρει ολόκληρη την ανθρωπότητα. Μπαίνουμε σε μια προμηθεϊκή περίοδο, μία από εκείνες τις εποχές της Ιστορίας όταν νέα εργαλεία, τρόποι σκέψης ή πηγές ενέργειας φέρνουν ανατροπές στο σύνολο της ανθρωπότητας. Στο πώς δημιουργούμε, πώς ανταγωνιζόμαστε, πώς συνεργαζόμαστε, πώς εργαζόμαστε, πώς μαθαίνουμε, πώς κυβερνάμε και –ναι– πώς εξαπατάμε, πώς εγκληματούμε, πώς κάνουμε πόλεμο.
Αυτή η προμηθεϊκή στιγμή δεν τροφοδοτείται από μια συγκεκριμένη ανακάλυψη, όπως ήταν η τυπογραφία ή η ατμομηχανή, αλλά από έναν τεχνολογικό μεγάλο κύκλο. Πρόκειται για την ικανότητά μας να αισθανόμαστε, να δίνουμε ψηφιακή μορφή, να επεξεργαζόμαστε και να μοιραζόμαστε τις πληροφορίες με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης. Αυτός ο τεχνολογικός κύκλος εφαρμόζεται παντού.
Είναι αυτό που έχω ονομάσει «προμηθεϊκή εποχή της επιτάχυνσης, της ενίσχυσης και του εκδημοκρατισμού». Ποτέ πριν δεν διέθεταν οι άνθρωποι τόσο φθηνά εργαλεία ενίσχυσης της δύναμής τους με διαρκώς επιταχυνόμενο ρυθμό, με τις καινούργιες δυνατότητες να διαχέονται στον προσωπικό και επαγγελματικό βίο ολοένα και περισσότερων ανθρώπων. Η ταχύτητα των αλλαγών ξεπερνάει κάθε πρόβλεψη.
Επιστημονικές λύσεις
Οι δυνατότητες χρήσης των νέων εργαλείων προς επίλυση των πιο διαφορετικών, φαινομενικά άλυτων προβλημάτων –από τη βιολογία του ανθρώπου μέχρι τη θερμοπυρηνική σύντηξη και την κλιματική αλλαγή– προκαλούν δέος. Ας πάρουμε ένα μόνο παράδειγμα που οι περισσότεροι αγνοούν: τον τρόπο με τον οποίο η Deep Mind, θυγατρική του ομίλου της Google στο πεδίο της ΑΙ, χρησιμοποίησε το σύστημα AlphaFord για να επιλύσει ένα από τα πιο σκληρά προβλήματα της επιστήμης, με ταχύτητα και επάρκεια που άφησε έκπληκτους επιστήμονες οι οποίοι είχαν αφιερώσει μια ζωή στο εν λόγω πρόβλημα.
Πρόκειται για το πρόβλημα που ακούει στο όνομα «protein folding» (δίπλωμα πρωτεϊνών). Ο πρωτεΐνες είναι μεγάλα, περίπλοκα μόρια που αποτελούνται από αλληλουχίες αμινοξέων. Συνιστούν τους μικροσκοπικούς μηχανισμούς που καθορίζουν τη λειτουργία του ανθρώπινου σώματος και όλων των άλλων μορφών έμβιας ύλης.
Το τι μπορεί να κάνει κάθε πρωτεΐνη, όμως, εξαρτάται από τη τρισδιάστατη δομή της. Από τη στιγμή που οι επιστήμονες καταφέρνουν να έχουν μια εικόνα για το σχήμα μιας πρωτεΐνης, είναι σε θέση να επιταχύνουν την ικανότητα να αντιλαμβάνονται ασθένειες, να παράγουν νέα φάρμακα και να επιλύουν άλλα μυστήρια της ζωής στη Γη.
Η μετα-τεχνολογία
Το σύστημα AlphaFord είναι μια μετα-τεχνολογία: έχει την ικανότητα να ανακαλύπτει πρότυπα, τα οποία βοηθούν τις ανακαλύψεις σε δυνητικά οποιοδήποτε επιστημονικό πεδίο. Το ChatGPT είναι ένα άλλο παράδειγμα μετα-τεχνολογίας.
Αλλά όπως ανακάλυψε και η Ντόροθι όταν μεταφέρθηκε στη Χώρα του Οζ, εδώ πέρα υπάρχουν ο καλός μάγος και ο κακός μάγος, που παλεύουν μεταξύ τους για το ποιος θα την κερδίσει. Το ίδιο συμβαίνει με το ChatGPT και τα ανταγωνιστικά του προϊόντα, όπως το Bard και το ApphaFord της Google.
Είμαστε έτοιμοι γι’ αυτό που έρχεται; Φαίνεται πως όχι. Εχουμε ανοίξει μια διαμάχη για το αν πρέπει να απαγορεύσουμε βιβλία, στην αυγή μιας τεχνολογίας που μπορεί να συνοψίσει ή να απαντήσει σε ερωτήματα οποιουδήποτε, οπουδήποτε κι αν βρίσκεται, για το περιεχόμενο οποιουδήποτε βιβλίου, μέσα σε δευτερόλεπτα.
Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να λειτουργήσει είτε ως εργαλείο είτε ως όπλο. Η τελευταία δυναμική εφεύρεση του ανθρώπου ήταν η πυρηνική ενέργεια, που μπορούσε να φωτίσει ολόκληρη τη χώρα ή να καταστρέψει ολόκληρο τον πλανήτη. Αλλά η πυρηνική ενέργεια δημιουργήθηκε από κυβερνήσεις οι οποίες με συλλογικό τρόπο έθεσαν περιορισμούς στη δυνατότητα διάδοσής της σε κακά χέρια.
Αντίθετα, η τεχνητή νοημοσύνη είναι προϊόν ιδιωτικών επιχειρήσεων που λειτουργούν για το κέρδος. Το ερώτημα που τίθεται είναι πώς μπορεί να κυβερνηθεί μια χώρα ή ο κόσμος όλος όταν οι πολυδύναμες εφαρμογές ΑΙ, εργαλεία και όπλα μαζί, κυβερνώνται από ιδιωτικές εταιρείες; Προφανώς χρειαζόμαστε μηχανισμούς ελέγχου, οι οποίοι, όμως, δεν πρέπει να πετάξουν το μωρό μαζί με τα απόνερα.
