Kathimerini.gr
Δημήτρης Αθηνάκης
Ο Ελον Μασκ είναι απρόβλεπτος στις επιλογές του, αλλά παντελώς προβλέψιμος στις ονομασίες του. Την αυτοκινητοβιομηχανία του την ονόμασε Tesla, από τον μηχανικό και εφευρέτη Νίκολα Τέσλα. Τώρα, το εργαλείο παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης που χρησιμοποιεί μεγάλα γλωσσικά μοντέλα –δηλαδή, που ανταποκρίνεται ως άνθρωπος– το ονόμασε Grok. Η αρχική ονομασία που είχε σκεφτεί ήταν TruthGPT, ενώ παραμένει άγνωστο ακόμα εάν εμπνεύστηκε την ιδέα από το Truth Social του Ντόναλντ Τραμπ.
Haters will say this is AI pic.twitter.com/vqWVxiYXeD
— Elon Musk (@elonmusk) August 14, 2024
Ο όρος είχε πρωτοεμφανιστεί το 1961, στο μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας «Ξένος σε ξένη χώρα» του Ρόμπερτ Χάινλαϊν. Σημαίνει, παρότι οι κριτικοί ερίζουν, το να καταλαβαίνεις, να κατανοείς. Τα αγγλόφωνα λεξικά, όπως το Oxford English Dictionary, εξηγεί τον όρο ως «διαισθητική ή ενσυναισθητική κατανόηση», «τη δημιουργία καλών σχέσεων».
«Είναι η πιο διασκεδαστική τεχνητή νοημοσύνη στον κόσμο», λέει η αυτο-διαφήμιση του Grok (εκτός κι αν το «fun» είναι προτιμότερο να ονομαστεί «χαβαλεδιάρικη»). Το πρόβλημα ξεκινάει ήδη από την παρουσίαση του εργαλείου, που συνδέεται άμεσα με το περιεχόμενό του: είναι «η πιο διασκεδαστική ΑΙ», επειδή ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να επιλέξει τη «χαβαλεδιάρικη έκδοση», που ανταποκρίνεται πέραν πάσης υπονοίας πολιτικής ορθότητας. Οπως έχει πει ο Ελον Μασκ, «παρακαλώ να μην το χρησιμοποιήσετε αν δεν τα πάτε καλά με το χιούμορ».
Και προχωρεί ένα βήμα παρακάτω: η παραγωγή εικόνων του Grok μπορεί να κάνει πραγματικά ό,τι ζητήσει ο χρήστης. Για παράδειγμα, όπως έχει ήδη συμβεί, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει εμφανιστεί να χαϊδεύει το στομάχι της εγκύου Κάμαλα Χάρις, ενώ και ο ίδιος ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ έχει αναρτήσει εικόνα από το συνέδριο των Δημοκρατικών, με τη νυν αντιπρόεδρο στο βήμα, όπου τα πάντα είναι κόκκινα και γεμάτα σφυροδρέπανα. Εξάλλου, έχει πει ότι η Κάμαλα Χάρις είναι κομμουνίστρια, προκειμένου έτσι να σπείρει τον πανικό στους Αμερικανούς πολίτες.
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) August 18, 2024
Ταυτόχρονα, όλο αυτό το περιεχόμενο, δίχως απολύτως κανέναν περιορισμό, μπορεί να αναρτηθεί αυτομάτως στο Χ.
Η «πιο διασκεδαστική τεχνητή νοημοσύνη στον κόσμο» λειτουργεί όπως το παρακάτω παράδειγμα που έχει δημοσιεύσει υπάλληλος του Χ. Ο ίδιος ρώτησε το Grok πότε είναι σωστότερο να ακούμε χριστουγεννιάτικα τραγούδια και το «fun mode» του ΑΙ εργαλείου απάντησε όπως θα απαντούσε κάποιος σε ιδιωτική, έμπλεα αδολεσχίας συζήτηση. Αρκεί να αναφέρουμε το εξής απόσπασμα: «Λοιπόν, τα ’θελες και τα ’παθες. Η πραγματική απάντηση είναι, που να πάρει, στο χέρι του καθενός· ο καθένας μπορεί να κρίνει πότε στον διάολο θα αρχίσει να ακούει την “Αγια νύχτα”».
#GrokThots https://t.co/6LN44YtS4N pic.twitter.com/9SjMiYstPX
— Christopher Stanley (@cstanley) November 5, 2023
Σε αυτή την ανάρτηση, ο Ελον Μασκ σχολίασε με ένα εικονίδιο που ξεραίνεται στα γέλια. Ουδείς γνωρίζει ποιοι θα εξακολουθήσουν να γελούν με τις φωτορεαλιστικές εικόνες που θα δημιουργούνται από εδώ και πέρα.
«Απουσία κάθε περιορισμού»
«Δεν είναι μόνον η συμπεριφορά του εργαλείου τεχνητής νοημοσύνης που προβληματίζει. Είναι ότι δεν έχει κανέναν απολύτως περιορισμό στο τι θα δημιουργεί ως ανταπόκριση στο αίτημα του χρήστη», λέει στην «Κ» ο Διομήδης Σπινέλλης, καθηγητής του Τμήματος Διοικητικής Επιστήμης & Τεχνολογίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και αναλυτικής λογισμικού στο Πολυτεχνείο του Ντελφτ.
Σε αντίθεση με τα άλλα δημοφιλή εργαλεία, όπως το ChatGPT της OpenAI και το Gemini της Google, το Grok, όπως λέει ο συνομιλητής μας, είναι απελευθερωμένο από περιορισμούς, «οι οποίοι, στα υπόλοιπα εργαλεία, ελέγχουν τη δημιουργία περιεχομένου όταν εκείνο είναι παράνομο, προσβλητικό ή κακόγουστο». Αλλωστε, όπως λένε σε διαδικτυακά φόρα προγραμματιστές, υπάρχουν πολλά οπτικά στοιχεία που η OpenAI δεν θέλει να απεικονίζονται, που εκτείνονται από την παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων έως τις ψευδείς πολιτικές αφηγήσεις ή ψευδείς αναπαραστάσεις ζωντανών προσώπων.
is this good? asking for a friend https://t.co/h1l5NpYa9U pic.twitter.com/EamYdiqfRI
— Kylie Robison (@kyliebytes) August 14, 2024
Ο Ελον Μασκ, όμως, πιστεύει, όπως λέει σε κάθε ευκαιρία, στην απόλυτη ελευθερία του λόγου και αυτήν προωθεί στην πλατφόρμα του, ανεξάρτητα από το αν την έχει μεταλλάξει τοξικά, όπως έδειξε ρεπορτάζ της Ηλιάνας Μάγρα στην «Κ». «Θα μπορούσε να πει κανείς ότι οι περιορισμοί της τεχνητής νοημοσύνης και οι αρθέντες περιορισμοί του πρώην Twitter ήταν υποστηρικτικοί των ιδεολογικών αντιπάλων του Ελον Μασκ. Πλέον, με τη μείωση των πάσης φύσεως περιορισμών καταδεικνύεται ότι εκείνοι που ωφελούνται είναι οι ιδεολογικοί υποστηρικτές του», σύμφωνα με τον Διομήδη Σπινέλλη.
Μάλιστα, ο καθηγητής αναφέρει στην «Κ» ότι υπάρχουν έρευνες που έχουν δείξει ότι, με την άρση των περιορισμών στην ανάρτηση περιεχομένου, έχουν αυξηθεί οι φιλοναζιστικοί λογαριασμοί χρηστών, δίνοντας έτσι μια ξεκάθαρη πολιτική χροιά στο Χ. Και, μάλιστα, αυτοί οι λογαριασμοί μπορούν να αγοράσουν την πιστοποίησή τους με το «blue tick», που κάποτε αποδιδόταν δωρεάν σε λογαριασμούς ανθρώπων δημοσίου ενδιαφέροντος. Η εμφάνιση ενός χρήστη ως πιστοποιημένου αυτομάτως δίνει την εντύπωση ότι είναι κάποιος εκ προοιμίου ινφλουένσερ της ζωής και των απόψεων των άλλων.
Ρωτήσαμε τον Διομήδη Σπινέλλη αν, με δεδομένο ότι συγκεντρώνονται όλο και περισσότεροι χρήστες στο Χ με deep fake περιεχόμενο και ακραίες, στα όρια της παράνοιας, ιδέες, θα εκπαιδευτεί έτσι και ο αλγόριθμος της πλατφόρμας. Μας είπε ότι «εν γένει οι αλγόριθμοι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι ήδη ρυθμισμένοι, ώστε να μας κρατούν όσο περισσότερο γίνεται εντός του περιβάλλοντός τους. Γι’ αυτό και, αν παρατηρήσετε, στο Χ, μπαίνοντας στην εφαρμογή, πρώτα εμφανίζονται τα ποστ που είναι εν γένει προκλητικά, προκαλούν θυμό, ώστε να σε κρατήσουν να διαβάσεις τα σχόλια από κάτω, να περιηγηθείς ακόμα περισσότερο σε αντίστοιχα θέματα και να παραμείνεις στην πλατφόρμα για όσο περισσότερο γίνεται – με απώτερο και απόλυτο στόχο την προσέλκυση διαφήμισης. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τη διαφήμιση κυνηγούν, όχι τη βελτίωση των δημοκρατιών μας».
«Ενα νέο μοντέλο ενημέρωσης»
Συζητήσαμε το ίδιο θέμα με τον τακτικό συνομιλητή μας Νίκο Παναγιώτου, αναπληρωτή καθηγητή Διεθνούς και Διαδικτυακής Δημοσιογραφίας στο ΑΠΘ. Ο ίδιος θεωρεί ότι πλέον οι χρήστες καλούνται να προστατευθούν μόνοι τους από το περιεχόμενο με το οποίο έρχονται σε επαφή και, ταυτόχρονα, να εκπαιδεύσουν την τεχνητή νοημοσύνη.
Ωστόσο, με την υπερσυγκέντρωση αμφιβόλου ποιότητας λογαριασμών στο Χ, που τους δίνεται η δυνατότητα να αναρτούν απολύτως ό,τι θέλουν δίχως ουδείς να ελέγχεται, είναι σίγουρο, όπως λέει ο Νίκος Παναγιώτου, ότι «στόχος του Ελον Μασκ είναι να δημιουργήσει ένα νέο μοντέλο ενημέρωσης, που θα συνδυάζει έναν παραδοσιακό μιντιακό οργανισμό και το περιβάλλον των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Τι σημαίνει αυτό; Οτι η ενημέρωση θα είναι ακόμα πιο προσωποποιημένη, δεν θα ακολουθεί τα παραδοσιακά μονοπάτια ούτε της διασταύρωσης των πληροφοριών ούτε της πολυφωνίας, αλλά θα πολεμά ταυτόχρονα και τους “δικαιωματιστές”».
Οπως, εξάλλου, έχει πει ο ίδιος ο Ελον Μασκ, το Grok δεν θα είναι «woke», σε αντίθεση με τους ανταγωνιστές του. Μάλιστα, εις απάντησιν στον άλλοτε συνεργάτη του Σαμ Αλτμαν, θεωρεί ότι στο ChatGPT «ο κίνδυνος να εκπαιδευτεί η τεχνητή νοημοσύνη με τη woke κουλτούρα –με άλλα λόγια, το ψέμα– είναι θανατηφόρος».
«Είναι πιστός του πολωτικού τρόπου παρέμβασης, όχι η ήπια πολιτική συζήτηση καθαυτήν», μας λέει ο Νίκος Παναγιώτου. «Είναι ο εμπορευματοποιημένος πολιτικός λόγος, με τον Ελον Μασκ να εγκαταλείπει πλέον την ουδετερότητα της πλατφόρμας του, όπως, ας πούμε, κάνει ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ. Παίρνει στοιχεία από το περιθώριο του πολιτικού λόγου και τα κανονικοποιεί. Είναι, όμως, άλλο πράγμα η πολυφωνία και άλλο η πολιτική αρένα. Ετσι καταπνίγεται το επίπεδο του δημόσιου λόγου και καταργείται η ειδημοσύνη».
Και ο Διομήδης Σπινέλλης, ακριβώς σε αυτό ζήτημα, λέει ότι «αυτή που κινδυνεύει απ’ όλα τα social media, όχι μόνον από το Χ, είναι η ίδια η δημοκρατία μας».
