Kathimerini.gr
Γιάννης Παπαδόπουλος
Το αποκάλεσαν «εισβολή στο Μπέργκαμο». Τον Σεπτέμβριο του 1990 οι χούλιγκαν της Ντιναμό Ζάγκρεμπ, γνωστοί ως «Bad Blue Boys», ταξίδεψαν με λεωφορεία και αυτοκίνητα στην Ιταλία για τον αγώνα με την Αταλάντα. Είχαν προηγηθεί λίγους μήνες νωρίτερα τα αιματηρά επεισόδια στο στάδιο «Μάξιμιρ» στην Κροατία, όταν συγκρούστηκαν με τους οπαδούς του Ερυθρού Αστέρα. Εκείνη η σύρραξη έλαβε μυθικές διαστάσεις μεταξύ των φανατικών της Ντιναμό και θεωρήθηκε ως η πρώτη πράξη του εμφυλίου που ακολούθησε. Εξω από το γήπεδο αργότερα ανεγέρθηκε και ένα μνημείο για τους Κροάτες οπαδούς που συμμετείχαν στα επεισόδια και έπειτα σκοτώθηκαν στον πόλεμο. Ωστόσο, στο Μπέργκαμο, ήταν η πρώτη φορά που θα επιχειρούσαν να επιδείξουν τις επικίνδυνες διαθέσεις τους σε διεθνές ακροατήριο.
Τον Νοέμβριο του 2015, οπαδοί της Ντιναμό Ζάγκρεμπ και του Ερυθρού Αστέρα συγκρούστηκαν στο αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος» παρά το ασφυκτικό «μαρκάρισμα» από την ΕΛ.ΑΣ.
Περίπου 2.000 Κροάτες οπαδοί ταξίδεψαν τότε για την ποδοσφαιρική αναμέτρηση στην Ιταλία, εκ των οποίων οι 1.500 εκτιμάται ότι ανήκαν στις τάξεις των οργανωμένων. Προτού ξεκινήσει ο αγώνας και ανέβουν στις κερκίδες επιτέθηκαν με πέτρες και στειλιάρια στους Ιταλούς αστυνομικούς. Το βασικό σκέλος της συμπλοκής κράτησε περίπου μισή ώρα.
«Τότε δημιουργήθηκε η φήμη μας, για πρώτη φορά κάναμε σόου. Θέλαμε να μας ακούσουν όλοι», δήλωσε χρόνια αργότερα οργανωμένος οπαδός της Ντιναμό στο κροατικό ντοκιμαντέρ με τίτλο «BBB», από το ακρωνύμιο των οργανωμένων της Ντιναμό. «Ενας άνδρας με εξουσία πρέπει να πάει σε ταξίδια, να είναι καλός στη μάχη», ανέφερε ένας οργανωμένος στην ίδια ταινία. «Θα δώσουμε μάχη εάν χρειαστεί, αλλά ακόμη και εάν δεν χρειαστεί», συμπλήρωνε άλλος.
18 Μαΐου 1990, στάδιο «Μάξιμιρ», Ντιναμό Ζάγκρεμπ – Ερυθρός Αστέρας. Είχαν ήδη ξεσπάσει επεισόδια μεταξύ των χούλιγκαν, όταν ο σταρ των γηπεδούχων Ζβόνιμιρ Μπόμπαν επιτέθηκε σε αστυνομικό που ξυλοκοπούσε οπαδό της ομάδας. Εκτοτε ο ίδιος θεωρείται «εθνικός ήρωας» για τους Κροάτες, ενώ το ματς μνημονεύεται ως θρυαλλίδα του γιουγκοσλαβικού εμφυλίου. [A.P. Photo / Renato Brandjolica]
Στην έκθεση ανάλυσης κινδύνου που είχε συντάξει η Υποδιεύθυνση Αντιμετώπισης Αθλητικής Βίας της Ελληνικής Αστυνομίας ενόψει του αγώνα της ΑΕΚ με την Ντιναμό, υπήρχαν σαφείς αναφορές στη σύνδεση των «Bad Blue Boys» με τον νεοναζιστικό χώρο καθώς και στα εθνικιστικά χαρακτηριστικά τους. Δινόταν, όμως, έμφαση και στις «μακροχρόνιες διαμάχες και στο άσβεστο μίσος» οπαδών της Κροατίας και της Σερβίας, το οποίο «διατηρείται αμείωτο έως τις μέρες μας δημιουργώντας συνεχώς εντάσεις και τονώνοντας τη βία σε όλα τα Βαλκάνια».
Εμφύλιος μέσω Αθηνών
Οι αστυνομικοί που σκιαγραφούσαν το προφίλ των ΒΒΒ σημείωναν ότι μισητοί αντίπαλοί τους είναι οι οργανωμένοι του Ερυθρού Αστέρα, γνωστοί ως «Delije». Και επισήμαιναν ότι οι μεν Κροάτες έχουν αδελφοποιηθεί με οργανωμένους του Παναθηναϊκού, ενώ οι Σέρβοι με εκείνους του Ολυμπιακού. Η μεταξύ τους διαμάχη, μέσω και των δεσμών που είχαν αναπτύξει με Ελληνες οπαδούς, είχε μεταφερθεί πριν από λίγα χρόνια και στην Ελλάδα.
Προσπαθώντας να ερμηνεύσει τα βίαια γεγονότα στη Νέα Φιλαδέλφεια που οδήγησαν στο θανάσιμο μαχαίρωμα του 29χρονου οπαδού της ΑΕΚ Μιχάλη Κατσουρή, αστυνομικός με πολυετή εμπειρία στην παρακολούθηση του χώρου των χούλιγκαν ανατρέχει σε όσα είχαν συμβεί τον Νοέμβριο του 2015. «Τότε δεν έκαναν επίδειξη δύναμης όπως θα ήθελαν. Χτυπήθηκαν και υπήρχε στην πατρίδα τους η αίσθηση ότι “διασύρθηκαν”», λέει ο αστυνομικός στην «Κ» υπό τον όρο της ανωνυμίας. Μπορεί να έχουν περάσει οκτώ χρόνια από τότε, αλλά ο ίδιος θεωρεί ότι αυτό το διάστημα δεν ήταν αρκετό για να ξεχαστούν όσα είχαν προηγηθεί. Για τους Κροάτες χούλιγκαν, όπως εκτιμά, η παρουσία τους στην Ελλάδα ήταν «μια εκκρεμότητα που έπρεπε να κλείσει». «Ηθελαν να δείξουν ότι θα είχαν την υπεροχή, ότι θα έπαιρναν πίσω το χαμένο γόητρο», λέει.
Τον Νοέμβριο του 2015, οι ΒΒΒ (κατά μία εκτίμηση τουλάχιστον 100 άτομα) ταξίδεψαν στην Αθήνα ενόψει του αγώνα της Ντιναμό με τον Ολυμπιακό για το Champions League, παρά το γεγονός ότι και τότε η UEFA είχε απαγορεύσει τη διάθεση εισιτηρίων στους φιλοξενουμένους. Ορισμένοι, όπως αναφέρεται και στην έκθεση ανάλυσης κινδύνου της αστυνομίας, έμειναν τότε σε κεντρικό σύνδεσμο οπαδών του Παναθηναϊκού και άλλοι σε ξενοδοχεία. Παράλληλα, οπαδοί του Ερυθρού Αστέρα ξεκίνησαν τότε από τη Σερβία με προορισμό την Ελλάδα. Η ΟΠΚΕ Λάρισας μπλόκαρε 41 εξ αυτών στα Τέμπη και απέτρεψε την κάθοδό τους. Η πρακτική αυτή δεν εφαρμόστηκε την περασμένη Δευτέρα κατά το ταξίδι των Κροατών, οι οποίοι πέρασαν ανενόχλητοι από τα διόδια.
Στην κατοχή των οπαδών του Ερυθρού Αστέρα είχαν βρεθεί καπνογόνα, λοστοί, σιδερόβεργες, ακόμη και γαλλικά κλειδιά. Την ημέρα του αγώνα έγιναν έφοδοι αστυνομικών σε συνδέσμους στο κέντρο της Αθήνας και σε ξενοδοχεία και πραγματοποιήθηκαν δεκάδες προσαγωγές και συλλήψεις μελών των BBB για να αποκλειστεί η πιθανότητα συμμετοχής τους σε επεισόδια.
Τελικά η σύρραξη δεν απετράπη. Οταν αναχωρούσε το τελευταίο γκρουπ των ΒΒΒ από την Αθήνα, δέχθηκαν επίθεση από οπαδούς του Ερυθρού Αστέρα έξω από το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος». Χρησιμοποιήθηκαν μαχαίρια, στειλιάρια, αλυσίδες και καπνογόνα. Τουλάχιστον οκτώ άνθρωποι διακομίστηκαν στο νοσοκομείο τότε με ανοιγμένα κεφάλια.
Στη δικογραφία που είχε σχηματιστεί αναφερόταν ότι οι Σέρβοι είχαν μεταφερθεί στο αεροδρόμιο από Ελληνες οι οποίοι είχαν απασχολήσει στο παρελθόν τις αστυνομικές αρχές. Μάλιστα ένας εξ αυτών είχε κατηγορηθεί για πρόκληση σωματικών βλαβών εις βάρος αστυνομικού. Πάντως, από τους 50 και πλέον Κροάτες και Σέρβους που είχαν συλληφθεί εκείνες τις ημέρες στους αστυνομικούς ελέγχους στην Αθήνα και στα επεισόδια του αεροδρομίου, κανείς δεν εμφανίστηκε στο δικαστήριο που είχε προγραμματιστεί στα μέσα Νοεμβρίου 2015. Δεν τους είχε επιβληθεί κάποιος περιοριστικός όρος απαγόρευσης εξόδου από τη χώρα και όλοι είχαν επιστρέψει στις πατρίδες τους.
Τα ιδεολογήματα
Στην έκθεση ανάλυσης κινδύνου του αγώνα ΑΕΚ – Ντιναμό διατυπώνεται και ο ισχυρισμός της πλευράς των οργανωμένων οπαδών ότι οι αδελφοποιήσεις και η συνεργασία τους με τους ομοϊδεάτες άλλων συλλόγων δεν σχετίζονται με βίαια περιστατικά. Υποστηρίζουν ότι αυτές οι «διμερείς σχέσεις» γίνονται για «ανταλλαγή ιδεών και συνθημάτων» ή την «ανάρτηση πανό». Στην πράξη, όμως, όπως είχαν επισημάνει και αστυνομικοί της Υποδιεύθυνσης Αντιμετώπισης Αθλητικής Βίας, υπάρχει ιστορικό συρράξεων στην Ελλάδα με τη συνδρομή χούλιγκαν από το εξωτερικό.
Αστυνομικός που παρακολουθούσε για χρόνια τον κόσμο των χούλιγκαν εξηγεί ότι οι αδελφοποιήσεις μεταξύ οργανωμένων οπαδών έχουν πάντοτε κάποιο συγκεκριμένο σημείο αναφοράς. Αυτό μπορεί να εδράζεται σε κοινό ιδεολογικό υπόβαθρο (ακροδεξιό σε ορισμένες περιπτώσεις αδελφοποιήσεων και αντιφασιστικό σε άλλες) ή να προέκυψε έπειτα από κάποιο συμβάν όταν η μια πλευρά προσφέρθηκε να συνδράμει την άλλη όταν αντιμετώπιζαν κάποιο δικό τους «μισητό» αντίπαλο.
Τις περισσότερες φορές οι οργανωμένοι που υποδέχονται τους χούλιγκαν από το εξωτερικό τούς βρίσκουν καταλύματα σε συνδέσμους, σπίτια ή ξενοδοχεία. Στο παρελθόν είχε αναφερθεί ότι σε κάποιες περιπτώσεις οι οικοδεσπότες μπορεί να κάλυπταν και μέρος των εξόδων μετακίνησης. Συχνά, οπαδοί που τους υποδέχονται τους υποδεικνύουν και τους στόχους.
Υπό αυτό το πρίσμα, χούλιγκαν μπορεί να ταξιδέψουν σε άλλες χώρες ακόμη και όταν δεν αγωνίζεται η δική τους ομάδα. «”Αν σε χρειαστώ, θα έρθεις να με βοηθήσεις για να πλακωθούμε ή να κυνηγήσουμε”, αυτό είναι το πνεύμα», λέει ο αστυνομικός. «Αυτό δεν αφορά μεγάλο αριθμό ατόμων, αλλά ομάδες μερικών δεκάδων, των 50 ή 100. Αφορά τους πιο σκληροπυρηνικούς, εκείνους που θεωρούνται επίλεκτοι και είναι διατεθειμένοι να κάνουν τα πάντα».
Ο ίδιος επισημαίνει ότι ορισμένες αδελφοποιήσεις δεν τυγχάνουν πάντοτε καθολικής αποδοχής στις τάξεις των οργανωμένων και σε αυτό μπορεί να παίζει ρόλο το ιδεολογικό υπόβαθρο που υποστηρίζεται μόνο από μια υποομάδα και όχι το σύνολο των οπαδών.
Το 2006 στο Παγκράτι
Το πρώτο κρούσμα συνδρομής ξένων χούλιγκαν σε βίαια οπαδικά επεισόδια στην Ελλάδα θεωρείται ότι συνέβη τον Ιανουάριο του 2006, μετά τη λήξη του αγώνα βόλεϊ μεταξύ του Παγκρατίου και του Παναθηναϊκού. Χούλιγκαν του Ολυμπιακού μαζί με οπαδούς της ΤΣΣΚΑ επιτέθηκαν σε εκείνους του Παναθηναϊκού. Αφορμή της άφιξής τους στην Ελλάδα ήταν το ντέρμπι μεταξύ του Ολυμπιακού και του Παναθηναϊκού, είχαν έρθει όμως λίγες ημέρες νωρίτερα για να συμμετάσχουν στη σύρραξη στο Παγκράτι. Τότε οι Ρώσοι χούλιγκαν φέρεται να είχαν τραβήξει και ένα βίντεο στο οποίο επέλεγαν τα πολεμοφόδια που θα χρησιμοποιούσαν για την επικείμενη συμπλοκή.
Τα θύματα της οπαδικής βίας στην Ελλάδα
9/9/1983
Ο 18χρονος Αρης Δημητριάδης ξυλοκοπήθηκε από τρία άτομα καθώς επέστρεφε στο σπίτι του. Σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής, η αφορμή ήταν ότι χαμογέλασε όταν έμαθε ότι ο Αρης είχε ηττηθεί από τον Παναθηναϊκό.
26/10/1986
Πριν από την έναρξη της αναμέτρησης της ΑΕΛ με τον ΠΑΟΚ στο «Αλκαζάρ», μια φωτοβολίδα που εκτοξεύθηκε από τη θύρα των οπαδών του «Δικεφάλου» καρφώθηκε στον λαιμό του 29χρονου Χαράλαμπου Μπλιώνα και του έκοψε την καρωτίδα.
13/1/1991
Κατά την πορεία περίπου 2.000 φιλάθλων του Ολυμπιακού προς το γήπεδο της ΑΕΚ, εκτοξεύτηκε μια ναυτική φωτοβολίδα που έπληξε στην κοιλιακή χώρα τον 17χρονο Γιώργο Παναγιώτου.
10/4/1991
Οι δύο οπαδοί του ΠΑΟΚ, ο 21χρονος Ευθύμιος Λιάκας και ο 25χρονος Κώστας Ντόλιας, επέστρεφαν στη Θεσσαλονίκη μετά τον τελικό μπάσκετ με τον Πανιώνιο όταν στον κόμβο του Αγίου Στεφάνου κουκουλοφόρος πέταξε στο όχημά τους βόμβα μολότοφ και κάηκαν ζωντανοί.
12/5/1995
Ο 25χρονος Γιώργος Καρνέζης παρακολουθούσε στη Γλυφάδα τον τέταρτο τελικό μπάσκετ μεταξύ Ολυμπιακού και Παναθηναϊκού όταν οπαδοί του Ολυμπιακού του επιτέθηκαν και τον μαχαίρωσαν.
29/3/2007
Ο 22χρονος Μιχάλης Φιλόπουλος μαχαιρώθηκε θανάσιμα σε προκαθορισμένο ραντεβού συμπλοκής οπαδών του Ολυμπιακού και του Παναθηναϊκού στην Παιανία.
5/9/2011
Στο Ηράκλειο Κρήτης ο 21χρονος Γιάννης Ρουσάκης δέχθηκε δύο μαχαιριές σε συμπλοκή που έγινε μεταξύ οπαδών του Παναθηναϊκού και του ΟΦΗ.
14/9/2014
Ο 46χρονος φίλαθλος του Εθνικού Κώστας Κατσούλης δέχθηκε επίθεση τουλάχιστον δέκα οπαδών του Ηροδότου σε αγώνα στη Νέα Αλικαρνασσό Ηρακλείου.
27/4/2017
Προσπαθώντας να ξεφύγει από κουκουλοφόρους που τον κυνηγούσαν, ο 24χρονος Κύπριος φίλαθλος του ΠΑΟΚ Νάσος Κωνσταντίνου τραυματίστηκε από διερχόμενο όχημα στην οδό Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη.
5/1/2020
Ο 28χρονος Τόσκο Μποζατζίσκι παρασύρθηκε από αυτοκίνητο που οδηγούσε 27χρονη, ενώ νωρίτερα είχε δεχθεί επίθεση από οπαδούς του ΠΑΟΚ.
1/2/2022
Ο 19χρονος Αλκης Καμπανός δέχθηκε άγρια, απρόκλητη επίθεση από οργανωμένη ομάδα οπαδών του ΠΑΟΚ. Τον χτύπησαν με μαχαίρι στο πόδι και έχασε τη ζωή του από ακατάσχετη αιμορραγία.
