Κιβωτός του Κόσμου: Το «παζλ» των δωρεών και των δομών

Σοφία Χαλδαίου

Ένα πέπλο μυστηρίου σκεπάζει τις οικονομικές δραστηριότητες και τα έσοδα της «Κιβωτού του Κόσμου», η οποία – πέρα από τις σοβαρότατες καταγγελίες για σωματική και σεξουαλική κακοποίηση – είναι αντιμέτωπη και με έρευνα από την Οικονομική Αστυνομία και την Αρχή για το Ξέπλυμα Μαύρου Χρήματος.

Σημειώνεται ότι σύμφωνα με ρεπορτάζ του MEGA ο οικονομικός έλεγχος της «Κιβωτού» έδειξε ότι την περίοδο 2017 – 2021 οι δωρεές στην οργάνωση «άγγιξαν» το ποσό των 27,7 εκατ. ευρώ, ενώ η Κιβωτός εμφάνιζε πλεονασματικούς ισολογισμούς.

Με βάση τον νόμο, ως αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία – εθελοντική μη κυβερνητική οργάνωση η «Κιβωτός του Κόσμου» και όλα τα άλλα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού δικαίου (ό,τι αποκαλείται για συντομία ΜΚΟ) δεν υποχρεούται να υποβαλει φορολογική δήλωση για τα έσοδα που αφορούν στη δράση της.

Δηλαδή δωρεές από ιδιώτες και ιδρύματα, κρατικές επιχορηγήσεις και οτιδήποτε άλλο αφορά στη φιλανθρωπική τους δράση δεν χρειάζεται να δηλωθεί στην εφορία. Οι οργανώσεις αυτές υποβάλλουν φορολογική δήλωση μόνο αν έχουν έσοδα από άλλες επαγγελματικές δραστηριότητες που τους αποφέρουν κέρδη. Επίσης, το εκάστοτε υπουργείο μπορεί να επιβάλει έλεγχο στα οικονομικά τους στοιχεία.

Από εκεί και πέρα, έγκειται στη διάθεση κάθε οργάνωσης πόσο διαφανής επιθυμεί να είναι. «Διεθνείς οργανώσεις που λαμβάνουν κονδύλια τόσο από κράτη όσο και από ιδιωτικές εταιρείες και ταμεία, σίγουρα επιθυμούν μεγαλύτερη διαφάνεια και μοιράζονται αναλυτικά τους ετήσιους απολογισμούς τους. Για οργανώσεις σαν την Κιβωτό, εξαρτάται από το καταστατικό λειτουργίας τους», σημειώνουν στην «Κ» πηγές που έχουν γνώση της λειτουργίας των ΜΚΟ.

Πολλές οι ανάγκες, μεγάλη και η βοήθεια

Τι γίνεται στην περίπτωση της «Κιβωτού»; Με μια βόλτα στην ιστοσελίδα της οργάνωσης, μπορεί κάποιος να δει στο κάτω μέρος της κεντρικής σελίδας ότι το 2015 τα έσοδα της αποτελούνταν 100% από ιδιωτικούς πόρους. Από κάτω, ακολουθεί η φράση: «Η Κιβωτός του Κόσμου χρηματοδοτείται 100% από την αγάπη του κόσμου χωρίς καμία κρατική επιχορήγηση».

Μπορεί πράγματι 2015 η οργάνωση να μην έλαβε χρήματα από κρατικές επιχορηγήσεις, ωστόσο τις επόμενες χρονιές έλαβε οικονομική στήριξη από το κράτος. Χαρακτηριστικό είναι ότι πέρσι πήρε επιχορήγησεις ύψους 70.000 ευρώ και 10.000 ευρώ μόνο από την Περιφέρεια Πελοποννήσου.

Επιχορηγήσεις έχει λάβει και από τον Δήμο Αθηναίων, τα ΕΛΤΑ, την ΕΡΤ (και τη ΝΕΡΙΤ), τον ΕΟΦ, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και διάφορα επιμελητήρια. Εξάλλου, με αφορμή τις κατάθεσεις δωρεών αντί για στέφανα σε περιπτώσεις θανάτων επιφανών προσώπων (όπως η Φώφη Γεννηματά ή ο Κωνσταντίνος Μίχαλος), η «Κιβωτός του Κόσμου» λάμβανε σωρεία χρημάτων τόσο από ιδιώτες όσο και από επιμελητήρια.

Το γράφημα αφορά σε δωρές κατά το διάστημα από το 2011 έως το 2021.

Παρ' όλα αυτά, η οργάνωση έχει ειδική κατηγορία στην ιστοσελίδα της για τις ανάγκες της όπου προβάλλονται αναλυτικά πόσα χρήματα χρειάζονται ανά δομή. Σημειώνεται πάντως ότι η ενότητα αυτή έχει αρκετό καιρό να ανανεωθεί: οι δημοσιεύσεις έχουν γίνει από το 2017 και οι πιο πρόσφατες ανανεώσεις είναι το φθινόπωρο του 2021.

Οι δομές που δεν φαίνονται πουθενά

Είτε από επιλογή είτε απλά λόγω παραμέλησης της ιστοσελίδας, ανανέωση χρειάζεται και η ενότητα που παρουσιάζονται οι δομές και τα σπίτια φιλοξενίας της οργάνωσης, τα οποία μπορεί να βρει κάποιος είτε από αναφορές στον Τύπο είτε από τα λιγοστά τεύχη της εφημερίδας της ίδιας της «Κιβωτού».

Πέρα από τις μεγάλες δομές της σε Κολωνό, Πωγωνιανή Ιωαννίνων, Χίο, Καλαμάτα και Βόλο (στις οποίες θα επανέλθουμε στη συνέχεια), η «Κιβωτός» διαθέτει - όπως τα αποκαλεί - «σπίτια φιλοξενίας» σε όλη την Ελλάδα. Στην Αθήνα, ένα βρίσκεται στον Κολωνό, ένα στην Άνοιξη και ένα είναι σπίτι κοριτσιών στον Πειραιά (από δωρεά οικογένειας).

Το σπίτι φιλοξενίας στην Άνοιξη (Πηγή φωτογραφίας: odosdionysou.gr)

Πιθανώς για λόγους ασφαλείας των παιδιών ή και για άλλους λόγους, οι διευθύνσεις των χώρων αυτών δεν αναφέρονται. Ενδιαφέρον έχει το σπίτι φιλοξενίας επί της οδού Λυκαβηττού στην Άνοιξη: ο συγκεκριμένος χώρος αποκτήθηκε από δωρήτρια, ενώ - όπως φαίνεται σε έγγραφο του υπουργείου Εργασίας - δεν έλαβε πιστοποίηση φορέα κοινωνικής φροντίδας καθώς δεν προσκομίστηκε βεβαίωση από πολιτικό μηχανικό.

Ειδική Πιστοποίηση Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Κοινωνικής Φροντίδας για την Κιβωτό του Κόσμου από το υπουργείο Εργασίας, με ημερομηνία 12 Απριλίου 2021.

Στην επαρχία, σπίτι φιλοξενίας υπάρχει και στην Κόνιτσα Ιωαννίνων (πέρα από την Πωγωνιανή), το οποίο σύμφωνα με πληροφορίες δεν διαθέτει άδεια λειτουργίας. Το σπίτι αυτό εγκαινιάστηκε το 2017 και στεγάζεται σε ένα διώροφο κτίριο το οποίο παραχωρήθηκε από τον δήμο άνευ ανταλλάγματος για 30 χρόνια στην οργάνωση.

Το κτίριο στην Κόνιτσα (Πηγή φωτογραφίας: dimastin.gr)

Τα πιο πρόσφατα σπίτια φιλοξενίας είναι στους Αμπελόκηπους και στο Νέο Ρύσιο του δήμου Θέρμης Θεσσαλονίκης, τα οποία φέρεται να εγκαινιάστηκαν φέτος - όπως δήλωνε ο πάτερ Αντώνιος στην «Κ» - αν και στη «Διαύγεια» δεν υπάρχουν σχετικά στοιχεία (ενδεχομένως πρόκειται για δωρεές από ιδιώτες ή αγοράστηκαν ιδιωτικά).

Πολυτελείς χώροι χωρίς αντάλλαγμα

Το σίγουρο είναι ότι στις περισσότερες από τις δομές της Κιβωτού - από άποψη καθαρά υποδομών - οι συνθήκες φαίνονται να είναι άψογες.

«Κορώνα» όλων των δομών είναι τα κεντρικά γραφεία στην οδό Ζηνοδώρου στον Κολωνό, όπου βρίσκεται το κέντρο ημέρας και - κατά τα λεγόμενα του πατέρα Αντώνιου σε πρόσφατη συνέντευξή του στον τ/σ Alpha - δεν φιλοξενούνται το βράδυ παιδιά. Το κτίριο αποκτήθηκε, σύμφωνα πάντα με την ίδια την οργάνωση, χάρη σε έσοδα από τηλεμαραθώνιο. Στη συνέχεια, δωρίστηκε ένας επιπλέον όροφος στο κτίριο το 2008 και πραγματοποιήθηκε ολική ανακαίνιση το 2012 με δωρεές από το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος».

Εσωτερικός χώρος στο Κέντρο Μέριμνας και Φροντίδας Μητέρας και Παιδιού Αθήνας (Πηγή φωτογραφίας: «Κιβωτός του Κόσμου»).

Το 2013, άνοιξε τις πόρτες του το παιδικό χωριό στο «Αίπος» της Χίου. Πρόκειται για έναν τεράστιο χώρο - πραγματικό «χωριό» όπως λέει το όνομά του - με κοιτώνες, αθλητικές εγκαταστάσεις, γήπεδα, κήπο για γεωργικές δραστηριότητες και πισίνα.

Όλα αυτά παραχωρήθηκαν για 20 χρόνια από τον δήμο Χίου και από μια αναπτυξιακή εταιρεία που διαθέτει, την «Προμηθευτική». Τα πρώτα χρόνια λειτουργίας, η «Κιβωτός του Κόσμου» πλήρωνε ενοίκιο στον δήμο που ανερχόταν γύρω στα 22.000 ευρώ ετησίως.

Στην ιστοσελίδα της οργάνωσης αναφέρεται με... παράπονο ότι: «Όλα ξεκίνησαν από την πρόταση του Δήμου Ομηρούπολης να αξιοποιήσει η Κιβωτός το για πολλά χρόνια εγκαταλελειμμένο χωριό του Αίπους, για το οποίο δυστυχώς καλείται να πληρώνει ενοίκιο».

Από ό,τι φαίνεται, τουλάχιστον από τα μέσα του 2016 και ύστερα, η οργάνωση φέρεται να σταμάτησε να πληρώνει τα νοίκια στον Δήμο Χίου, αφού είχε υπάρξει κάποια αντιμαχία (καθαρά σε κοινωνικό επίπεδο) με τον Δήμο Χίου και έπειτα από παρακλήσεις της «Κιβωτού». Αυτό, βέβαια, είχε ως αποτέλεσμα να ζημιωθεί ιδιαιτέρως η «Προμηθευτική».

Πολύ μεγάλη είναι και η έκταση που έχει παραχωρηθεί αφιλοκερδώς στην «Κιβωτό» από τον δήμο Πωγωνίου. Η Κιβωτός του Κόσμου Ηπείρου στεγάζεται σε ένα κτίριο 8.900 τ.μ., με έτος κατασκευής το 1974, το οποίο ανήκει στο Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας και λειτουργούσε στο παρελθόν ως μαθητική εστία. Το 2013 παραχωρήθηκε από το ΙΝΕΒΙΔΙΜ και τον Δήμο Πωγωνίου στην Κιβωτό του Κόσμου.

Το κτίριο βρίσκεται σε οικόπεδο περίπου 13.157 τ.µ., ενώ στην οργάνωση έχει παραχωρηθεί για 30 χρόνια αγροτική έκταση 300 στρεμμάτων και δύο μικρά διαμερίσματα στην πόλη των Ιωαννίνων και την Πωγωνιανή.

Τέλος, εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι η δομή στην Καλαμάτα - ένα κτίριο που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «βίλα» και δωρίστηκε από τη σύζυγο και την κόρη του Κωνσταντίνου Ι. Καρέλια - δεν διαθέτει ούτε αυτή άδεια λειτουργίας.

Σε ένα κομψό κτίριο, σε ένα οικόπεδο το οποίο διαθέτει και εγκαταστάσεις για γεωργικές δραστηριότητες, στεγάζεται η δομή της «Κιβωτού» στο Διμήνι Βόλου (διαθέτει κανονικά άδεια λειτουργίας). Το κτίριο, όπως και ένα ακόμη στον Άνω Βόλο, δωρίστηκε από τον αλευροβιομήχανο Κώστα Λούλη.

Η δομή στον Βόλο