Kathimerini.gr
Απόστολος Λακασάς
Η αντίστροφη μέτρηση για 333.741 «αιώνιους» φοιτητές έχει αρχίσει. Ενας στους δύο εγγεγραμμένους φοιτητές έχει ξεπεράσει το ανώτατο όριο σπουδών της σχολής του και από τον Σεπτέμβριο του 2025 όσοι έχουν εξαντλήσει και το όριο που τους έδωσε ο νόμος 4957 του 2022 θα πρέπει να διαγράφονται αυτοδικαίως. Είναι νωρίς ακόμη για να ανησυχούν οι «αιώνιοι»; Καθόλου, εάν αναλογιστούμε ότι όσοι ενδιαφέρονται να πάρουν πτυχίο πρέπει να σπεύσουν να περάσουν τα «χρωστούμενα» μαθήματα μέσα στο τρέχον ακαδημαϊκό έτος. Κάποια ΑΕΙ έχουν αρχίσει να ενημερώνουν τους «αιωνίους» τους – το υπουργείο Παιδείας και τα ιδρύματα προτιμούν τον όρο «λιμνάζοντες». Ωστόσο, υπάρχουν παρασκηνιακές πιέσεις κατά της διαγραφής και υπέρ της αναβολής του μέτρου. Πρυτάνεις αναφέρουν στην «Κ» ότι βουλευτές που εκλέγονται στην περιφέρεια – έδρα του ΑΕΙ τούς ζητούν να μην προχωρήσουν οι διαγραφές. Το αίτημα, βέβαια, εξυπηρετεί και τους πρυτάνεις, καθώς θεωρείται σίγουρο ότι θα υπάρξουν οξύτατες αντιδράσεις φοιτητικών παρατάξεων και «αντάρτικα» πανεπιστημιακών. Κάποιοι πρυτάνεις, μάλιστα, δεν αποκλείουν τη μη εφαρμογή του νόμου από την κυβέρνηση λόγω του πολιτικού κόστους. Υπάρχει άλλωστε κακό προηγούμενο. Αυτές τις ημέρες συμπληρώνονται 10 χρόνια από την τυπική ημερομηνία έναρξης των πρώτων διαγραφών «αιωνίων» (για όσους είχαν εισαχθεί το 2006) με βάση, τότε, τον νόμο 4009 του 2011. Για την εφαρμογή του μέτρου δόθηκε παράταση το 2014, και ο ΣΥΡΙΖΑ το 2015 το κατήργησε. Ωστόσο, η νυν ηγεσία του υπουργείου Παιδείας εμφανίζεται κατηγορηματική ότι ο νόμος θα εφαρμοστεί.
INFOGRAPHIC: ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΑΒΡΑΜΙΔΗΣ
Το 48% αδρανεί
Με βάση τα στοιχεία που περιλαμβάνει η φετινή έκθεση –βρίσκεται στο στάδιο της τελικής σύνταξης– της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ), στα ελληνικά πανεπιστήμια υπάρχουν 695.678 εγγεγραμμένοι φοιτητές, εκ των οποίων οι 361.937 είναι ενεργοί (ποσοστό 52,03%), δηλαδή βρίσκονται εντός του ανώτατου ορίου σπουδών που προβλέπει ο νόμος: έξι χρόνια για τις σχολές τετραετούς φοίτησης (το λεγόμενο ν+2), ενώ για τις σχολές πενταετούς και εξαετούς φοίτησης (πολυτεχνεία, ιατρικές κ.λπ.) το όριο φοίτησης πέραν του κανονικού χρόνου σπουδών είναι τα τρία έτη, δηλαδή συνολικά 8 και 9 αντιστοίχως (ν+3). Αντιθέτως, το ανώτατο όριο έχουν ξεπεράσει 333.741 εγγεγραμμένοι φοιτητές, με το ποσοστό τους επί του συνόλου στο 47,97%.
Στην πρώτη πεντάδα με τα χαμηλότερα ποσοστά «αιωνίων» φοιτητών βρίσκονται η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (21,7%), το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας (29,31%), το Πολυτεχνείο Κρήτης (33,98%), το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο (36,69%) και το Πανεπιστήμιο Κρήτης (39,19%). Εξαιρείται το Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο όπου υπάρχουν δίδακτρα.
Την πεντάδα με τα υψηλότερα ποσοστά «αιωνίων» φοιτητών απαρτίζουν το Παν. Αθηνών (59,92%), το Οικονομικό Παν. Αθηνών (58,78%), το Πανεπιστήμιο Πειραιώς (57,47%), το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο (56,44%) και το Πάντειο Πανεπιστήμιο (54,71%).
Ο νόμος 4957/2022, όταν ψηφίστηκε, έδωσε στους τότε «αιώνιους» φοιτητές ένα περιθώριο τουλάχιστον ακόμη τεσσάρων ετών για να πάρουν πτυχίο. Ειδικότερα, το ακαδημαϊκό έτος από το οποίο αρχίζει να «μετράει» η εφαρμογή της ανώτατης διάρκειας φοίτησης (ΑΔΦ) είναι το 2021-2022 για τους ήδη εγγεγραμμένους. Για όσους εγγράφηκαν για πρώτη φορά το ακαδημαϊκό έτος 2022-2023 και μετά, το ακαδημαϊκό έτος μέτρησης εφαρμογής του μέτρου ΑΔΦ είναι το έτος εισαγωγής. Συγκεκριμένα, το άρθρο 76 ορίζει ότι οι φοιτητές που κατά το ακαδημαϊκό έτος 2020-2021 είχαν υπερβεί τον ελάχιστο χρόνο φοίτησης (αφορά φοιτητές που κατά το ακαδημαϊκό έτος 2020-2021 φοιτούσαν στο πέμπτο ή σε μεγαλύτερο έτος για τα τετραετούς φοίτησης τμήματα) πρέπει να πάρουν πτυχίο μέσα στο τρέχον ακαδημαϊκό έτος. Αλλιώς θα διαγραφούν. Οι φοιτητές σε τμήματα πενταετούς (πολυτεχνεία) ή εξαετούς φοίτησης (ιατρικές) οφείλουν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους μέχρι και τη λήξη του ακαδημαϊκού έτους 2025-2026. Οι «εν κινδύνω» φοιτητές έχουν τρεις εξεταστικές –του Φεβρουαρίου, του Ιουνίου και του προσεχούς Σεπτεμβρίου– για να περάσουν τα μαθήματα που «χρωστούν».
Ηδη υπάρχουν πανεπιστήμια που έχουν προετοιμαστεί για τις διαγραφές ενημερώνοντας τους φοιτητές. Για παράδειγμα, το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας έχει καταρτίσει πεντασέλιδο πίνακα με όλες τις περιπτώσεις φοιτητών ανά έτος εισαγωγής. Και αυτές είναι πολλές, και είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσουν σύγχυση στους ενδιαφερόμενους φοιτητές και στις γραμματείες των τμημάτων.
Ενδεικτικά, υπάρχει η περίπτωση φοιτητής να έχει υποβάλει αίτηση μερικής φοίτησης. Τι ισχύει; Οπως ανέφερε στην «Κ» ο πρύτανης του ιδρύματος, Θεόδωρος Θεοδουλίδης, «φοιτητής 4ετούς φοίτησης, που εισήχθη το 2016-2017, κανονικά θα πρέπει να διαγραφεί τον Σεπτέμβριο του 2025. Εάν αυτός ο φοιτητής είχε κάνει διακοπή σπουδών για ένα έτος, πριν από το 2020-2021, τότε το 2020-2021 που υπολογίζουμε την κατηγορία εγγεγραμμένου φοιτητή δεν είχε ξεπεράσει τα 4 έτη φοίτησης κι έχει επιπλέον έτη για ολοκλήρωση σπουδών ν+2, που μετράνε από το 2021-2022. Δηλαδή πρέπει να διαγραφεί τον Σεπτέμβριο του 2027». Σχετική ενημέρωση προς τους «λιμνάζοντες» έχει κάνει και το Πανεπιστήμιο Πατρών, όπως δήλωσε στην «Κ» ο πρύτανης του ιδρύματος, Χρήστος Μπούρας. Αλλά αποτελούν εξαιρέσεις στο σύνολο των 23 πανεπιστημίων (εξαιρούνται το Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο και η Ανώτατη Σχολή Παιδαγωγικής και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης – ΑΣΠΑΙΤΕ, που είναι ΤΕΙ).
«Θέλουν ηρεμία»
«Οι πρυτάνεις δεν θέλουν να ανοίξουν ένα θέμα “καυτή πατάτα”, που θα προκαλέσει αντιδράσεις από φοιτητές και διδάσκοντες. Θέλουν ηρεμία στο ίδρυμα», παρατηρεί στην «Κ» πανεπιστημιακός κεντρικού ΑΕΙ.
Το θέμα βέβαια συζητιέται στο παρασκήνιο. Μάλιστα βουλευτές της περιφέρειας, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», φέρεται να έχουν δηλώσει σε πρυτάνεις του τοπικού ΑΕΙ ότι «θα αντιδράσουμε στη διαγραφή των φοιτητών». Πανεπιστημιακός περιφερειακού ΑΕΙ μιλώντας στην «Κ» εκτίμησε ότι η άρνηση των βουλευτών υποδαυλίζεται από πρυτάνεις.
Οι πρυτάνεις, εξάλλου, μπορούν να εφαρμόσουν το «στρίβειν» διά της μετάθεσης της ευθύνης. Συγκεκριμένα, ο νόμος ορίζει ότι «ο πρόεδρος του τμήματος είναι αρμόδιος για την εφαρμογή των διατάξεων περί διαγραφής και ο κοσμήτορας της σχολής, στην οποία υπάγεται το τμήμα, είναι αρμόδιος για την εποπτεία της ορθής εφαρμογής τους». Θεωρείται σίγουρο ότι θα υπάρξουν πιέσεις πανεπιστημιακών προς τον πρόεδρο του τμήματός τους να μην εφαρμόσει τη ρύθμιση, ενώ δεδομένες είναι και οι αντιδράσεις φοιτητικών παρατάξεων. Ο ρόλος του πρύτανη; Ενδεικτική είναι η δήλωση, υπό τους όρους της ανωνυμίας, πρύτανη μεγάλου ΑΕΙ: «Προφανώς και θα εφαρμόσουμε τον νόμο περί διαγραφών, αλλά αρμόδιοι είναι οι πρόεδροι των τμημάτων. Θα υπάρξουν “αντάρτικα” καθηγητών που θα επικαλεστούν ιδεολογικοπολιτικούς λόγους; Πώς μπορείς να πείσεις τους συναδέλφους;».
Ταυτόχρονα, έμπειροι πανεπιστημιακοί μιλώντας στην «Κ» δεν αποκλείουν «λιμνάζοντες» φοιτητές να επικαλεστούν σοβαρούς λόγους υγείας, ζητώντας την κατ’ εξαίρεση μη διαγραφή τους. Κάτι που θα προκαλέσει χάος και καθυστερήσεις μέχρι την απόφαση του τμήματος.
Οι κυρώσεις
Ωστόσο, ο νόμος είναι σαφής: Η μη εφαρμογή των διατάξεων περί διαγραφής συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα, ενώ λαμβάνεται υπόψη για την κατανομή της τακτικής δημόσιας επιχορήγησης στο ΑΕΙ. Θα αποφασίσει το υπουργείο Παιδείας να στείλει στο πειθαρχικό πανεπιστημιακούς και να κόψει κονδύλια από ιδρύματα;
Για το επιχείρημα ότι οι «αιώνιοι» δεν κοστίζουν στο κράτος, καθώς δεν δικαιούνται φοιτητικό πάσο, σίτιση ή στέγαση σε φοιτητική εστία, ο πρόεδρος της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης, Περικλής Μήτκας, τόνισε στην «Κ» ότι «η διαγραφή των “λιμναζόντων” φοιτητών, εκτός από την καλύτερη αποτύπωση της εικόνας των φοιτητών ενός ΑΕΙ και τη μείωση του φόρτου εργασίας στις διοικητικές υπηρεσίες, δίνει ένα σήμα στους φοιτητές πως οι σπουδές πρέπει να έχουν αρχή, μέση και τέλος και πως πρέπει να είναι συνεπείς. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό για τους ίδιους και την ποιότητα της εκπαίδευσης».
