Kathimerini.gr
Πληθωρική φύση και χωριά που χαίρεσαι να τα περπατάς. Απολαμβάνουμε στάσεις και διαδρομές στην oροσειρά που χωρίζει την Αρκαδία από τη Λακωνία.
Με βάση τα Σαπουνακαίικα, ένα από τα πιο όμορφα χωριά της Κυνουρίας, οργώσαμε τους οικισμούς του Πάρνωνα: από τον Άνω Τυρό, με το αναρριχητικό πεδίο του Γερόβραχου, οδηγήσαμε έως τη διατηρητέα Καστάνιτσα, τον Πλάτανο με τα τρεχούμενα νερά και τα Τσίντζινα με τα μυθικά δάση μαύρης πεύκης. Από εκεί συνεχίσαμε στον Άγιο Πέτρο, το αρχαιότερο Τσακωνοχώρι, για να καταλήξουμε στο Λεωνίδιο με τα προεπαναστατικά πυργόσπιτα. Ο Πάρνωνας και τα ορεινά χωριά του προσφέρουν αναρίθμητες επιλογές για όλα τα γούστα, και το φθινόπωρο είναι η αρχή της τουριστικής του σεζόν.
Περπατώντας για το αναρριχητικό πεδίο του Γερόβραχου, με θέα τον Τυρό. (Φωτογραφία: ΤΖΟΥΛΙΑ ΚΛΗΜΗ)
Aφορμή για το δικό μας ταξίδι ήταν η γνωριμία με ένα ζευγάρι αξιόλογων ανθρώπων, τον αρχιτέκτονα Νίκο Αντωνίου και την Αγγελική Παπαδάτου, χορογράφο-εναλλακτική θεραπεύτρια. Λάτρεις της φυσικής ζωής και οι δύο, όταν η μητέρα του Νίκου του παραχώρησε ένα σπίτι με αγρόκτημα στα Σαπουνακαίικα, πήραν τη μεγάλη απόφαση να αφήσουν την οργανωμένη ζωή τους στη Γερμανία, για να δημιουργήσουν το αγροτουριστικό κατάλυμα Studios Kyparissi. Είδαν τον αγροτουρισμό ως μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να συνδυάσουν τις υπηρεσίες φιλοξενίας με τη γνωριμία με τη φύση και τις ευεργετικές εμπειρίες σωματικής άσκησης. Για την Αγγελική, η ηρεμία είναι βίωμα και τα μαθήματα που προσφέρει αποτελούν ένα μείγμα πιλάτες, γιόγκα, πρακτικών χορού και μασάζ. Ανάμεσα σε ελιές και περιβόλια, τα πέντε πετρόκτιστα στούντιο ακολουθούν τις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής. Οι δυο τους οργανώνουν δραστηριότητες στη φύση, ανάλογα με τη διάθεση των φιλοξενουμένων και την εποχή: από πεζοπορίες για όλη την οικογένεια με πικνίκ μέχρι συγκομιδή ελιάς και κάστανου, πολιτιστικές περιηγήσεις στα αξιοθέατα, σεμινάρια, γεύματα μαγειρεμένα στον ξυλόφουρνο από δικές τους ή τοπικές πρώτες ύλες κ.ά. Τα παιδιά μπορούν να χοροπηδήσουν στο τραμπολίνο, να ασχοληθούν με την τοξοβολία και φυσικά να παίξουν στο δεντρόσπιτο που έχει κατασκευάσει ο Νίκος. Ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένη σε οικολογικά θέματα, η Αγγελική έχει μάλιστα συστήσει μαζί με άλλες γυναίκες του χωριού τη δραστήρια Ανεξάρτητη Εθελοντική Κίνηση Γυναικών Τυροσαπουνακαίικων, στην οποία συμμετέχουν και τα παιδιά τους, με σημαντικές δράσεις στο ενεργητικό της: περιπάτους, ανταλλακτικά παζάρια κ.ά.
ΤΣΑΚΩΝΙΚΟΙ ΑΡΓΑΛΕΙΟΙ
Το επόμενο πρωί, με δυσκολία αφήσαμε το αγρόκτημα, για να ανακαλύψουμε τα Σαπουνακαίικα και τον Τυρό. Το όμορφο Τσακωνοχώρι διατηρεί ανόθευτη την τσακώνικη γλώσσα, ζωντανή έκφραση της δωρικής διαλέκτου. Γερμανοί, Βέλγοι, Αυστριακοί, Ολλανδοί, Δανοί, Άγγλοι και φυσικά Έλληνες έχουν αποκαταστήσει τα παλιά σπίτια του χωριού. «Συμβιώνουμε αρμονικά, φέρνοντας ο καθένας τα δικά του έθιμα και συνήθειες», μου λέει ο Ulrich από το Βερολίνο, που μαζί με τη γυναίκα του περνούν μερικούς μήνες κάθε χρόνο στο σπίτι τους ψηλά στον οικισμό, όπου η πρόσβαση γίνεται μόνο από μονοπάτι. Με καλούν στην παρέα τους, σε μια πολύ όμορφη και εύκολη διαδρομή από το χωριό Πραγματευτή έως τα Πέρα Μέλανα. Πεζοπορήσαμε για μιάμιση ώρα, με θέα τον Αργολικό Κόλπο.
Η Θωμαή Ψαρολόγου υφαίνει στον τσακώνικo αργαλειό της. (Φωτογραφία: ΤΖΟΥΛΙΑ ΚΛΗΜΗ)
Στην επιστροφή, η ταμπέλα «Τσακώνικα Υφαντά» στον κεντρικό δρόμο μάς κίνησε την περιέργεια και η υφάντρα Θωμαή Ψαρολόγου μάς αποκάλυψε τα μυστικά της τέχνης της. Οι τσακώνικοι αργαλειοί είναι όρθιοι – όπως εκείνος της ομηρικής Πηνελόπης. Δεν χρησιμοποιείται σαΐτα, αλλά οι υφάντρες δουλεύουν με τα δάχτυλα και χτυπούν τις κλωστές με το χτένι, για να είναι το αποτέλεσμα σταθερό. Θαυμάζω τα χαλιά με τα γεωμετρικά θέματα, που έχουν το χαρακτηριστικό ότι μπορείς να τα παραγγείλεις σε οποιοδήποτε μέγεθος και σχέδιο κι έχουν την ίδια όψη και στις δύο επιφάνειες. Το απόγευμα αναχωρήσαμε για τον Γερόβραχο, ένα καινούργιο αναρριχητικό πεδίο πάνω από τον Άνω Τυρό, για να παρακολουθήσουμε μια οικογένεια Γερμανών επί το έργον. Κόντρα στον νόμο της βαρύτητας, μητέρα, πατέρας και κόρη σκαρφαλώνουν, χρησιμοποιώντας το ανάγλυφο της επιφάνειας για να στηριχτούν ή να πατήσουν. Κόκκινα βράχια και απίστευτη θέα, αισθάνονται σαν μικροί θεοί.
Το βράδυ απολαμβάνουμε πιάτα της τσακώνικης κουζίνας στο Κονάτσι, στα Σαπουνακαίικα, παρέα με τον Πάνο Μαρνέρη, τον ιδρυτή του συλλόγου «Τσακωνοπαρέα», έναν Έλληνα της Αμερικής, ο οποίος πρόκοψε στις ΗΠΑ, αλλά ποτέ δεν ξέχασε την τσακώνικη διάλεκτο, τη μητρική του γλώσσα. Γύρισε στο χωριό του και αφιέρωσε τη ζωή του στη διάσωσή της: οργανώνει μαθήματα και εκδηλώσεις, διδάσκει, χρηματοδοτεί. Δοκιμάσαμε τυροπιτάρι με προζύμι και κατσικίσιο τυρί, χαρουπόψωμο και την πιο φίνα σεφταλιά που έχω φάει ποτέ. Τα ζαρζαβατικά και τα κρεατικά ήταν δικής τους παραγωγής, ενώ στο τέλος κέρασαν λικέρ αρμπαρόριζα.
Η Μονή Αγίου Νικολάου Καρυάς θεωρείται από τα παλαιότερα τσακώνικα μοναστήρια. (Φωτογραφία: ΤΖΟΥΛΙΑ ΚΛΗΜΗ)
Ακολουθώντας ένα βατό χωματόδρομο, φτάσαμε στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου Καρυάς. Χτισμένο σε υψόμετρο 870 μ., αποτελείται από τρεις πτέρυγες μοναστηριακών κτισμάτων σε σχήμα Π, γύρω από μια επιμήκη αυλή. Στον μικρό ναό αθωνικού τύπου, με τον δωδεκάγωνο τρούλο, τις τοιχογραφίες του 1638 μ.Χ. των αδελφών Μόσχου και το ξυλόγλυπτο τέμπλο του 19ου αιώνα, η ατμόσφαιρα είναι κατανυκτική. Έξω από το μοναστήρι, μια καρυδιά μάς χάρισε τους νόστιμους καρπούς της.
ΟΙ ΟΜΟΡΦΙΕΣ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ
Η Καστάνιτσα, με τα χαρακτηριστικά πετρόχτιστα σπίτια, θεωρείται ένας από τους ομορφότερους παραδοσιακούς, διατηρητέους οικισμούς της Πελοποννήσου. Βαδίζοντας στα λευκά και λουλακί καλντερίμια της, που αστράφτουν από καθαριότητα –η Καστάνιτσα κάποτε ήταν γνωστή για τα ασβεστοκάμινά της–, φτάνουμε στο ύψωμα με το ενετικό κάστρο στο πάνω μέρος του οικισμού. Η θέα στη γύρω περιοχή είναι εντυπωσιακή. Κατηφορίζοντας, σταματάμε στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Καστάνιτσας, που στεγάζεται στο παλιό σχολείο του χωριού. Μαθαίνουμε ότι το καστανόδασος έχει έκταση 4.500 στρέμματα, με παραγωγή που κάποτε έφτανε τους 400 τόνους, και ότι η περιοχή διαθέτει 113 είδη φυτών που δεν απαντώνται πουθενά αλλού στην Ευρώπη, ενώ 16 από αυτά σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου. Στην ταβέρνα Στολίδι, στην πλατεία, μας στρώνουν τραπέζι με χοιρινό με κάστανα και ρεβιθάδα. Παίρνουμε τον φιδογυριστό δρόμο μέσα στον καστανεώνα, μαζεύουμε κάστανα και βλέπουμε τα πρώτα κυκλάμινα της σεζόν.
Ο καταρράκτης Χαρές, στον Πλάτανο. (Φωτογραφία: ΤΖΟΥΛΙΑ ΚΛΗΜΗ)
Στον Πλάτανο μας υποδέχονται οι Χαρές, ο καταρράκτης στην είσοδο του χωριού. «Χαρές», διότι εκεί έπλεναν τα προικιά τους τα κορίτσια πριν από τον γάμο τους. Όπου και να σταθείς, ακούς το νερό να τρέχει: εκτός από τα σοκάκια που οδηγούν σε βρύσες, πηγές και νεροτριβές, υπάρχουν και τα λεγόμενα νεροσόκακα, με τα αυλάκια στο πλάι. Στο κεφαλόβρυσο, ο Χρήστος Μπαρκάς μάς ξεναγεί στον οικογενειακό Μπαρκαίικο νερόμυλο, που αλέθει ακόμη σιτάρι και καλαμπόκι. Παντού στα δρομάκια συναντάμε γυναίκες. Άλλες φτιάχνουν σύκα ξερά, άλλες γλυκό από κάστανα που μόλις μάζεψαν, άλλες κάθονται στην πλατεία και κουβεντιάζουν. Ο φιλόξενος και πεντακάθαρος ξενώνας Άννα, στο κέντρο του χωριού, προσφέρει, εκτός από διαμονή, και πεντανόστιμη κατσικομακαρονάδα. Η χαμογελαστή ιδιοκτήτρια, από την οποία πήρε το όνομά του, άφησε εν μέσω κρίσης τη ζωή στην Αθήνα, για να επιστρέψει μαζί με τον άντρα της και τον γιο της στο χωριό. «Ελάτε τα Θεοφάνια, που ρίχνουμε τον σταυρό στον Βρασιάτη ποταμό», μας προτρέπουν.
Δάσος μαύρης πεύκης, λίγο έξω από τα Τσίντζινα. (Φωτογραφία: ΤΖΟΥΛΙΑ ΚΛΗΜΗ)
Μετά τους καστανεώνες και τα δάση μαύρης πεύκης, τα Τσίντζινα (Πολύδροσο), κρυμμένα μέσα στα έλατα σε υψόμετρο 1.000 μ., με εφτά σηματοδοτημένα μονοπάτια, είναι το όνειρο κάθε φυσιολάτρη. Στην πλατεία του χωριού οι ταμπέλες πληροφορούν για τις πεζοπορικές διαδρομές. Μία από τις πιο ειδυλλιακές είναι αυτή που ξεκινά από τη Μονή Αγίων Αναργύρων και, περνώντας από Γόγκαινα και Σταματήρα, καταλήγει στα Τσίντζινα. Στον Άγιο Βλάση, ένα μικρό εκκλησάκι του 17ου αιώνα, παρατηρούμε τις παμπάλαιες τοιχογραφίες. Ο ευγενέστατος Γιάννης Βλάχος του ομώνυμου εστιατορίου, που έχει ζήσει και δουλέψει επί δεκαετίες στην Αφρική, ετοιμάζει για μας πεντανόστιμα αυγά καγιανά, παϊδάκια, σαλάτες, πίτες, κι αν δεν είχε περάσει πριν από εμάς μια πεινασμένη παρέα κυνηγών, θα υπήρχαν κι άλλα εξαιρετικά πιάτα. Aπό εδώ οι πιο μυημένοι μπορούν να διασχίσουν το πανέμορφο φαράγγι έως τη Mεγάλη Tούρλα (1.935 μ.), την ψηλότερη κορφή του Πάρνωνα, διανυκτερεύοντας στο ορειβατικό καταφύγιο. Όσο για τους λάτρεις της ποδηλασίας βουνού, θα βρουν τον παράδεισό τους στις δύο σηματοδοτημένες διαδρομές των 38 χλμ. και των 48 χλμ., ανάμεσα στα πυκνά μεικτά δάση.
Άποψη του Μπαρκαίικου νερόμυλου, στον Πλάτανο. (Φωτογραφία: ΤΖΟΥΛΙΑ ΚΛΗΜΗ)
Επισκεφτείτε τη Mονή Mαλεβής μέσα στο μοναδικό δάσος χαλεπίου πεύκης, όπως και τον Άγιο Πέτρο, το κεφαλοχώρι της περιοχής. Εδώ αξίζει μια στάση στον πρόσφατα αποκατεστημένο Πύργο του Tρικαλίτη, στις πλαγιές του Πάρνωνα. Από το χωριό διέρχεται και το χαρτογραφημένο ευρωπαϊκό πεζοπορικό μονοπάτι E4, που διασχίζει όλη την Eλλάδα και καταλήγει στη Λακωνία.
Tο Λεωνίδιο, εκτός από παράδεισος των αναρριχητών από όλο τον κόσμο, είναι και μια πανέμορφη κωμόπολη με αρκετά σημεία πολιτιστικού, γαστρονομικού και αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος. Η ξενάγηση από την ευγενέστατη Ευγενία Δαλιανίτη (για ραντεβού, τηλ. 6972-644720) στον προεπαναστατικό Πύργο του Tσικαλιώτη (πυργόσπιτο του 1808), με τα ξυλόγλυπτα ζωγραφιστά ταβάνια, τους οντάδες και τις τουφεκίστρες, ήταν από τις καλύτερες στιγμές του ταξιδιού. Το παραδοσιακό καφενείο του Θανάση με τους παππούδες είναι cult, ενώ στον Πολυχώρο Φάμπρικα, το παλιό εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής που αποκαταστάθηκε και επαναλειτούργησε ως χώρος πολιτισμού το 2014, θα δείτε τη μόνιμη έκθεση με θέμα την Αγροτική Ιστορία και τους Δρόμους της Θάλασσας στην Ανατολική Πελοπόννησο. Αξιόλογη πρωτοβουλία είναι και το συνεργατικό καφενείο Panjika, κλασικό στέκι αναρριχητών και μέρος στο οποίο θα βρείτε όλες τις χρήσιμες πληροφορίες που αφορούν τις εξορμήσεις σας στα πεδία. Ο επίλογος του ταξιδιού γράφτηκε στο καφέ Romanza, στα παραθαλάσσια Πούλιθρα: ρομαντζάδα με θέα το Μυρτώο, συνοδεία σπιτικής μηλόπιτας με παγωτό…
ΜΕΤΑΒΑΣΗ
• Τα Σαπουνακαίικα απέχουν 187 χλμ. από την Αθήνα. Υπολογίστε 30 ευρώ για καύσιμα και διόδια για την απλή μετάβαση.
ΔΙΑΜΟΝΗ
• Studios Kyparissi (Σαπουνακαίικα, τηλ. 27570-41668, 6988-376716). Αγρόκτημα με πέντε στούντιο σύγχρονης αρχιτεκτονικής, που προσφέρει, εκτός από διαμονή, μια σειρά από αναζωογονητικές δραστηριότητες (μαθήματα πιλάτες/γιόγκα, σάουνα κ.ά.). Από 75 ευρώ.
• Ξενώνας Άννα (Πλάτανος, τηλ. 27550-51768). Όμορφο και φιλόξενο κατάλυμα με καλό φαγητό. Από 45 ευρώ.
• Ξενώνας Αντωνίου (Καστάνιτσα, τηλ. 27550-52255). Παραδοσιακός ξενώνας στους πρόποδες του Πάρνωνα. Πέτρα, ξύλο και αίσθηση θαλπωρής. 50 ευρώ με πρωινό.
ΦΑΓΗΤΟ
• Το Κονάτσι (Σαπουνακαίικα, τηλ. 27570-41321). Δοκιμάστε το τυροπιτάρι με προζύμι και κατσικίσιο τυρί, τις ιδιαίτερες σαλάτες, το χαρουπόψωμο και την πιο νόστιμη και φίνα σεφταλιά. Όλες οι πρώτες ύλες είναι δικής τους παραγωγής.
• Μυρτώον (Πούλιθρα, τηλ. 27570 51339). Παραλιακή ταβέρνα για φρέσκο ψάρι και τοπικά πιάτα, λίγο έξω από το Λεωνίδιο.
ΑΓΟΡΕΣ
• Η Κυνουρία είναι ο παράδεισος του γευσιγνώστη, και όχι μόνο. Τα ονομαστά βότανα του Πάρνωνα, ξερά σύκα, μαρμελάδες και γλυκό κουταλιού από κάστανο, τουρσιά, ζυμαρικά, παξιμάδια, ελιές0, μέλι, ελαιόλαδο και σαπούνι χειροποίητο θα βρείτε στο Ροδόμελο (τηλ. 27570-23020), στον κεντρικό δρόμο του Λεωνιδίου. Για παραδοσιακά προϊόντα και χωριάτικο ψωμί, επισκεφτείτε το Πρατήριο Άρτου Ζαροκώστα Σταυρούλα (τηλ. 6947-437219) στον Τυρό. Στο ίδιο χωριό αναζητήστε και τη Θωμαή Ψαρολόγου με τα τσακώνικα υφαντά της (τηλ. 27570-41314).
