Του Απόστολου Κουρουπάκη
Οι Compagnie Inflexions από τη Γαλλία, προσκαλούν τους θεατές ν’ ακούσουν και να χορέψουν την ποίηση και τον ήχο, στη διαθεματική τους παράσταση «As We Drove Short Short Horizon-Line» και εμείς μιλήσαμε με την Claire Huber για το πρότζεκτ που θα παρουσιαστεί στο Buffer Fringe 22, που διοργανώνεται στη Λευκωσία, στις 7, 8 και 9 Οκτωβρίου. Όταν πρόκειται να αρθρώσω αυτές τις διαφορετικές γλώσσες (ήχος, κίνηση, λέξη) σε μια παράσταση, τότε προχωράω διαισθητικά με την ίδια δραματουργική σκέψη όπως στο κομμάτι: να χτίζω γέφυρες, να βρίσκω συνέχειες χωρίς να αλλάζω τις μοναδικότητες! Έτσι δουλέψαμε με τον μουσικό Stalin Blake και τη χορεύτρια Nastasja Stefanic Kralj. Δεν πρόκειται για χορό στη μουσική ή για αναπαραγωγή μουσικής σ’ ένα ποίημα. Μάλλον: επεξεργασία γεφυρών και εντοπισμός ήδη υπαρχουσών συνεχειών, εύρεση της σωστής θέσης στην κοιλάδα από βουνό σε βουνό, λέει η Claire.
–Τι μπορείς να μας πεις περισσότερο για το πρότζεκτ σου στο Buffer Fringe 22;
–Για το «As we drove short short horizon-lines», η επιθυμία μου ήταν να ακούσω και να πειραματιστώ γύρω από ρυθμούς που αποκαλούνται μερικές φορές «άνισοι ρυθμοί» και που συναντώνται σε ολόκληρη τη βαλκανική χερσόνησο, μέσω Ελλάδας και Βουλγαρίας, μέχρι τα τουρκικά και κουρδικά εδάφη. Η πρόθεση δεν ήταν να ερμηνεύσουμε ένα παραδοσιακό μουσικό κομμάτι. Δεν κρατήσαμε πλήρως την ίδια τη μουσική, με ενδιέφερε μάλλον μια συγκεκριμένη μουσική και πολιτική σκέψη που ενυπάρχει σε αυτούς τους ρυθμούς και τη βρίσκω φανταστική: αυτοί οι ρυθμοί αρθρώνουν διαφορετικές χρονικές λογικές η μία μετά την άλλη. Αρθρώνουν τη διαφορετικότητα χωρίς να τη συνδυάζουν σε πολυρυθμούς. Και «κρατάει»! Αυτή ήταν η «μικροπολιτική» της δημιουργίας του κομματιού: Να αρθρώνεις – να χτίζεις γέφυρες, να βρίσκεις συνέχειες χωρίς να αλλοιώνεις τις ιδιομορφίες, μειώνοντας κάθε «ενσωμάτωση»!
Δεν είναι τυχαίο ότι αυτοί οι ρυθμοί προέρχονται από περιοχές με σύνορα και γέφυρες, με διαφορετικά τοπία, πολιτισμούς και γλώσσες – σε όλη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή. Τοπία και ρυθμοί μπερδεύονται σε μια τόσο μυστηριώδη αλχημεία. Το «As we drove short short horizon-lines», το κομμάτι που παρουσιάζουμε στο Buffer Fringe, ξεδιπλώνει τη ρυθμική φαντασία αυτών των τοπίων: φέρνουμε τους θεατές μαζί μας σε ένα ταξίδι στις «κοντινές, σύντομες γραμμές των οριζόντων» τους μέσα από λέξεις, κινήσεις. και ήχους.
–Πώς βρίσκεις την ισορροπία μεταξύ ήχου, κίνησης και εικόνας; Αυτή η εξίσωση είναι εύκολο να λυθεί και από τον θεατή/τρια;
–Η κύρια δυσκολία, όταν δουλεύεις καλλιτεχνικά με ήχους και κινήσεις ή κινούμενες εικόνες ως χορός (δεν δουλεύω τόσο πολύ με τις εικόνες) είναι η αδιάκοπη αλλαγή που πρέπει να γίνει ανάμεσα στο κοίταγμα και το άκουσμα. Εργάζεσαι με δύο διαφορετικές καταστάσεις αντίληψης, μερικές φορές το ένα μετά το άλλο, αλλά πιο συχνά ταυτόχρονα. Και τότε, είναι αναπόφευκτο: το μάτι υπερέχει από το αφτί… Υπάρχει μια τέτοια ευαισθησία στην ακρόαση, οι αντιλήψεις και οι σκέψεις ενσωματώνονται στο χρόνο, ανοίγει μια στάση υποδοχής και άγρυπνης προσοχής σε ό,τι δεν δίνεται αμέσως. Αυτό παρακάμπτεται εύκολα από την ταχύτητα και την ανάλυση του ματιού.
Πώς μπορούμε να ενεργοποιήσουμε την ακρόαση ως στάση, ως καθεστώς αντίληψης, σε ένα κομμάτι που έχει και κάποια οπτικά και κινητικά στοιχεία; Πώς ενεργοποιούμε το αφτί των θεατών; Το κομμάτι που παρουσιάζουμε είναι ένα ηχητικό κομμάτι. Όλα τα στοιχεία (χορός, σκηνογραφία, σώματα…) ακούγονται. Προσκαλεί ν’ ακούσετε, αν μπορώ να πω, επίσης αυτό που βλέπετε. Μόλις ενεργοποιηθεί το αφτί ή ανοίξει μια κατάσταση ακρόασης, μπορείτε να ακούσετε χορό, όχι μόνο επειδή ακούγεται, αλλά και επειδή υπάρχει μια ρυθμικότητα στις κινήσεις που μπορεί να γίνει αντιληπτή ως μουσική, που γίνεται ορατή. Έτσι δουλέψαμε και τα κοστούμια με τον Zdravka Ivandija Kirigin: μάζες χρωμάτων που είναι πολύ ετερογενείς αλλά επιλέγονται για να «δονούνται» μαζί, ας πούμε, και να δημιουργούν έναν οπτικό ρυθμό. Οι ρυθμοί έχουν συναισθητική δυναμική, διατρέχουν όλες τις τέχνες…
–Έχουν οι τέχνες ευδιάκριτα όρια μεταξύ τους;
–Όταν δημιουργείς με ένα εύρος υλικών, ήχων, κινήσεων και ποίησης, τίθεται το ερώτημα: τι τα διακρίνει το ένα από το άλλο; Πράγματι, δεν λειτουργώ με τον ίδιο τρόπο με τους ήχους όπως με τις λέξεις ή τις κινήσεις του σώματος. Καθεμία από αυτές τις γλώσσες έχει τις δικές της λογικές και ικανότητες: ο χορός έχει πολύ μεγαλύτερη ικανότητα να κάνει το, χώρο να κινείται από τη μουσική, μπορείς να φτάσεις ταχύτητες και επιταχύνσεις με μουσική που το βάρος του σώματος δεν επιτρέπει, κ.λπ. Ανοίγουν διαφορετικές σφαίρες της φαντασίας και της πραγματικότητας. Όταν εργάζομαι με αυτές τις γλώσσες, υπάρχει πάντα ένα μέρος της εργασίας που συντονίζεται με το τι μπορεί να κάνει μια συγκεκριμένη γλώσσα. Είναι ένας πολύ αισθησιακός διάλογος ανάμεσα σε ένα υλικό και τις προθέσεις μου. Εκεί πάλι, ακολουθώ κάποιες γραμμές. Μοιάζει λίγο με τη γλυπτική του ξύλου: δεν το κόβεις απλά! Υπάρχουν κάποιες φλέβες στο ξύλο που «ακούει» ο γλύπτης. Όταν πρόκειται να αρθρώσω αυτές τις διαφορετικές γλώσσες (ήχος, κίνηση, λέξη) σε μια παράσταση, τότε προχωράω διαισθητικά με την ίδια δραματουργική σκέψη όπως στο κομμάτι: να χτίζω γέφυρες, να βρίσκω συνέχειες χωρίς να αλλάζω τις μοναδικότητες! Έτσι δουλέψαμε με τον μουσικό Stalin Blake και τη χορεύτρια Nastasja Stefanic Kralj. Δεν πρόκειται για χορό στη μουσική ή για αναπαραγωγή μουσικής σ’ ένα ποίημα. Μάλλον: επεξεργασία γεφυρών και εντοπισμός ήδη υπαρχουσών συνεχειών, εύρεση της σωστής θέσης στην κοιλάδα από βουνό σε βουνό.
–Είναι εύκολο να χορέψει κανείς με ένα ποίημα... Τι το κάνει άραγε διαφορετικό από ένα τραγούδι ή έναν ρυθμό;
–Φαντάζομαι ότι έχει να κάνει με την προφορικότητα: ένα τραγούδι είναι ήδη γεμάτο ανάσα, φωνή και γενικά από σωματική παρουσία. Τα ποιήματα ήταν τραγούδια… Αλλά η προφορικότητα έχει συρρικνωθεί δραστικά στις κοινωνίες μας. Η ποίηση έγινε γραπτή, κυρίως. Και η γραπτή σφαίρα έχει άλλους κανόνες…! Αυτή είναι η προφορικότητα που αναζητώ στην απόδοση ποιημάτων. Τι είδους ανάσες, φωνές, εντάσεις, κινήσεις, ταχύτητες, δυναμικές, αρθρώσεις δίνουν ζωή σε ένα ποίημα που θα τα περιέχει στη γλώσσα του; Και πάλι κατά μία έννοια: ποιες γραμμές της ζωής διατρέχουν ένα ποίημα που μπορεί να γίνει χορός και το αντίστροφο; Και οι δύο πρέπει να επιτρέψουν αυτό το γίγνεσθαι. Υπό αυτή την έννοια, μου θυμίζει αυτό που λέει πολύ συχνά ο Stalin, ο μουσικός μας: όταν δουλεύει, προσέχει να μην είναι «τελειωμένη», ούτε «τελειωμένη», ούτε γεμάτη. Δεν πρέπει να συγκρατείται από μόνο του, πρέπει να υπάρχει κενός χώρος μέσα του ώστε να μπορεί να συνδεθεί με κάτι άλλο, για παράδειγμα με έναν χορό. Αλλά φτάνει επίσης στο να πει ότι θα πρέπει να υπάρχει χώρος για την ακρόαση του κοινού, επομένως η κατανόηση της ακρόασης ως συνεργασία μεταξύ κοινού και μουσικής. Το βρίσκω φανταστικό! Η σύνθεση ποιημάτων που πρόκειται να ερμηνευθούν απαιτεί τον ίδιο ασκητισμό και την ίδια φιλοξενία: το ποίημα θα πρέπει να μπορεί να κρατηθεί από μόνο του, να περικλείει τον πλούτο μιας εμπειρίας, αλλά θα πρέπει να αφήνει κενούς χώρους για να είναι ευπρόσδεκτο ένα ξένο στοιχείο. Ένας χορός, ένας ακροατής…
Περισσότερες πληροφορίες
