Του Πάρη Δημητριάδη
Ιστορία γράφτηκε την περασμένη εβδομάδα στο δημαρχείο του Μάλτεπε, στην ασιατική πλευρά της Κωνσταντινούπολης, καθώς την ώρα που σε επίπεδο υψηλής πολιτικής τα ελληνοτουρκικά διανύουν κάκιστη περίοδο και το Κυπριακό μοιάζει πιο δυσεπίλυτο από ποτέ, στον χώρο της τέχνης και του θεάτρου συμβαίνουν πράγματα θαυμάσια!
Κι αυτό, αφού, μετά την περσινή βράβευση του θεάτρου «Αντίλογος» στο Διεθνές Φεστιβάλ Μάλτεπε με τη δικοινοτική παράσταση «Περιμένοντας τον Γκοντό», το ρηξικέλευθο τουρκικό φεστιβάλ που διοργανώνεται από τον ομώνυμο δήμο προσκάλεσε ξανά καλλιτέχνες από Κύπρο για συμμετοχή, τιμώντας τους κιόλας για δεύτερη, συνεχή χρονιά, με το εξόχως κολακευτικό, μεγάλο βραβείο.
Ειδικότερα, η νέα παραγωγή του Αντιλόγου «Μην πυροβολείτε τον χαρταετό», αφού καταχειροκροτήθηκε από το τουρκικό κοινό, αναδείχθηκε η καλύτερη παράσταση της φετινής διοργάνωσης, ενώ η ηθοποιός Χριστίνα Χριστόφια απέσπασε το βραβείο Β΄ Γυναικείου Ρόλου, για την ερμηνεία της στην παράσταση «1964», που επίσης παρουσιάστηκε στο φεστιβάλ αποσπώντας θερμό χειροκρότημα.
Το «1964» είναι μία παράσταση που μιλά για μια εποχή που μεταξύ μας αλληλοσφαζόμασταν, λέει η σκηνοθέτρια Αλεξία Παπαλαζάρου. «Αυτό όμως καταφέρνει το θέατρο! Εκεί όπου η πολιτική αποτυγχάνει έρχεται η τέχνη και πρωτοπορεί, κάνοντας αυτό που πρέπει»
«Αισθάνομαι περήφανη»
«Αισθάνομαι περήφανη» λέει η Αλεξία Παπαλαζάρου, σκηνοθέτρια της παράστασης «1964», κι αν γνωρίζει κανείς έστω στοιχειωδώς την υπέροχη αυτή γυναίκα και τη σεμνότητα που τη χαρακτηρίζει αντιλαμβάνεται τη σπουδαιότητα της καθόλα δίκαιης παραδοχής της. «Νιώθω περήφανη, επειδή θεωρώ ότι εγώ και η ομάδα μου έχουμε καταφέρει κάτι σημαντικό. Κάτι που νομίζω εντοπίζεται στην πεμπτουσία της θεατρικής πράξης. Ίσως να μην μπορεί να αλλάξει τον κόσμο το θέατρο, ορισμένα πράγματα όμως μπορεί να τα μετακινήσει».
«Ξέρετε», ομολογεί η κ. Παπαλαζάρου μιλώντας στην «Κ», «λίγο πριν αρχίσει η παράσταση είχα βάλει τα κλάματα. Και τώρα που το λέω, πάλι θέλω να κλάψω. Είχα δει πάνω στη σκάλα να ετοιμάζουν τα φώτα της παράστασης, μαζί, ένας Κύπριος και ένας Τούρκος τεχνικός. Μία παράσταση που μιλά για μια εποχή που μεταξύ μας αλληλοσφαζόμασταν. Αυτό όμως καταφέρνει το θέατρο! Εκεί όπου η πολιτική αποτυγχάνει έρχεται η τέχνη και πρωτοπορεί, κάνοντας αυτό που πρέπει».
Αυτή ήταν η πρώτη φορά που η Αλεξία Παπαλαζάρου επισκέφθηκε την Κωνσταντινούπολη «σίγουρα όμως όχι η τελευταία». «Δεν ξέρω τι περίμενα να αντικρίσω, είδα όμως μια πόλη και μια χώρα με φοβερή ομορφιά. Βρήκα ανθρώπους με τους οποίους μπορεί να μη μιλάμε την ίδια γλώσσα, τους χαμογελώ όμως και μου χαμογελάνε πίσω. Τους λέω καλημέρα και μου λένε γκιουνάιντεν. Αυτοί οι άνθρωποι είναι εχθροί μου; Αλήθεια; Ορισμένοι μπορεί να είναι, ορισμένοι όμως και από τους δικούς μας είναι! Για να μην αναφερθώ στη δική μου, προσωπική ιστορία, που ένας Ε/κ δολοφόνησε τον έναν μου αδελφό και ένας Τούρκος στρατιώτης τον άλλο! Μη μου ζητήσετε να σας πω ποιον μισώ περισσότερο. Κανέναν δεν μισώ! Μισώ την κακία!».
Η γενναιοδωρία της Φεριντέ Τσιτσέκογλου
Ένα έργο αρχικώς γραμμένο πριν από χρόνια από τη γνωστή Τουρκάλα συγγραφέα, Φεριντέ Τσιτσέκογλου, το «Μην πυροβολείτε τον χαρταετό», η παράσταση του Αντίλογου που βραβεύτηκε ως η καλύτερη του φεστιβάλ αποτελεί θεατρική διασκευή της Άνδρης Θεοδότου και ανέβηκε σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Δεγαΐτη. Στο φεστιβάλ έκανε πρεμιέρα και μάλλον δεν πρέπει να θεωρείται σύμπτωση που ευαισθητοποίησε το κοινό της Τουρκίας και την κριτική επιτροπή του φεστιβάλ σε τόσο μεγάλο βαθμό, καθώς περιγράφει τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησης γυναικών που υπήρξαν πολιτικές κρατούμενες κατά τη διάρκεια της χούντας του Εβρέν, στην Τουρκία του 1980.
«Η κ. Φεριντέ Τσιτσέκογλου είναι μία εξαίρετη φυσιογνωμία της παγκόσμιας λογοτεχνίας, που για τέσσερα χρόνια υπήρξε και η ίδια πολιτική κρατούμενη στις φυλακές του Εβρέν» μάς λέει η εκ των πρωτεργατριών του Αντιλόγου, Χριστίνα Χριστόφια. «Είναι τεράστια η τιμή που μας έκανε δίνοντάς μας το έργο της, αφού, αν και της το έχουν ζητήσει ξανά στο παρελθόν, ποτέ δεν το είχε δώσει για να παρασταθεί. Επειδή όμως ήμασταν από Κύπρο θεώρησε ότι έπρεπε να κάνει εξαίρεση και μας το έδωσε απλόχερα. Μας εμπιστεύτηκε πλήρως».
«Νιώθω συγκίνηση, νιώθω χαρά, νιώθω ότι βγάζει νόημα στο γιατί κάνω αυτή τη δουλειά», συμπληρώνει με φανερή συγκίνηση η Χριστίνα Χριστόφια.
«Το θέατρο, όπως πιστεύουμε όλοι στον Αντίλογο, μπορεί να χτίσει γέφυρες. Μπορεί να μιλήσει για ζητήματα ταμπού, που ίσως είναι δύσκολα να τα αγγίξεις αλλιώς. Μπορούμε, για παράδειγμα, να βρούμε τους κοινούς μας δρόμους με τους λαούς που η μοίρα το έφερε να σχετιζόμαστε όπως είναι ο λαός της Τουρκίας. Οι δυνάμεις της ειρήνης και στους δύο λαούς πρέπει να βρίσκουμε τρόπο να δίνουμε χέρι».
Θαύμα και… τεχνικά
Θαυμαστό επίτευγμα υπήρξε ωστόσο και το τεχνικό στήσιμο των δύο σκηνικών των παραστάσεων του Αντίλογου αυτές τις μέρες στην Κωνσταντινούπολη, μια απίστευτα κοπιαστική διαδικασία, που αναμφίβολα χρήζει αναφοράς. «Μέσα σε τέσσερις μέρες, στήσαμε κυριολεκτικά δύο παραστάσεις από το μηδέν» λέει ο κ. Κυριάκος Σιαμπτάνης, πρόεδρος του Δ.Σ. του θεάτρου και υπεύθυνος της τεχνικής ομάδας. «Σε αντίθεση με πέρυσι, φέτος έπρεπε να στήσουμε όχι μία αλλά δύο παραστάσεις, σε δύο ξεχωριστές αίθουσες, σε διαφορετικό σημείο της πόλης. Μεγάλη πρόκληση αποδείχθηκε επομένως η μετακίνησή μας από το ένα θέατρο στο άλλο αλλά και η μεγάλη πίεση του χρόνου. Με τη βοήθεια όμως ντόπιων τεχνικών και μαστόρων από το δημαρχείο του Μάλτεπε, τα καταφέραμε. Κουβαλήσαμε, μπογιατίσαμε, στήσαμε και ξεστήσαμε όλοι μαζί».
