Παρόλο που τα πολιτιστικά δρώμενα της χώρας παραμένουν σε αναστολή εδώ και πάρα πολύ καιρό, η ανάγκη για δημιουργία και επικοινωνία των καλλιτεχνών με το κοινό φυσικά δεν σταμάτησε να υπάρχει. Οι θεατρικοί φορείς και ομάδες βρίσκουν εναλλακτικούς τρόπους και μέσα για να εκφραστούν, αλλά και για να δουλέψουν. Η ψηφιακή εποχή μας τους διευκολύνει, ωστόσο τα διαδικτυακά μέσα δεν μοιάζει να είναι ο φυσικός χώρος του θεάτρου. Η «Κ» μίλησε με θεατρικούς φορείς και με μικρότερες ομάδες που διοργάνωσαν ή θα διοργανώσουν διαδικτυακές δραστηριότητες, θέλοντας να αντιληφθεί πώς οι ηθοποιοί επιβιώνουν και πώς αντιμετωπίζουν τις νέες συνθήκες δουλειάς, που επιβάλλει η πανδημία.
«Υπάρχει τρομερή ανασφάλεια. Είναι σαν παλεύεις με μια Λερναία Ύδρα καθημερινά κι εκεί που νομίζεις που αντιμετωπίζεις το ένα πρόβλημα προκύπτουν άλλα τόσα» λέει η ηθοποιός Χριστίνα Κωνσταντίνου από τη θεατρική ομάδα Persona.
Η ηθοποιός Χριστίνα Κωνσταντίνου από τη θεατρική ομάδα Persona είπε στην «Κ» πως τον τελευταίο χρόνο ήρθαν τα πάνω-κάτω. «Ό,τι είχαμε ως δεδομένο δεν είναι δεδομένο πια. Αλλά εξακολουθούμε να έχουμε την ανάγκη να δημιουργούμε, να δουλεύουμε, να διεκδικούμε την εξέλιξη του εαυτού μας και της τέχνης μας». Η παραγωγή «Μείνε Δίπλα μου» επρόκειτο να παρουσιαστεί στο κοινό ζωντανά, αλλά δυστυχώς, επειδή τα χρονικά περιθώρια στενεύουν και επειδή προκύπτουν διάφορα αλυσιδωτά προβλήματα με την αναβολή και τη χρονική μετατόπιση των παραγωγών συνολικά, η ομάδα Persona αποφάσισε να την παρουσιάσει, μέσω της διαδικτυακής προβολής, προσφέροντας ένα ενδιαφέρον εικαστικά αποτέλεσμα, μιας και αναπόφευκτα το θέατρο παντρεύεται με την τέχνη του κινηματογράφου, όπως λέει η Χριστίνα. Η Κωνσταντίνου μίλησε και για την αβεβαιότητα που ζουν εδώ και τόσο καιρό τα άτομα του πολιτισμού, «Κατ’ αρχάς με το ανοιγοκλείσιμο των θεάτρων μοιραία οι θεατρικές παραγωγές συγκρούονται μεταξύ τους λόγω της χρονικής μετατόπισης των παραστάσεων. Επιπλέον, όλο αυτό που συμβαίνει επιβαρύνει οικονομικά αβάσταχτα τους θεατρικούς παραγωγούς αλλά και τους καλλιτέχνες, μιας και τα έσοδα είναι μηδενικά στην περίπτωση αναστολής εργασιών και κατά πολύ μειωμένα, όταν τα θέατρα είναι ανοιχτά σε σχέση με την προ πανδημίας εποχή, ενώ τα έξοδα παραμένουν τα ίδια. Εν ολίγοις, τίποτα δεν μοιάζει να είναι το ίδιο, μιας και δεν εξαρτάται από μας ούτε το αν θα δουλεύουμε, ούτε το πότε θα δουλεύουμε, ούτε το με ποιον τρόπο θα δουλεύουμε». Επίσης, τόνισε την ανασφάλεια στην οποία ζουν για τόσο καιρό αλλά και επίσης ότι το παλεύουν και θα αντέξουν για όσο καιρό χρειαστεί ακόμη, «υπάρχει τρομερή ανασφάλεια. Είναι σαν παλεύεις με μια Λερναία Ύδρα καθημερινά και εκεί που νομίζεις που αντιμετωπίζεις το ένα πρόβλημα προκύπτουν άλλα τόσα. Αλλά δεν έχουμε την πολυτέλεια να παραιτηθούμε. Το παλεύουμε και θα το παλεύουμε με όλες μας τις δυνάμεις. Για όσο μας αντέξει το σκοινί και η σκηνή». Το μεγαλύτερο κέρδος που μπορούν να λάβουν αυτό το διάστημα είναι η αλληλεγγύη. Πώς επιβιώνετε τόσο καιρό τη ρωτώ; «Πώς επιβιώνουμε; Με δυσκολία. Αλλά και αλληλεγγύη. Κι αυτό είναι μεγάλο κέρδος. Το μεγαλύτερο και το μόνο κέρδος».
«Δεν είναι φόβος αυτό που βιώνουμε, είναι ίσως η συνειδητοποίηση, η οδυνηρή επίγνωση του πόσο ευάλωτος, πόσο απροστάτευτος είναι ο τομέας του πολιτισμού στη χώρα μας» τονίζει η Γεωργία Ντέτσερ, γενική διευθύντρια του Θεάτρου Ριάλτο.
Η κα Γεωργία Ντέτσερ, γενική διευθύντρια του Θεάτρου Ριάλτο μάς είπε ότι ο Οργανισμός Θέατρο Ριάλτο από το πρώτο διάστημα της πανδημίας, τον περασμένο Μάρτιο, προβληματίστηκε, κατά πόσο το διαδικτυακό πρόγραμμα μπορεί να υποκαταστήσει τη ζωντανή επαφή με το κοινό. «Πετύχαμε να διατηρήσουμε κάποια επαφή με παραστάσεις και εκδηλώσεις μέσα από το ψηφιακό μας κανάλι, αλλά μόλις οι συνθήκες το επέτρεψαν, προχωρήσαμε σε ανοιχτές υπαίθριες παραστάσεις στη φυσική παρουσία κοινού. Μέχρι και αρχές Νοεμβρίου, παρά τα μέτρα και τους περιορισμούς, το Θέατρο λειτούργησε, οργανώνοντας παραστάσεις από όλες τις τέχνες, στηρίζοντας και αναδεικνύοντας την πολιτιστική παραγωγή του τόπου μας. Στις συνθήκες που επικρατούν, με τις συνεχείς αλλαγές, το ανοιγοκλείσιμο των θεάτρων, αποφασίσαμε τελικά ότι ο μοναδικός τρόπος υλοποίησης ενός βασικού προγραμματισμού είναι ο συνδυασμός και των δύο μηχανισμών, δηλαδή της οργάνωσης παραστάσεων είτε διαδικτυακά, είτε στη φυσική παρουσία κοινού, είτε και με τους δύο τρόπους, ανάλογα με τα μέτρα που θα ανακοινώνονται». Τόνισε δε πως τίποτα δεν είναι όπως πριν και όλα εξαρτιόνται από τις υγειονομικές αποφάσεις, «πιστεύω ότι σε τίποτα δεν μπορούν να συγκριθούν οι παραγωγές τώρα με ό,τι ίσχυε πριν από την πανδημία. Διαφέρουν σε όλα. Τίποτα δεν είναι όπως ήταν πριν. Τώρα εξαρτόμαστε απόλυτα από υγειονομικές αποφάσεις και μέτρα με τεράστιες συνέπειες σε κάθε προσπάθεια προγραμματισμού». Η κα Ντέτσερ σημείωσε και το πόσο ευάλωτος είναι ο χώρος του πολιτισμού στο νησί μας, «δεν είναι φόβος αυτό που βιώνουμε, είναι ίσως η συνειδητοποίηση, η οδυνηρή επίγνωση του πόσο ευάλωτος, πόσο απροστάτευτος είναι ο τομέας του πολιτισμού στη χώρα μας. Ελπίδα, σίγουρα υπάρχει, παρόλο που νομίζω ότι η επιστροφή θα είναι δύσκολη και θα κρατήσει ακόμα καιρό. Ωστόσο, είμαι αισιόδοξη ότι θα βγούμε και από αυτή την κρίση, ενδεχομένως μάλιστα έχοντας εκτιμήσει ορθότερα τη θέση μας αλλά και τη σχέση μας σε ό,τι μας περιβάλλει». Η επιβίωση των φορέων του πολιτισμού είναι σε κρίσιμη κατάσταση, όπως είπε η γενική διευθύντρια του Ριάλτο: «Ζώντας σε μια χώρα, με αριθμητικά μικρό κοινό αλλά και περιορισμένο ενδιαφέρον για τις τέχνες, η εποχή αυτή αποδεικνύεται εξαιρετικά δύσκολη, σχεδόν κρίσιμη για την επιβίωση φορέων και καλλιτεχνών. Στέγες και επαγγελματίες από τον πολιτιστικό τομέα παραμένουν για μήνες ανενεργοί. Τα όποια έσοδα από διαδικτυακές προβολές σίγουρα δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τις τεράστιες ανάγκες που έχουν δημιουργηθεί».
Δημιουργική εγρήγορση
«Tο θέατρο –και όχι μόνο, φυσικά– δέχεται σοβαρό πλήγμα, ένα πλήγμα που κλονίζει τη φύση της αποστολής του και τον πυρήνα του», δήλωσε ο κ. Σάββας Κυριακίδης, καλλιτεχνικός διευθυντής του ΘΟΚ.
Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου (ΘΟΚ) Σάββας Κυριακίδης είπε πως όλοι μας βιώνουμε μια πρωτόγνωρη και εξαιρετικά δυσάρεστη συνθήκη διαρκούς αβεβαιότητας, «που έχει ως αποτέλεσμα μια τέχνη που φέρνει τους ανθρώπους κοντά να μην έχει ανθρώπους κοντά της, να μην επιτρέπεται να τους έχει. Από τη στιγμή, λοιπόν, που η επαφή μας με άλλους ανθρώπους συνιστά επιβαρυντικό δεδομένο σε ό,τι αφορά τη μεταδοτικότητα του ιού Covid-19, το θέατρο –και όχι μόνο, φυσικά– δέχεται σοβαρό πλήγμα, ένα πλήγμα που κλονίζει τη φύση της αποστολής του και τον πυρήνα του, καθώς αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο παράγεται και παρουσιάζεται μια θεατρική παράσταση». Ο κ. Κυριακίδης μίλησε για τις διαδικτυακές δράσεις που πρόβαλε ο ΘΟΚ για να μπορέσουν να παραμείνουν σε δημιουργικότητα ακόμα και κάτω από τέτοιες συνθήκες, «Το προηγούμενο διάστημα φροντίσαμε να αξιοποιήσουμε όλους τους διαθέσιμους τρόπους (online προβολές, επικοινωνία μέσα από τα social media, δράσεις μέσα από τα κανάλια του Οργανισμού) για να διατηρήσουμε την επαφή μας με το θεατρόφιλο κοινό – όλους τους διαθέσιμους τρόπους πέρα από τον γνωστό σε όλους μας, παραδοσιακό τρόπο. Όπως επίσης φροντίζουμε να είμαστε, όσο αυτό είναι εφικτό, σε κατάσταση δημιουργικής εγρήγορσης». Μιλώντας για τα νέα μέτρα που αναγγέλθηκαν την Τέταρτη 3 Φεβρουάριου 2021 για την επανεκκίνηση των θεατρικών παραστάσεων ο κ. Κυριακίδης είπε: «Στην παρούσα φάση, μετά την ανακοίνωση των κυβερνητικών μέτρων περί επαναλειτουργίας των κλειστών θεάτρων και των κινηματογράφων, ετοιμαζόμαστε πυρετωδώς για να παρουσιάσουμε στους θεατές τις παραγωγές μας. Το κλίμα, λοιπόν, δεν μπορεί παρά να είναι ελπιδοφόρο».
Νέοι τρόποι επικοινωνίας
«Ο κόσμος ενδιαφέρεται λιγότερο να παρακολουθήσει θέατρο διαδικτυακά επειδή το θέατρο και ο θεατής του θεάτρου δεν ανήκουν πίσω από μια οθόνη» είπαν στην «Κ» από τη θεατρική ομάδα Enacttheatre.
Από την πλευρά της η θεατρική ομάδα Enacttheatre έθεσε το ερώτημα εάν μπορεί να υπάρξει μια καινούργια μορφή παράστασής, «Η ανάγκη δημιουργήθηκε από τις συνθήκες που επέφερε η πανδημία. Βρήκαμε νέους τρόπους να παραμείνουμε ενεργοί και να επικοινωνήσουμε το έργο μας. Επίσης, θέλαμε να εξερευνήσουμε ένα πιθανό νέο μέσο παρουσίασης μιας θεατρικής δουλειάς –αυτό της διαδικτυακής παράστασης. Είναι ένα νέο μέσο; Μπορεί να υπάρξει μια καινούρια υβριδική μορφή παράστασης μεταξύ θεάτρου και κινηματογράφου;». Στη συνέχεια, δήλωσε ότι το κοινό ενδιαφέρεται λιγότερο για το διαδικτυακό θέατρο, «Ο κόσμος ενδιαφέρεται λιγότερο να παρακολουθήσει θέατρο διαδικτυακά επειδή το θέατρο και ο θεατής του θεάτρου δεν ανήκουν πίσω από μια οθόνη. Για τους δημιουργούς ισχύει το ίδιο, αφού η ενέργεια όλη συγκεντρώνεται αντί στη σκηνή και στο σώμα, σε μια οθόνη στην οποία θα καθηλωθεί για να εκτελέσει τις αναγκαίες ενέργειες για να προβάλει και να προωθήσει το έργο του. Συγκεκριμένα μιλάμε για μια μικρή ανεξάρτητη ομάδα όπως τη δική μας που για τις διαδικτυακές παραστάσεις αναλάβαμε την εκτέλεση της παραγωγής». Η θεατρική ομάδα εξήγησε ότι υπάρχει διαφορά σε σχέση με τις συνεισφορές που έλαβαν από την Ελλάδα σε σύγκριση με την Κύπρο, «Όπως είπαμε λιγότερος κόσμος θέλει να παρακολουθήσει διαδικτυακές παραστάσεις αλλά και ακόμη και έτσι η ανταπόκριση του κόσμου ήταν πραγματικά συγκινητική. Επίσης από την Ελλάδα το ενδιαφέρον ήταν αρκετά μεγάλο. τα έσοδα δεν ήταν πολλά, παρ’ όλ’ αυτά βοήθησαν έστω και λίγο όλη την ομάδα».
Τα καινούργια μέτρα που αναγγέλθηκαν από το Υπουργικό Συμβούλιο την Τέταρτη 3 Φεβρουάριου 2021 δίνουν μια ανάσα ζωής στον καλλιτεχνικό κόσμο. Σίγουρα τα πράγματα είναι ακόμη πολύ αβέβαια, αλλά όπως φαίνεται οι δημιουργικοί άνθρωποι που αγαπούν την τέχνη τους πάντα θα βρίσκουν τρόπο να την εκφράζουν και να τη μεταδίδουν στο φιλότεχνο κοινό.
